– Shyndyq degen ne? Ol kimniń shyndyǵy, qandaı shyndyq? Osy jaǵyn oılanyp jaýap berý kerek. Meniń óz oıym, shyndyqty kórkemdik deńgeıin túsirmeı, esebin taýyp, sheshimin taýyp aıtý kerek.
Mysaly, Bekarys Shoıbekovke Ulytaýdaǵy aıtysta qarsylasy suraq qoıdy. «Joshy handy aqsaq qulan teýip óltirdi» deıdi. Joshy – qolbasshy. Ony aqsaq qulan qalaı teýip óltirdi?» dep saýal qoıdy.
Sonda Bekarys «Shyndyqty aıtý ol kezde de ońaı bolmaǵan. Keshe Zamanbek ózin-ózi qalaı úsh ret atsa, aqsaq qulan da Joshyny solaı teýip óltirdi» dep jaýap qaıtardy. Mine, shyndyqty aıtý degen osy.
Beınelep jetkizdi. «Shyndyq osy eken» dep basy-kózge ura berýge bolmaıdy.
Aıtys kórermenderdi tárbıelep kele jatyr. Kórermen aıtyspen birge ósýde. Shyndyqty árkim ártúrli túsinedi. Joǵary bılikke qatty sóz aıtqan adam ǵana shyndyqty aıta bildi dep uǵady. Shyndyqty aıtý olaı bolmaıdy. Aıtystyń quraly – poezıa. Al poezıanyń shyńy – kórkemdik. Sondyqtan, meniń júregimdi kim kórkem shyndyqqa toltyrsa, men soǵan bas ıem. Attan, urandy shyndyq dep túsiný – sanasy tómen adamdardyń pikiri.
– Aıtys aqyndarynda senzýra bar ma?
– Senzýra bar. Men tarapymnan shekteý joq. Biraq aıtysty halyqqa kórsetetin telearnalar tarapynan senzýra kúshine minip tur. Sózime dálel keltire keteıin.
Byltyr qyrkúıekte Almatynyń Almaly aýdanynyń 10 jyldyǵyna baılanysty aıtys ótkizdik. Sol aıtysty 14 aıdan keıin úzip-julyp kórsetti. Kesip-kúzep tastaıtyndaı bireýdiń shamyna tıetin sóz bolsa bir jón. Shekten shyqqan eshkim joq. Sonyń ózin kesip-kúzep tastapty.
Mysaly, bir aqynnyń qarsylasyna jasaǵan shabýyly joq, ananyń jaýaby bar degendeı. Kórgen adam túsinbeıdi. «Qazaqstan» ulttyq telearnasyn kirgizip, montajyna eki aqynymyzdy otyrǵyzyp qoıǵanbyz. Sonyń ózinde julym-julymyn shyǵardy.
Qazan aıynda Astanada halyqaralyq aıtys ótti. Efırge berilgen joq. Sol jolǵy aıtysta joǵary bıliktiń shamyna tıetin bir aýyz sóz bolsa she? «Altyn dombyranyń» aıtysyn kesip-kesip, klıpke aınaldyryp tastapty. Rınattyń aıtysynyń 5 mınýtyn ǵana beripti.
Senzýra sol jaqta, telearnanyń ishinde, óz áriptesterimizdiń arasynda otyr. Mınıstrlik tarapynan kesińder, pishińder degen pármen joq.
Kóleńkesinen qorqyp otyrǵan telearnanyń ishindegi redaktorlar. Keńes odaǵy kezindegideı resmı senzýradan qıyn bolyp tur bular.
Qonaevtyń 100 jyldyǵyna baılanysty osydan 5 jyl buryn «Qonaevtaı er qaıda?» degen aıtys ótkizdik. Sol kezde 31 telearnanyń dırektory Baǵdat Qojahmetov «Men moınyma alamyn. Túsiremin, efırden kórsetemin» degen. Sol aıtys búginge deıin esh jerden kórsetilmeı keledi. Baǵdatqa «Ýádeń qaıda?» dedim.
Ol «Men joǵary jaqtan qorqyp otyrmyn. Bul aıtysty efırge bersem, qyzmetimmen qoshtasýyma týra keledi» dep shynyn aıtty. Shyndyqty halyqqa jetkizgeni úshin qyzmetten ketseń, ketip qal! Búginde tabanynyń búri bar jigit az.
Saýaldasqan, Jaras Kemeljan
