Al josparǵa sáıkes, 28 aqpan kúni mamandar jergilikti halyqpen kezdesip, jarıa tyńdaý ótkizýi tıis edi.
Alaıda, bul júzdesý saılaýaldy naýqanǵa baılanysty keıinge shegerilse de, Qazaqstanda AES salýdy qoldaıtyndar petısıaǵa qol qoıyp, ózderinshe ún qosty. Oǵan 900-ge tarta adam daýys berse, onyń 600-i naqty qoldaıtynyn bildirgen (alash.online)
Nege? Sebebi, elimizde elektr qýatynyń tapshylyǵy jyldan-jylǵa artyp, qazirdiń ózinde ótkir sezilýde. Ásirese, Qazaqstannyń ońtústik óńiri bul tyǵyryqqa jaqyn arada tirelýi ábden múmkin. «KEGOC» AQ boljamy boıynsha, 2035 jylǵa qaraı eldegi elektr energıasynyń tapshylyǵy 3 GVt-tan asady.
Máselen, AES salýdy qos qolyn kóterip qoldaıtyndar elimizdegi energıa tapshylyǵynan osylaı ǵana qutylýǵa bolatynyn bylaısha jetkizgen.
«Al elektr kózin jylý elektr stansıalary men memlekettik aýdandyq elektr stansıalary arqyly alyp otyrǵan Qazaqstanda aýa sapasy kúrt nasharlaǵan. Basty sebep – tozyǵy jetken stansıalar qajetti energıany óndire almaıdy. Munda kúnine tonnalap janǵan kómirden bólinetin ýly zattar men zıandy qaldyqtar qorshaǵan ortany lastap, densaýlyǵymyzǵa zalalyn tıgizedi.
Ekibastuz qalasynyń turǵyndary qys aýasynda jylý men jaryqsyz qalyp, ábigerge túskeni kúni keshe emes pe?! Eger búgin shara qoldanyp, qamdanbasaq, on jyldan keıin elimizdiń jartysy qystygúni dál osy kóriniske tap bolýy múmkin.
Biz qanshama jyldan beri kórshi elderden keletin energıaǵa táýeldi boldyq. Bulaı jalǵasýy múmkin emes! Menińshe, bul máseleni tek atom elektr stansıasyn salý arqyly ǵana sheshýge bolady jáne bireý ǵana emes.
Sońǵy jyldary bizdiń aýdanda atom elektr stansıasyn salý týraly áńgime qyzý. Biz, Úlken aýylynyń turǵyndary, AES qurylysyn QOLDAP, jobaǵa kómektesýge daıynbyz:
Birinshiden, atom elektr stansıasy parnıktik gazdardy shyǵarmaıdy jáne kómir nemese tabıǵı gaz zaýytyna qaraǵanda otyndy áldeqaıda az tutynady. Atom reaktory 60 jyl nemese odan da kóp ýaqyt ishinde táýlik boıy elektr energıasynyń maksımaldy mólsherin óndire alady.
Ekinshiden, atom energıasy ekologıa turǵysynan taza jáne qaýipsiz! Ol búkil álemde jasyl dep tanylady. Ǵalymdar zamanaýı reaktorlardyń qaýipsizdigi men senimdiligin rastaıdy.
Úshinshiden, atom elektr stansıasynyń salynýy sol aımaqtyń, elimizdiń ekonomıkasynyń damýyna oń yqpal etedi. Áleýmettik sala, ǵylym damıdy, jańa tehnologıalar men óndiris paıda bolady. Úlken aýylynyń ornynda tutas bir qala paıda bolady.
Tórtinshiden, AES qurylysyn salý men iske qosylýy oblys turǵyndaryna ǵana emes, Qazaqstannyń túkpir-túkpirindegi mamandar úshin jańa jumys oryndaryn ashýǵa múmkindik beredi.
Besinshiden, Qazaqstannyń atom energetıkasyn damytýǵa áleýeti zor. Elimiz ýran óndirýden álemde birinshi orynda. Biz ıadrolyq otyndy óndiremiz. Atom energetıkasynyń bolashaǵy zor. Qazir álemniń barlyq damyǵan elderi atom energetıkasyna kóshti, biz de solaı etýimiz kerek.
Vıkıpedıany qarasańyz, qazir álemde 31 memleket atom elektr stansıalaryn paıdalanady. Bul AQSH, Fransıa, Japonıa, Qytaı, Koreıa jáne t.b. Kórshi Ózbekstanda, tipti alys Afrıkada da atom elektr stansıalary salynýda. Biz zaman kóshine ilesip, Qazaqstanda atom elektr stansıasyn salýymyz kerek! Áıtpese, 30 jyldan keıin de órkenıettiń aýylynan alystap qalamyz.
Onyń ústine Qazaqstanda atom salasy boıynsha saýatty mamandar jetkilikti. Onyń óz ıadrolyq ortalyǵy jáne Iadrolyq fızıka ınstıtýty bar.
Qurmetti jerlester!
Biz, Úlken aýylynyń turǵyndary, óńirimizde AES salynýyn zor yntamen kútip otyrmyz. Bul bizdiń balalarymyz ben nemerelerimizdiń bolashaǵy úshin, oblystyń, elimizdiń órkendeýi úshin qajet.
Atom elektr stansıasyn salýǵa qarsylyq tanytýshylar bar ekenin bilemiz, biraq qoldaýshylar da jetkilikti! Bizdi de tyńdasa eken deımiz. Atom elektr stansıalarynyń paıdasy men qaýipsizdigi týraly bilgennen keıin siz de AES qurylysyn quptap, osy petısıaǵa daýys berý arqyly qoldaıdy dep senemiz.
Eger aldaǵy jyldary AES salýdy qolǵa almasaq, onda biz aıtarlyqtaı energıa tapshylyǵyna tap bolamyz. Sonyń saldarynan – jylý men jaryq jıi sónip, óndiris toqtap qalýy múmkin, tipti odan da basqa máseleler týyndaıdy. Buǵan jol berýge bolmaıdy!» delingen petısıada.
Qazaqstanda AES qurylysyn qoldaýǵa shaqyrǵan halyq petısıa arqyly máselege bıliktiń nazaryn aýdarmaq. Demek, qarapaıym jurt ta máseleniń túp-tórkinine úńilip, jete túsine bastady degen sóz.
Al bılik turǵyndardyń bul áreketin oń baǵalap, jumystyń bir parasyn jeńildetkenine dán rıza bolatyny aıtpasa da túsinikti.
