Qazir Reseıdiń sheteldegi lıberaldary ulardaı shýlap, «Dojd» telearnasyna ara túsýde.
Arnanyń bas dırektory Natalá Sındeeva tikeleı efırde eńkildep jylaǵannan keıin «Dojd» arnasyna janashylyrlyq tanytýshylar Ýkraınanyń ózinde de paıda bolýda.
Latvıanyń Elektrondy aqparat quraldary jónindegi Ulttyq keńesi jetekshisi Ivars Abolınsh «Dojd» telearnasyna berilgen lısenzıany qaıtaryp alý "aqparat quralyna kórsetilgen qysym" dep bura tartqandarmen kelispeıtinin ashyp aıtty.
Sonymen «Dojd» telearnasyna qandaı zań buzyp, nendeı qatelik jiberdi? Soǵan toqtalsaq.
Ivars Abolınshtyń aıtýynsha, telearna bir emes úsh ret qatelikke boı aldyrǵan.
Birinshisi, «Dojd» telearnasy Latvıa aýmaǵynda habar taratý týraly lısenzıaǵa ıe bolǵan sátte eldiń habar taratý zańy boıynsha aqparattaryn latysh tiline aýdaryp, efırde kórsetýge mindettelgen.
Biraq, reseılik jýrnalıser aqparattaryn latysh tiline aýdaryp, bas aýyrtpaǵan.
Budan keıin Latvıanyń Elektrondy aqparat quraldary jónindegi Ulttyq keńesi olarǵa aıyppul salyp, zańdy óreskel buzǵandaryn esine salǵan.
Biraq zańsyzdyqta ómir súrip úırengen orys jýrnalıseri aıyptaryn sezinip, aıylyn jınaýdyń ornyna aqparattaryn latysh tiline múlde aýdarmaıtynyn aýyzsha aıtyp, órkókirektik tanytqan.
Ekinshiden, «Dojd» telearnasynyń tilshileri habar taratý barysynda Qyrymdy Reseıdiń terıtorıasy retinde beınelegen kartany paıdalanǵany da latyshtarǵa túrpideı tıipti.
Búginde órkenıetti elderdiń kóshine ilesken Latvıa úshin Qyrym Ýkraına terıtorıasy ekeni belgili.
Demek, «Dojd» telearnasy sony bile tura, zańsyz áreketke barǵan. Muny qalaı túsinýge bolady? Telearna basshylyǵy ony dızaınerdiń "bilmestigi" dep jyly jaýyp qoıý salǵan. Baıqus latyshtar oǵan da kónipti.
Úshinshi, «Dojd» telernasynyń jýrnalısi Alekseı Korostelev Reseıdiń okýpant áskeriniń maıdan shebindegi aýyr jaǵdaıyn kórgende – olarǵa janyp ashyp, tikeleı efırde otyryp, dúıim jurtty orys áskerine ekıpırovka jınap berýge úndegen.
Mine, osy sózden keıin Latvıa Elektrondy aqparat quraldary jónindegi Ulttyq keńesiniń talaǵy tars aıyrylǵan ǵoı.
Bul endi jaı ǵana zań buzý emes, latyshtardyń ulttyq qaýipsizdigin mansuqtaý bolaǵany anyq. Eger Reseıdiń arnalarynda jumys isteıtin bir jýrnalıs Ýkraına áskerine ish tartyp áńgime aıtsa, Pýtınniń jandaıshaptary ony túrmeniń túbinde shiriter edi. Al latyshtar «Dojd» arnasynyń erkeligine birazǵa deıin kóteripti.
Mine, osdan keıin Ulttyq keńes jetekshisi Ivars Abolınsh "Dojd" telearnasyna berilgen lısenzıany qaıtaryp alý týraly sheshim qabyldaǵan. Ádil sheshim be? Árıne ádil! Zańdy aıaq asty etken orys jýrnalıserimen budan ary qalaı jumys isteýge bolady?
Eskerte ketýimiz kerek, Ivars Abolınsh «Nastoıashee vremá» telearnasyna bergen túsiniktemesinde Latvıanyń qaýipsizdik qyzmeti Ulttyq keńeske bóten elde otyryp, okýpanttardyń áskerine qoldaý kórsetýge shaqyrǵan «Dojd» arnasyna qatysty naqty sheshim qabyldaýdy talap etkenin de tilge tıek etti.
Bolǵan-bitkeni osy. Bul oqıǵadan Pýtın bıligine qarsy, lıberaldy orys jýrnalıseriniń oı-paıymyn anyq baıqaýǵa boldy.
Iá, «Dojd» arnasy Pýtın rejımin kúndelikti synap keledi. Sondaǵy maqsat ne? Ondaǵy maqsat lıberaldy kúshterdiń bılikke kelýine jolashar jasaý. Olardyń bar oıy bılikke qol jetkizý. Odan basqa eshqandaı oıy joq.
Osy oqıǵaǵa qatysty Ýkraınanyń Iýtýb arnalaryna pikir bildirgen ázirbaıjandyq saıası sarapshy Ramıs Iýnýs Reseıdiń ózderin lıberaldy toptardyń belsendi ókili sanaıtyndar Reseıdiń bolashaǵyn, demokratıalyq qundylyqqa boı urýyn oılamaıtynyn aıta kele, olardyń bar maqsaty – Pýtındi bılikten taıdyrý ekenin atap ótti.
Aıtary joq, ázirbaıjandyq sarapshy dál aıtyp otyr. Eger áldeqandaı bir alapat kúshpen bılik basyna Alekseı Navalnyı kelgen kúnniń ózinde de búgingi orys opozısıasy ımperıalyq pıǵylynan bas tartpaıdy.
Máselen, Pýtınniń basty qarsylasy sanalatyn Navalnyı men Iýkos kompanıasynyń burynǵy qojaıyny Hodorkovskııge Qyrymnyń statýsyna qatysty suraq qoıǵanda kibirtiktep qalatynyna talaı ret kýá boladyq.
Demek, olardyń Pýtınnen anaý aıtqandaı aıyrmashylyǵy joq.
Navalnyı bılikke kelse, Ýkraınaǵa Qyrymdy qaıtaryp bere salmaıtyny aıdan anyq. Budan shyǵatyn qorytyndy – ımperıalyq dertke shaldyqqan lıberaldy kúshterden eshqashan úmit kútýge bolamaıdy.
Ózderin lıberaldy toptyń belsendi ókili sanap kelgen (áli de solaı oılaıdy) Anatolıı Chýbaıs, Alekseı Kýdrın, qazaq jerinde týǵan German Gref Reseıdiń ózgerýi úshin ne istedi? Túkte istegen joq.
Chýbaıstyń ózi Pýtındi bılikke ákeldi de, sońynda jemqorlyqtyń uıyǵyna batyp, soǵys bastalǵan sátti elden ketip qaldy.
Olar Reseıdiń ózgerip, ımperıalyq pıǵylynan aıyrylýy úshin saýsaǵynyń ushyn da qımyldatqan joq.
Endi «Dojd» arnasyna qaıta oralsaq, dál qazir Pýtınnen qashqan lıberaldar (olar qashýdan basqa ne bilýshi edi?) Latvıany sóz bostandyǵy saqtamaıtyn el retinde aıdaı álemge áshkereleýge "kúsh salyp" jatyr.
Munymen qalaı aqylǵa jeńdirýge bolady? Tipti, Ýkraınanyń ózinde «Dojd» arnasynyń lısenzıadan aıyrylǵanyna qamyqqandar tabylýda. Buǵan biz tańqalmaımyz. Kerek deseńizder «Dojdty» qoldaýshylar Qazaqstannan da tabylyp qalady.
Bizder Pýtın saıasaty propagandıst Solovev pen Skabeevalardyń tok-shoýlarymen ǵana taraıdy desek qatty qatelesemiz.
Pýtınniń saıasaty orystyń ádebıeti, mádenıetimen de taraıtynyn umytpaýymyz kerek.
Kerek deseńiz, arasynda Kremldiń saıasatyn arasynda aıyptap qoıatyn Poznerdiń ózi Reseıdiń ımperıalyq saıasatynyń taratýshy desek artyq aıtqandyq bolmas edi.
Búginde qarapaıym gazdyń ózin qarýǵa aınaldyryp otyrǵan Pýtın óz saıasatyn júrgizý úshin Tolstoı men Pýshkınniń shyǵarmalaryn paıdalanýdan bas tartpaıtyny anyq.
Endi oılańyzshy, Latvıa Elektrondy aqparat quraldary jónindegi Ulttyq keńesiniń jetekshisi Ivars Abolınsh «Dojd» telearnasynyń zańdy qalaı buzǵanyn soqyrǵa taıaq ustatqandaı aıtyp, kórsetip berdi.
Al osydan orys jýrnalıseri sabaq aldy ma? Alǵan joq.
Aıtalyq, «Dojdtyń» bas redaktory Tıhon Dzádko «Nastoıashee vremá» telekanalyna bergen suhbatynda zań buzyp, qatelik jibergenderi úshin múlde ókinbeıtinderin aıtty. Osydan-aq olardyń ımperıalyq keselden aıyqpaǵanyn ańǵarýǵa bolady.
Búginde sheteldi panalǵan orys jýrnalıseri ózderiniń zań buzǵanyn aıyp sanamaıdy. Esesine «Latvıa bıligi sóz bostandyǵyn shektep otyr» dep órshelene baıbalam salýda.
Osy jaıttan Pýtınge qarsy kez kelgen jýranlısti el aýmaǵyna kirgizý qaýipti ekenin ańǵarýǵa bolady.
Búginde Ýkraına Pýtınnen buryn orys ımperıalızminen qatty japa shigip otyrǵanyn túsinýi kerek.
Al ımperıalyq keselge ushyraǵan kez kelgen adam memleket úshin qaýipti. Búginde jalǵyz Ýkrıana emes, tutas postkeńestik elderi orys ımperıalızminen japa shegýde. Qazaqstanda qazaq tiliniń óz tuǵyryna qonbaýyna dál osy orys ımperıalızmi kináli.
Nurlan JUMAHAN
https://dalanews.kz/kogam/84393-eriktiler-algys-ushin-gana-engbek-etedi
https://dalanews.kz/news/84255-zangdy-qoqys-poligondarynyng-tapshylyg
https://dalanews.kz/aimak/84225-ridderdegi-apat-akhmetov-yenergetika-m
