Halyqaralyq ǵylymı-tehnıkalyq aqparat ortalyǵy bas keńsesi Máskeýde ornalasqany belgili. Sonaý keńes zamanynda qurylyp, sodan beri úzdiksiz jumys istep kele jatqan ortalyq ǵylymı-tehnıkalyq zertteýlerdi júıelep, aqparat almasýda qazir halyqaralyq máni zor uıymǵa aınalǵan. Uıymǵa uzaq jyldardan beri jetekshilik jasap kele jatqan V.E. Kodola myrza Halyqaralyq ǵylymı-tehnıkalyq aqparat ortalyǵynyń ókiletti komıtetiniń ókilderi aldynda bir jyl boıyna atqarǵan jumystary jaıynda esep berdi.
– Ortalyq ótken jyly aqparattyq-saraptamylyq, ınovasıalyq tehnologıa, joǵary oqý oryndar men zıatkerlik menshikti qorǵaý jáne ınovasıalyq baǵyttaǵy shaǵyn jáne orta bıznesti damytý baǵyttary boıynsha aýqymdy jumystar atqardy. Qazirgi tańda ǵylymı-tehnıkalyq saly jyl ótken saıyn qarqyndy túrde damý ústinde. Sondyqtan bizder uıymnyń yntymaqtastyq aıasyn barynsha keńeıtýge kúsh saldyq. Bul baǵyttaǵy jumystarymyzǵa uıymǵa múshe memleketter barynsha qoldaý kórsetip otyrǵanyn aıtqym keledi. Ótken jyly ortalyq Ulybrıtanıa, Germanıa, Qytaı, Fransıa jáne Chehıamen ǵylymı-tehnıkalyq sala boıynsha aqparat almasý baǵytynda ónimdi jumystar júrgizgenin maqtanyshpen aıta alamyn. Sońǵy ýaqyttar bizben qytaılyq áriptesterimiz baılanys ornatýǵa aıryqsha qyzyǵýshylyq tanyýda. 2014 jyldyń 30 maýsym 4 shilde aralyǵynda Harbın ǵylymı-tehnıkalyq kórmesine qatysyp, is-tájirıbe almastyq. Aldaǵy ýaqytta Halyqaralyq ǵylymı-tehnıkalyq aqparat ortalyǵy ózge eldermen yntymaqtastyǵyn keńeıtýge múddeli, – dep uıym jetekshisi atqarǵan jumystary jaıynda esep berdi.
Esepti baıandamadan keıin minbege uıymǵa múshe elderdiń ókilderi kóterilip, ózderiniń is-tájirıbesimen bólisti. Óz kezeginde «Ulttyq ǵylymı-tehnıkalyq aqparat ortalyǵy» AQ-y prezıdenti Á.Ybyraev ózi basqaryp otyrǵan ortalyqtyń jumysy jaıynda jınalǵan qaýymǵa keńinen áńgimelep berdi.
– Ulttyq ǵylymı-tehnıkalyq aqparat ortalyǵy óziniń 60 jyldyq is-tájirıbesiniń arqasynda qazir Qazaqstandy ǵylymı-tehnıkalyq jáne ınovasıalyq turǵydan damytatyn mańyzdy organǵa aınalyp otyr. Osylaısha ortalyq ǵylymı-tehnıkalyq aqparatty júıelep, Qazaqstan ǵylymyn damytyp, ınovasıalyq ekonomıka qurýǵa barynsha úles qosyp keledi. Qazirgi tańda «UǴTAO» AQ-nyń qorynda jarıalaýǵa jatpaıtyn 31 myń qujat jınaqtalǵan. Budan basqa 25 myńnan astam dısertasıalyq jumystar jáne júzege asqan 753 ǵylymı-tehnıkalyq baǵdarlamalardyń qujattary saqtalýda. Ortalyq qyzmetkerleri mańyzdy qujattarǵa tıisti saraptama júrgizip, elimizdegi memlekettik organdar men ǵylymı mekemelerdi qajetti ǵylymı-tehnıkalyq aqparatpen tolyqtaı qamtamasyz etip keledi. Sońǵy ýaqyttary «UǴTAO» AQ-y halyqaralyq yntymaqtastyq salasyn keńeıtýge barynsha kúsh jumsap kele jatqanyn aıtqym keledi. Búginde bizder AQSH, Ulybrıtanıa, Germanıa, Nıderland, Qytaı, Ońtústik Koreıa, BAÁ, Reseı syndy eldermen tyǵyz áriptestik qarym-qatynas ornattyq. Sondaı-aq, ortalyq Qazaqstannyń halyqarylyq ǵylymı málimetter málimetter qorlaryna Ulttyq jazylymyn uıymdastyryp, ǵylymdy damytýǵa kúsh salyp otyr. Osylaısha Qazaqstandaǵy 300-den astam JOO men ǴZI-diń ǵalamdyq ǵylymı-tehnıkalyq málimetter qoryna qoljetimdiligin qalyptastyrdy. Qazirgi tańda qazaqstandyq ǵalymdar Memleket basshysy Nursultan Nazarbaevtyń qoldaýynyń arqasynda Thomson Reuters kompanıasynyń Web of Science platformasyn, Elsevier kompanıasynyń Scopus málimetter bazasyn, Springer kompanıasynyń ǵylymı málimetter qoryn paıdalanýda. Sońǵy ýaqyttary Wiley-Blackwell kompanıasynyń ǵylymı málimetter qoryna synaqtyq qosylýdy iske asyrdyq. Osylaısha Qazaqstan ǵalymdyq ǵylymı málimetter qoryndaǵy ǵylymı-tehnıkalyq aqparattar keń kólemde qoldanyp, ǵylymnyń órisin keńeıtip, ınovasıalyq ekonomıka qurýǵa barynsha kúsh salýda, – dep oıyn ortaǵa saldy.
Óz kezeginde Rýmnıadan kelgen T.S.Groza myrza óz elindegi joǵarǵy oqý oryndary sheteldik stýdentterdi tartýda kóptegen jumystar atqaryp jatqanyn alǵa tartty:
– Sońǵy ýaqyttary Rýmynıada bilim alýǵa umytylǵan ózge eldiń jastarynyń qatary artyp keledi. Bul jaǵdaıdan Rýmynıada bilim berý salasynyń oń baǵytta damyp jatqanynyń kórinisi dep esepteımin. Qazirgi tańda elimizdegi jetekshi 24 ýnıversıtet sheteldik stýdentterdi tartýda arnaıy baǵdarlama qabyldap, bul baǵytta jan-jaqty jumystar júrgizýde. Aldaǵy ýaqytta jyl saıyn rýmyn eline kelip bilim alatyn jastardyń sanyn 29 myńǵa deıin jetkizýde kózdep otyrmyz. Sol sıaqty elimizde jastarǵa kemel bilim beretin syrt elderdiń bilikti ustazdaryn tartýǵa da basa kóńil bólinýde, – dedi. Al jıyn barysynda sóz alǵan moldavandar Moldavıa bıiligi memlekettiń ǵylymǵa bóletin qarjysyn JİÓ-niń 1 paıyzyna jetkizýge josparlaǵanymen, bul kórsetkishke qol jetkize almaı kele jatqandaryn jasyrmaı aıtty. Sondaı-aq, olar ǵylymdy komersıalaý máselesinde de sheshimin tappaǵan ózekti máseleler bar ekenin tilge tıek etti. Osylaısha jıynǵa qatysqan delegasıa ókilderiniń baıandamasyn tyńdaǵanymyzda ǵylymdy komersıalaý, bıznes pen ǵylymnyń arasyndaǵy baılanysty jandandyrý syndy ózekti máselelermen kóptegen elderdiń betpe-bet kelip otyrǵanyn baıqadyq.
Jıyn sońynda Halyqaralyq ǵylymı-tehnıkalyq aqparat ortalyǵynyń jańa dırektory saılandy. Uıymǵa múshe elderdiń ókilderi osyǵan deıin ortalyq dırektorynyń keńesshisi qyzmetin atqarǵan E.Ýgrınovıchti ortalyqtyń dırektory qyzmetin atqarýǵa kelisimderin berdi. Óz kezeginde jańa dırektor aldaǵy ýaqytta ortalyqtyń baǵytyn saqtaı otyryp, onyń jumysyn jandandyrýǵa kúsh salatynyn alǵa tartty.
Nurlan Jumaqanov, «UǴTAO» AQ Qoǵammen baılanys bólimi.
Almaty – Hanoı – Almaty.
