Nazarbaev durys tańdaý jasady
Ertisbaev Nazarbaevtyń tańdaýy nelikten Toqaevqa túskenin bylaısha tarqatyp túsindiripti:
«Tuńǵysh Prezıdent 19 naýryzda sóılegen sózinde Toqaevty eń laıyqty tulǵa dep atady. Bul sheshýshi sát-tuǵyn.
Nazarbaev bul máselege memlekettik deńgeıde qarady. Bul oryntaqqa bir emes, birneshe tildi meńgergen ıntellektýaldy tańdady.
Onyń aldynda Toqaevtyń BUU-ǵa issaparǵa attanyp, Bas hatshynyń orynbasary qyzmetine taǵaıyndalýy da Nazarbaevtyń tarapynan aldyn ala oılastyrylǵan bolýy múmkin.
Toqaev telegeı tájirıbe jınap qaıtty. Ony BUU-daǵy 192 el túgel biledi. Elbasynyń tóńiregindegi aldy da, arty da taza adamnyń biri osy – Toqaev.
Onyń ótken ómirinde korrýpsıamen baılanysty nemese basqa bir kúdik týǵyzatyn kóleńkeli sátter bolsa, Qazaqstannyń qazirgi Prezıdenti BUU Bas hatshysynyń orynbasary qyzmetine taǵaıyndalmas edi.
Toqaevty tańdaǵan tusta Nazarbaev Qazaqstannyń búgini men erteńin oılap tańdaý jasady».
«Kitaphana» men Aqorda araz emes
Ertisbaev elde qos bılik ornap, «Kitaphana» men Aqorda arasynda qyrǵı-qabaq ornady degen boljamdy joqqa shyǵarýǵa tyrysypty. Onyń aıtýynsha, elde jup bılik joq, Nazarbaev bılikti jartylaı emes, tolyqtaı tapsyryp bergen.
«Toqaev túneýgúni Deutsche Welle-ge suhbat berdi. Suhbatynda bolǵan is boldy dep, barymen bazar bolýǵa shaqyrdy.
Bılik aýysýy osyndaı jolmen júrdi. Biraq bázbireý aıtyp júrgendeı, jup bılik joq bizde. Jup bılik bolǵan jaǵdaıda eki tarap ustasyp, taq úshin talas júrgizer edi.
Nazarbaev pen Toqaev bılik úshin jaǵa jyrtysady deý taza aqymaqshylyq. Mundaı ıdeıany bizge syrttan tańyp otyr, áldebireý jaǵdaıdyń dál osy baǵytta órbigenin kórýge qushtar. Bul oryndalmas arman. Bulaı bolmaıdy da.
Nazarbaev halyqtyń Toqaevtyń tóńiregine toptasqanyna múddeli. Ol myna bizderdiń jańa basshyny qoldaý keregimizdi áldeneshe ret aıtty.
2006 jyly Aqparat mınıstri bop taǵaıyndalǵan tusta Nazarbaev kabınetine shaqyryp, maǵan orynbasar etip alýǵa óz kandıdatyn usyndy.
Men bas tarttym. Sebebi mınıstrliktiń kadr quramyn jasaqtap qoıǵanmyn. Elbasy qolqalaǵan joq. Osynyń ózinen-aq Nazarbaevtyń kadr saıasatyna asa aralaspaıtynyn, bárin óz baqylaýynda ustaýǵa tyryspaıtynyn baıqaýǵa bolady.
«Nur Otannyń» shoqtyǵy bıik, ol taǵy da top jarady
Ertisbaevtyń aıtýynsha, osy jolǵy Parlament saılaýynda «Nur Otan» taǵy da oza shabady.
«Parlamentke qandaı partıalar ótetinin kesip-piship aıta almaımyn. Alaıda bulardyń arasynda «Nur Otannyń» shoqtyǵy bıik. Partıanyń pozısıasy nyq, bıliktiń barlyq organynda jáne Májiliste ókilderi otyr.
Toqaev birqatar sheshim shyǵaryp, opozısıanyń Parlamentke ótýine jeńildik jasady. Bıliktegiler qoǵamdaǵy qalyptasyp jatqan narazy kóńil kúıdiń tamyryn tap basyp otyr.
Bul kóńil kúı bir emes, eki márte devalvasıaǵa ushyraǵan ulttyq valútanyń álsireýi nátıjesinde qalyptasty.
Óz basym qoǵam óz pikirin alańǵa shyǵyp ereýil uıymdastyrmaı-aq, Parlamentte aıtýy tıis dep sanaımyn.
Parlamenttiń pármenin joǵaltpaı, bet-álpetin saqtap qalar jalǵyz jol – parlamenttik opozısıanyń bolýy. Saıası plúralızm – qalypty dúnıe. Maǵan mundaı amal-tásil unaıdy».
Áblázovtiń oı-óresi taıaz
Byltyrǵy jyly qýǵyndaǵy bankır, oppozısıoner Áblázovpen ustasqan Ertisbaev «Muhtardy oı-óresi shekteýli, eldi tóńkerýden ózge oıy joq ádepki ekstremıst retinde» sıpattapty.
«Bul jaıynda budan buryn da birneshe aıtqanmyn. Oǵan el nazaryn aýdara bergendi quptamaımyn. Onyń áýselesi (Áblázov red.) maǵan asa qyzyq emes. Qazaqstanǵa tamyz aıynda keldim. Qyrkúıekte bir basylymǵa suhbat berip, arasynda Áblázovty atap óttim. Sol-aq eken, meni ǵaıbattap, maǵan til tıgizdi.
Buǵan jaýap retinde Muhtardy debatqa shaqyrdym. Bir apta boıy oılanyp tolǵandy, artynsha Qazaqstan men Qytaıdyń araqatynasyn osy pikirtalastyń arqaýy etip aldy.
Men debatty munyń shekarasymen ǵana shektegim joq edi, buǵan qaraǵanda aýqymdy máselelerdi qamtyǵym keldi. Ol bas tartty.
Bul jaıynda Prezıdent Toqaev pen Elbasy Nazarbaevty qulaǵdar ettim. Olar meniń debatqa túsýimdi qoldamaıtyn syńaı tanytty. Qýǵyndaǵy qylmyskermen pikirtalastyrý álgige alabóten statýs berip, is júzinde moıyndaýmen teń edi.
Shynymdy aıtsam, ony (Áblázovty red.) saıasatker retinde tym asyra baǵalappyn. Esil-derti elde tóńkeris uıymdastyrýdy ǵana qalaıtyn ádepki ekstremıst eken».
Qytaıǵa qarsylardyń sany saýsaqpen sanarlyq
Budan ári Ertisbaev Qazaqstan men Qytaı qatynasy týraly sóz qozǵap, bizdiń eldegi antıqytaı narazylyǵynyń artynda astyrtyn kúshter turǵanyn aıtypty.
«Qytaıǵa qarsy uıymdastyrylǵan aksıalardyń artynda astyrtyn kúshter tur. Qytaımen arazdasý bizge abyroı ápermeıdi.
Bul eldiń óz máselesi jetip-artylady. Mundaǵy qaıta tárbıeleý ortalyqtarynda 750-800 júz myńǵa tarta adam bar. Olardyń kópshiligi – uıǵyrlar. Avtonomıada ómir súretin 12-16 mln-ǵa jýyq uıǵyrdyń arasyndaǵy azyn-aýlaq búldirgi uıymdardyń aptyǵyn basý úshin qurylǵan álgindeı ortalyqtar.
Uıǵyr halqy Qytaımen qyrǵı-qabaq emes, qytaı qoǵamyna sińisip keledi. Alaıda beıbit eldiń ishin alataıdaı búldirip, separatızmdi qozdyratyn toptar bar.
Qytaı olardyń degenimen júrmeıdi. Bul derjavanyń ekonomıkasy álemdegi eń álýetti naryq, áskeriniń sany 4,5 mln adamnan asyp jyǵylady.
Qytaı separatızm men lańkestikke qarsy ymyrasyz kúres júrgizýde, biraq bul el eshqashan etnıkalyq nemese dinı ustanymy boıynsha bútin bir ultty qýǵyn-súrginge salǵan joq.
Qazaqstandaǵy sınofobıanyń aýqymyn tym ásirelep, tym asyryp kórsetetin sekildimiz. Jurttyń bári Qytaıǵa qarsy degen tujyrym túbirimen qate.
Bizge Qytaımen áriptestikti óz paıdamyzǵa jaratý kerek. Qytaıdyń nesıeleri – talap-sharty jaǵynan álemdegi eń ońtaıly nesıeniń biri. «Bir beldeý, bir jol» jobasy Qazaqstannyń ekonomıkasyna qan júgirtip, ınfraqurylymdy, jol tasymalyn damytady.
Qazirdiń ózinde bizdiń el Eýropaǵa tasymaldanatyn Qytaı taýary tranzıtinen 3-4 mlrd dollar tabys túsirýde. Qazaqstan qalys qalsa bul joba júzege aspaıdy.
Alystaǵy Amerıka munyń bárin kóre almaı otyr. Qytaıǵa qarsy aıǵaı-shýdyń artynda aldymen osy el tur».
Ázirlegen Dýman BYQAI
Cýret Azattyq rýhy saıtynan alyndy.
Alaıda Ertisbaevtyń sózin saıasattanýshy Dosym Sátpaev joqqa shyǵaryp otyr. "Bizdegi jarym-jartylaı tranzıt Toqaevty tyrp etkizer emes" deıdi ol.
Maqalany oqý úshin tómendegi siltemeni basyńyz:
https://dalanews.kz/48940
