«Jańa jylǵa deıin Zelenskııdiń kúni bitedi-mys», «Reseı Ýkraınany bombalap tas-talqan etedi-mys» degen tárizdi paıymdaýlar aqıqattan múlde alys. Naqty jaǵdaı qandaı?
Ýkraına armıasy men halqynyń jeńiske degen motıvasıasy zor, óıtkeni olar óz atamekeni men týǵan jerin qorǵaýda. Soǵys bastalǵan alǵashqy aptada ǵana 5 mln-ǵa jýyq ýkraındyq Otan qorǵaý úshin maıdanǵa suranyp áskerı komısarıattarǵa barǵan. Orys áskerinde beıbit eldi mekenderdi tonaýdan basqa motıvasıa joq.
Reseı áskeri Ýkraınanyń negizinen orystar turatyn shyǵys tarapyndaǵy qalalar men eldi mekenderdi basyp alyp, beıbit turǵyndaryn qyra bastaǵan soń buryn basy qosyla bermeıtin Ýkraına halqy qazir Reseı agresıasyna qarsy tas túıin birikti. Patrıotızmi kúsheıdi. Ýkraına táýelsizdigin qorǵaýǵa qatysyp júrgen qazaq jigitteri de bar.
Reseı agresıasynan keıin ýkraın tili eldegi jetekshi, basty tilge aınaldy. Orystardyń ózi ýkraın tilinde sóıleıtin boldy.
Qazir Ýkraınanyń maıdandaǵy armıasynyń sany 700 myńnan asty. Bir mln zapastaǵy áskeri daıyn tur. Aı saıyn shetelderde 10 myńnan astam ýkraın áskeri daıyndyqtan ótedi. Olar jańa soǵys tehnıkasyn meńgerýdi úırenýde.
Ýkraına jeti aıda Reseıdiń turaqty (regýlárnaıa) armıasyn talqandady. Reseıdiń 60 myńnan astam soldaty men ofıseriniń kózi joıyldy. 200 myńnan astam áskeri jaralandy, 30 myńdaı áskerı qyzmetkeri habar-osharsyz ketti. (Djavelın snarády tıgen tank ekıpajynan eshqandaı iz qalmaıdy). Turaqty armıasy talqandalǵan Reseı endi amalsyz mobılızasıa arqyly rezervtik armıasyn urysqa qosyp jatyr. Jaǵdaıynyń qıyndap bara jatqanyn sezgen Reseı bıligi Ýkraın tarapynan kún saıyn derlik kelissózge otyrýdy, soǵys qımyldaryn tym bolmasa úsh aıǵa toqtata turýdy surap ólip barady.
Ýkraına Qarýly Kúshteri qyrkúıek aıynyń ortasynan bastap qorǵanys qımyldarynan endi batyl shabýyl áreketterine kóshti.
Búgingi kúnge deıin Herson, Zaporoje, Lýgansk men Donbass óńirinde 1700-den astam eldi meken azat etildi.
Jaý ýaqytsha basyp alǵan aýmaqtarda ýkraın partızandarynyń qozǵalysy qanat jaıyp barady. Olar dushpan komýnıkasıalaryna aıtarlyqtaı zıan keltirýde. Ýkraın artılerıasyna jaýdyń áskerı qoımalary, janarmaı beketteri, shtabtary men áskerı kazarmalary týraly kordınattar berýde.
Orys armıasynda tájirıbeli ofıserler jetispeıdi. Kósheden ustalǵan jastardan, 40-50 jastaǵy «dıvan batyrlarynan», túrmeden shyǵarylǵan qylmyskerlerden jasaqtalǵan quramalary «zeńbirek jemine» aınalyp jatyr. Buryn orystardyń kúnine ortasha eseppen 120-150 soldaty qaza tabatyn bolsa búginde kúnine 450-500 soldaty ajal qushýda.
Jantalasqan Reseı odaqtas memleket retinde Belorýs jerine 70 myń áskerin shoǵyrlandyryp jatyr. Soltústikten tap bermek. Biraq Ýkraına armıasy Belorýs shekarasynda osy qaýipke qarsy áskerı jattyǵý ótkizip, qazir «kelseń kel» dep saqadaı saı otyr. 70 myń polıetılen paket daıyn.
Ýkraına Eýroodaqqa kandıdat el retinde qabyldandy.
Ýkraına Reseıdiń energojúıesinen shyǵyp, Eýropanyń energojúıesine qosyldy.
Ýkraınanyń eń zamanaýı qarý-jaraqtarmen jaraqtanýy jyldam júrip jatyr. AQSH-tyń arnaıy lend-lız zańy boıynsha orasan kólemde kómek júzege asyrylýda. AQSH-tyń 800-den astam áskerı zaýyty Ýkraınaǵa jumys isteýde.
Eýroodaq elderi de qolynan kelgenshe kómek jasaýda. Qyzyq bolǵanda kólemdi «kómek» Reseıden jasalyp otyr. Óz erkimen tutqynǵa berilgen orys soldattary aıdap ákelgen tankter men zytqan reseılikter maıdan dalasyna tastap ketken tankterdiń sany qazir 500-den asyp ketti. Olar qazir orys áskerine qarsy shaıqastarda qoldanylýda.
Ýkraına Qarýly Kúshteri qazir Eýropadaǵy eń tájirıbeli, eń myqty armıaǵa aınaldy.
Ýkraına qazir álemdegi eń tanymal memleket. Kıev 2022 jyly álemde shetel prezıdentteri men halyqaralyq uıymdardyń basshylary eń kóp kelgen qala bolyp otyr.
NATO qaıtadan álemdegi eń yqpaldy áskerı uıymǵa aınaldy. Onyń qatary Shvedıa jáne Fınlándıa sıaqty eki elmen tolyqty. Ýkraına NATO quramyna múshelikke ótýge resmı ótinish berdi.
Ústimizdegi jylǵy 14-qazanda BUU Bas Assambleıasy Reseı Federasıasynyń basqynshylyq jolmen DNR, LNR, Herson, Zaporoje oblystaryn ózine qosyp alý maqsatynda ótkizgen referendýmyn, ÝKraınaǵa agresıasyn aıyptaǵan qarar qabyldady. Ony álemniń 143 memleketi qoldady. Reseı, Belorýssıa, KHDR, Nıkaragýa men Sırıa sıaqty bes memleket qarsy shyqty. Qazaqstan qalys qaldy.
Endi Birikken Ulttar Uıymynda Reseıdi «terorızmniń sponsory» dep taný týraly zań jobasy qarastyrylmaq.
Kıevte orystardyń drondyq shabýyldaryna tosqaýyl qoıatyn antıdrondyq «shatyr» júıesi qoldanyla bastady.
Reseıdiń ırandyq ushaqsyz apparattarynan qorǵaný úshin Ýkraınaǵa amerıkalyq-norvegıalyq NASAMS zymyrandyq keshenderi jetkizilýde. Ol 40 shaqyrymdyq radıýsta bir jolǵy zalppen dushpannyń áýedegi 54 shabýyl quralyn joıyp jibere alady.
Búgin 19-qazanǵa deıin (soǵystyń 239-shy kúninde) Ýkraına Reseıdiń 65 850 soldaty men ofıseriniń kózin joıdy. 2559 tankicin órtedi, 268 ushaǵy men 246 tikushaǵyn atyp túsirdi. 5178 jaýyngerlik mashınasyn, 359 zalptyq atystyń reaktıvtik júıesin (RSZO), 5178 brondy jaýyngerlik mashınasyn, 183 áýe shabýylynan qorǵanys quraldaryn, 1215 ushqyshsyz áýe apparatyn, 316 qanatty zymyranyn joıyp jiberdi.
Qazir Chehıanyń talaby boıynsha basqynshylyq soǵysqa uryndyrǵan Reseıdiń Pýtın, Patrýshev, Medvedev, Bortnıkov, Shoıgý, Lavrov sıaqty basshylaryn Gaagada qylmystyq jaýapqa tartatyn arnaıy halyqaralyq trıbýnal qurylýda.
Kórip otyrǵandaryńyzdaı Ýkraınadaǵy soǵys Reseıdiń paıdasyna sheshilip jatqan joq. Inısıatıva ýkraındar jaǵynda!
Marat Báıdildauly, jýrnalıs
