Vashıngton men Pekın ózara baj salyǵyn tómendetýge kelisip, 90 kúndik ýaqytsha bitim jarıalady. Bul jahandyq saýda shıelenisin tejeý boıynsha jasalǵan alǵashqy naqty qadam bolyp otyr. Sondyqtan álem bul jańalyqty óte jaqsy qabyl aldy. Toqyraı bastaǵan álemdik naryqtarǵa da qaıta jan bite bastady. Jalpy, búgingi materıalymyzda bul qubylystyń Qazaqstan ekonomıkasyna áserin zerdeleıtin bolamyz, dep habarlaıdy Dalanews.kz.
Qytaı men AQSH tarapynyń bul kópten bergi alǵashqy betpe-bet júzdesýi boldy. Kelissózder segiz saǵatqa sozyldy. AQSH-tyń jańa Qarjy mınıstri Skott Bessent kelissóz aldynda: "Eshkim de aradaǵy qarym-qatynasty úzýge múddeli emes" dep málimdedi.
Kelisssózder qorytyndysy boıynsha mynandaı naqty sheshimder qabyldandy:
- AQSH tarıfterdi 145%-dan 30%-ǵa deıin tómendetedi.
- Qytaı tarıfterdi 125%-dan 10%-ǵa deıin túsiredi.
- Taraptar kelissózderdi turaqty túrde jalǵastyrý úshin ortaq mehanızm qurady.
- Negizgi maqsat – eki el arasynda "turaqty ári teńgerimdi seriktestikti" ornatý.
Bul sheshimder osy kelissózder qorytyndysyn syrttaı baqylap otyrǵan ınvestorlar úshin óte jaǵymdy jańalyq boldy.
"Sebebi, birinshiden, baj tarıfteriniń tómendeýi ımport taýarlardyń arzandaýyna jol ashyp, nátıjesinde álemdik ınflásıaǵa túsetin qysymdy azaıtady. Ekinshiden, saýda-sattyqtaǵy shıelenis báseńdegen saıyn shıkizat pen valúta naryǵyndaǵy turaqsyzdyq ta birte-birte basyla bastaıdy. Úshinshiden, aımaqtaǵy transporttyq-logıstıkalyq baǵyttar men jetkizý tizbekteri qaıta jandanyp, bul naryqtarǵa jańasha serpin bere alady", dep jazady Telegram-daǵy Tengenomika arnasynyń avtory Rýslan Sultanov.
Mundaıda Qazaqstan úshin, ásirese, munaı baǵasy men Azıa naryqtarynyń reaksıasy mańyzdy. Iýán baǵamyndaǵy ózgeris pen onyń janama túrde teńgege áseri de bolýy múmkin. Eýrazıalyq ekonomıkalyq odaq (EAEO) pen Qytaı arqyly ótetin taýar jetkizý marshrýttarynyń ózgerý yqtımaldyǵy da bar.
"Eń bastysy, Jenevadaǵy bul "jattyǵý" – túbegeıli beıbitshilikke kelý emes, ýaqytsha alynǵan demalys ýaqyty ǵana. Bul arada basty másele – baj salyǵyn jaı ǵana tómendetýde emes, eki alyp derjava endi bir-birine senim arta alady ma degende. Eki tarap osy 90 kúndik "bitimdi" jahandyq saýdanyń jańa "sáýlet nysanyna" aınaldyrýǵa daıyn ba, álde burynǵydaı qaıtadan bir-birine kiná artyp, tarıfterdi kóterýge kóshedi me?", - deıdi Sultanov.
Rasynda, osy kelissózderden keıin álemdik naryqtarda jan bite bastady. Máselen, quny 60 dollardan da tómendeı túsken Brent markaly munaıdyń bir barreli 66 dollarǵa deıin qaıta kóterildi. Bul da geosaıasattyń naryqtarǵa aıtarlyqtaı yqpalyn aıqyn ańǵarta alady. Búdjeti munaı tabysyna baılanǵan Qazaqstan úshin mundaı geosaıası "oıyndar" qaýipti ekeni anyq. AQSH pen Qytaıdan bólek OPEK reaksıasy da elimizdi arakidik ornynan qozǵaýǵa túrtki bolyp qoıady. Ekonomıs Almas Chýkın sońǵy áreketterge baǵa bere otyryp, munaı dáýiriniń aqyry taıap qalǵanyn kúni keshe bajaılady. Ásirese, ol baǵasy jaǵynan munaı burynǵy tartymdylyǵanan aıyryla bastaǵanyna basa nazar aýdartady. Sóıtken maman bizdiń munaı dáýiriniń aıaqtalyp kele jatqanyn moıyndaý kerektigimizdi, ekonomıkany tez arada ártaraptandyrýǵa kóshýimizdi usynady. "Qazaqstan shıkizatqa táýeldi ekonomıka tuzaǵynan qutylýdyń jolyn dereý izdeýi tıis. Áıtpese, munaımen birge ózimiz de "qurdymǵa" kete barýymyz ǵajap emes", - deıdi ol bul rette.
