Qazir elimizde shaǵyn bıznespen aınalysýshylar sany kúnnen-kúnge artyp keledi. El ekonomıkasyn arttyrýda da, óz turmysyn jaqsartýda da mundaı qadamdardyń jasalýy óte quptarlyq is. Belgili bir kásipti maqsat etýshilerdiń tabys kózi – aýyl sharýashylyǵy, qurylys jáne ártúrli shaǵyn  bıznes. Sondyqtan olardyń jumysyn jeńildetip jáne ony jetildirip otyrý úshin túrli tehnıka qajet. Demek, kásipkerler sapaly tehnıkany kóbirek paıdalansa, onyń jumysynyń tıimdiligi artyp, tabysqa qol jetkizip, maqsat údesinen shyǵatyny belgili. Osy rette Túrkistan oblysynyń adamı áleýetti damytý basqarmasyna qarasty D.Qonaev atyndaǵy agrarlyq tehnıkalyq koleji sharýalarǵa arnalǵan jańa qural-jabdyqtar shyǵaryp, olardyń jumysyn jandandyrýǵa kúsh salyp keledi.

Elbasymyz N.Á. Nazarbaev «Qazaqstan – 2050 strategıasy – qalyptasqan memlekettiń jańa saıası baǵyty» atty Qazaqstan halqyna Joldaýynda: «Básekege qabiletti joǵarǵy elge aınalýymyz úshin bizdiń elimizdiń azamattary únemi eń ozyq jabdyqtarmen jáne zamanaýı óndiristerde jumys jasaý mashyǵyn meńgerýge daıyn bolýy tıis» dep atap ótken bolatyn.

Osyǵan oraı Túrkistan oblysynyń adamı áleýetti damytý basqarmasyna qarasty  D.Qonaev atyndaǵy agrarlyq tehnıkalyq kolej stýdentteri, ıaǵnı №11 Avtoslesar, №11 Traktorshy-mashınıst jáne  №6 Avtoelektrık toptary qurastyrǵan «Tıeýish – 200» shaǵyn traktoryn túrli sharýashylyqta paıdalanyp, óndiristi órkendetýge serpin berýde.

Qurylys pen aýyl sharýashylyǵy jumystaryn jeńildetýde shaǵyn traktorlardyń alatyn oryny erekshe. Úlken traktorlar kóp jaǵdaıda jylyjaı, saıajaılarda jáne jeke óndiristik qojalyqtardaǵy jumystardy atqara almaıtyny belgili. Mundaıda shaǵyn traktorlar sharýanyń senimdi serigine aınalatyny sózsiz. D.Qonaev atyndaǵy agrarlyq tehnıkalyq kolejdiń stýdent-jastaryna jetekshilik jasap «Tıeýish – 200» shaǵyn traktoryn qurastyryp shyǵardyq. Synaq barysynda jańa traktor tehnıkalyq qaýipsizdikti saqtaý, sharýanyń qarjysy men ýaqytyn únemdeýde ózińniń tıimdiligin kórsetti.

Talapty jastardyń oılap shyǵarǵan shaǵyn traktorlaryn qurastyrýǵa №25 D.Qonaev atyndaǵy kolejdiń  arnaıy  pánder  oqytýshylarynyń da kómegi az bolmady. Igilikti iske jumyla kirisip, stýdent jastarǵa qoldaý bildirgen  A.Saıtmuratov,  I.Karımov D.Izzatýllaev, oqý  óndiristik  sheberleri  P.Isabaev, A.Adahamov jáne A.Raımqulov jetekshilik jasaǵanyn aıta ketýimiz kerek. Sonymen qatar bul iske №11 «Avtokólik jóndeıtin slesary», №11 «Aýyl sharýashylyǵy óndirisindegi traktorshy-mashınıst» jáne №6 «Avtokólikterdiń elektr quylǵylaryn jóndeıtin elektrık»  toptarynyń  stýdentteri de belsene aralasyp, óz úlesterin qosty.

«Tıeýish – 200» shaǵyn traktory tómendegideı jumystardy esh qıyndyqsyz atqara alatynymen erekshelenedi.

1. Aýyl sharýashylyǵy egini qatar aralaryna jumys isteýge;


2. Jerge dán seppeı turyp, ony qopsytyp, aram shópterden tazalaýǵa;


3. Jumys isteý kezinde tehnıka qaýipsizdigin saqtaýǵa;


4. Ýaqytty ónimdi paıdalanýǵa;


5. Tyrmalap, topyraqty jumsartýǵa;


6. Generatoryn qosyp, elektr qýatyn óndirýge;


7. Aýyl sharýashylyǵy ónimderin jaqyn jerlerge tasymaldaýǵa óte qolaıly.

Endigi kezekte shaǵyn traktordyń tehnıkalyq ereksheligi jaıynda az-kem áńgimeleı ketsek. «Tıeýish – 200» shaǵyn traktorynda ÝD-2 qozǵaltqyshy ramaǵa ornatylǵan. Basqarý mehanızmderi jeńil avtomobılderdiń qurylǵylarynan jasalǵanyn da aıta ketken oryndy dep bilemin. Basty áreket etýshi ÝD-2 qozǵaltqyshy motoblokka berilip, odan keıin motobloktyń redýktorynan júris bóligindegi dóńgelekterge beriledi. Motobloktyń alǵa – 1,2,3,4,  artqa – 1,2 júrý qabileti bar. Qozǵaltqyshtaǵy motoblok ajyratqyshy basqarý mehanızmine ornatylǵan. Sondaı-aq NSH-10 maı sorǵysy jáne T-25 traktorynyń maı taratqyshy ornatylǵan. Shaǵyn traktordyń maı bagy 3 lıtrdi quraıdy.

Traktordyń júris bóliginde, ıaǵnı artqy jetekshi R16 jáne aldyńǵy jetektelýshi R10 dóńgelekterine ramaǵa ornatylyp, jyldamdyq mehanıkalyq jaǵdaıda basqarylady.

ÝD-2 qozǵaltqyshynda 8 attyń kúshi bar jáne 6 kVt qýat óndire alady. «Tıeýish – 200» shaǵyn traktory bir motosaǵattaǵy shyǵyny 1,5 lıtr benzındi quraıdy. Taǵy bir aıta keter erekshelik, traktor bir saǵatta 3 tonna júkti tasymaldaı alady. Jáne qurylǵynyń jalpy agregattarmen qosqandaǵy salmaǵy 250 kelini quraıdy.

Qozǵaltqyshtyń NSH-10 maı sorǵysy iske qosylǵanda maı taratqyshtarǵa qysymmen maı jiberedi. Maı taratqysh gıdrosılındrlerge maıdy bólip jetkizedi. Motoblok joǵarǵy jáne tómengi berilister ornatylǵan. Oǵan transmısıalyq maılar quıylady. Kishi traktordyń shómishiniń kóterý bıiktigi 180 sm quraıdy.

«Tıeýish – 200» shaǵyn traktoryn qurastyrýshylar ózderiniń qurylǵylaryn Saıram aýdanyndaǵy jylyjaılar men qurylys oryndarynda synaqtan ótkizip, qarapaıym halyqtyń rızashylyǵyna ıe boldy. Óz kezeginde kásipker Paızýlla Nematýllaev:

– «Tıeýish – 200» shaǵyn traktory túrli jumstardy atqarýǵa óte yńǵaılylyǵymen qundy. Traktordy is barsynda synaǵanda sharýalardyń bári kolejdiń bul jobasynyń keleshegi zor ekenin aıtty. Bul traktordyń halyqqa tıgizetin paıdasy kóp bolatyna senimdimin», – dep oıyn ortaǵa saldy.

Aldaǵy ýaqytta kolej ustazdary men stýdentteri elimizdegi sharýalardyń jumysyn tehnologıalyq turǵydan jetildirý úshin jumys isteıtin bolady. Qazaqstan aýyl sharýashylyǵy múmkindigi joǵary elderdiń qatarynda ekeni belgili.

Al aýyl sharýashylyǵyndaǵy jumystardyń tıimdiligin arttyrý úshin otandyq tehnıkalar kerek. Sondyqtan el damýyna serpin beretin osyndaı jobalarǵa memlekettik turǵydan qoldaýdyń mańyzy zor.

Pahrıddın ISABAEV,

D.Qonaev atyndaǵy agrarlyq tehnıkalyq kolejiniń ustazy, joba jetekshisi.