1 qazan  Iýnesko  jáne Turaqty  damý maqsatynyń «Salaýatty ómir salty jáne salaýattylyq» atty 3-tarmaǵyn júzege asyrý aıasynda ál-Farabı atyndaǵy QazUÝ zań fakúltetiniń Qylmystyq quqyq, qylmystyq is júrgizý, krımınalısıka kafedrasynyń bilim alýshylardyń qatysýymen,qafedra oqytýshy quramynyń uıymdastyrýmen  «Saq qorǵandary», «Altyn adam» eksponattaryn kórýge baryp qaıtty.

İs-sharanyń maqsaty-«Altyn adam» eksponatymen tanysyp kórý arqyly ulttyq qundylyqtarymyzdyń tarıhy óte tereńnen ekenin túsinip, zerttep, zerdelep, ári qaraı jerimizde ózge de kóptegen tarıhymyzdan syr shertetin, qazaqtyń ulttyq bolmysy men mádenıetin, turmys-salty men ónerkásibin pash etetin kóptegen eksponattardyń bar ekenin, ony zerttep, ózgelerge maqtanysh etip, elin, jerin, salt-dástúrin súıetin ulttyq sanasy bıik rýhanı jastardy qalyptastyrý.

Arheologıalyq oljany tapqan tarıh ǵylymdarynyń doktory Kemel Aqyshev basqa ǵalymdarmen keńese otyryp, bul bizdiń zamanymyzdan burynǵy IV ǵasyrda ómir ısúrgen saq hanzadasy degen sheshimge keldi. «Altyn adamnyń» boıyndaǵy qarýy da, ústindegi kıimi de túgeldeı derlik altynnan quıylǵan. Bul – kıimniń ishindegi adamnyń, onyń eliniń dáýletin kórsetse, ekinshiden, sol kezdiń ózinde-aq tústi metalýrgıanyń qyr-syryn meńgergen taıpalardyń ómir súrgenin dáleldegendeı. Atalmysh oljanyń kóshirmesi Almatydaǵy Ortalyq mýzeıge qoıyldy, keıin qazaq eliniń basty sımvoly retinde basqa elderge kórmelerge shyǵaryldy.Ekinshi «Altyn adam» 1999 jyly Atyraý oblysynyń Araltóbe qorǵanynan tabylǵan. Oljany qazý jumystaryn tarıh ǵylymdarynyń kandıdaty Zeınolla Samashev júrgizgen. Bolat semserine qarap, ǵalymdar bizdiń dáýirimizden burynǵy III ǵasyrda ómir súrgen sarmattardyń kósemi degen qorytyndyǵa keldi.

Al úshinshi «Altyn adam» 2003 jyly tabyldy. Tarıh ǵylymdarynyń doktory, profesor Ábdesh Tóleýbaev basta­ǵan arheologter toby bul oljany Shyǵys Qazaqstan obly­synyń Shilikti jazyǵynan qazyp alǵan.

Ǵalymdardyń pa­ıymdaýynsha, bul «Altyn adam» b.z.b. VIIİ–VII ǵasyrlarda ómir súrgen. Meken etken jerine jáne ústindegi quıma  altynnan jasalǵan ań-qus belgilerine qaraǵanda, saq patshasyna keletin bul olja áli de zerttelýde.Tarıhty bilý – urpaqqa paryz ekenin jadymyzda ustaý qajet.İs-sharaǵa  qatysqan stýdentter úshin qyzyqty ári taǵylymy mol sapar boldy.Tarıhy sonaý ǵasyrǵa sozylǵan ata-baba murasyn qorǵaý jáne bilý barshamyzǵa mindet.

Daýbasova S.Sh.

ál-Farabı atyndaǵy Qazaq ulttyq ýnıversıtetiniń zań fakúlteti  qylmystyq quqyq,qylmystyq is júrgizý jáne krımınalısıka kafedrasynyń oqytýshysy