Sharanyń shymyldyǵyn túrgen saıasattanýshy Qazaqstandaǵy shekaralyq áriptestik qaýymdastyǵynyń ókili, Marat Shıbutovtyń pikirinshe odaq ishindegi ınvestısıa aýqymynyń tómen bolýynyń birneshe sebebi bar.
«Aıtalyq, dál qazir Qazaqstanda ınvestısıa quıtyn kózder múldem joq. Onyń ishinde bos turǵan iri ken oryndary múlde joq. Munaı kenorny atymen joq. Azdaǵan ýran óndiretin oryndar ǵana qalǵan. Alaıda dál qazirgi tańda ýran álemdik naryqta suranysqa ıe emes. Eýrazıalyq odaqtyń óz ishindegi ınvestısıalyq ahýal nege máz emes deseńizder, osy odaqqa birikken elder bir-birine tıimdi bolatyndaı ınvestısıalyq jaǵdaı jasaýǵa qulyq tanytpaı otyr» deıdi ol.
«Balama» áleýmettik zertteýler ortalyǵynyń dırektory Andreı Chebotarevtyń aıtýynsha odaqqa birikken elderdiń ınvestısıalyq ahýalynyń mardymsyz bolýynyń birneshe sebebi bar.
«Menińshe, munyń kóptegen sebepteri bar. Sonyń biri – ortaq ınvestısıalyq jobalardyń birigip asyrýǵa negiz bolatyn tetikter joqtyń qasy. Onyń ústine qurylǵanyna biraz jyl bolsa da Eýrazıalyq odaqtyń ortaq ekonomıkalyq naryq retinde quryla almaǵanyn moıyndaýymyz kerek. Ortaq qarjy, gaz jáne munaı, munaı ónimderi naryǵyn tek 2025 jylǵa qaraı qurǵaly otyr odaqtas elder.
Al ózge iste áli de bolsa kedergiler kóp. Shekteýlep kóp.
Budan bólek Eýropa Odaǵy áli kúnge deıin Eýrazıalyq ekonomıkalyq odaqty saýda-ekonomıkalyq áriptestikke negiz bolatyn uıym retinde qarastyryp otyrǵan joq», – dedi ol.
China center Qytaı zertteý ortalyǵynyń dırektory Ádil Kaýkenovtiń pikirinshe odaq aıasynda aıaqsyz qalǵan jobalar ondap, júzdep sanalady.
«Nege deısizder ǵoı? Sebebi, Eýrazıalyq ekonomıkalyq odaq áli kúnge deıin naqty ekonomıkalyq naryq retinde qalyptasqan joq, aldaǵy ýaqytta da qalyptasýy neǵaıbyl dep sanaımyn. Sebebi, odaqqa birikken elderdiń mentalıtetinde úlken aıyrmashylyq bar. Muny bizdiń sheneýnikterdiń málimdemesinen-aq ańǵarýǵa bolady. Odaqqa birikken elderdiń barlyǵy qazirgi tańda ózderiniń kásipkerlerin qyzǵyshtaı qorǵaýda. Óıtkeni eshkim eshkimge esesin jibergisi joq. Reseılik tekserýshilerdiń qazaqstandyq ónimderdiń ótýine túrli shekteýler qoıyp, tosqaýyl jasaýy sonyń naqty dáleli» dedi ol.
Óz kezeginde saıasattanýshy Rýstam Burnashev: «Investısıa degenimiz ne? Ol jumys oryndaryn qurýǵa járdemdese me? Másele osynda. Aıtalyq, osy kúnge deıin Eýrazıalyq ekonomıkalyq odaqqa kirgen elder qansha birikken kásiporyn qurdy? Olardyń jumysy qalaı júrip jatyr? Olar qansha adamdy jumyspen qamtyp otyr? Jalpy mundaı taqyryptardy jurtqa jetkizgende olardyń paıdasyn ejiktep túsindirýimiz kerek» degen pikir bildirdi.
Otyrysty túıindegen saıasattanýshy Zamır Qarajanovtyń pikirinshe, biz Reseıdi eń negizgi saýda seriktesimiz emespiz.
«2018 jyly bizdiń el Reseıdiń eń iri 5 saýda seriktesiniń qataryna enbeı qaldy. Bul sanatta 4-shi orynda Belarýs tur. Byltyr Mınsk 34 mlrd. Dollarǵa teń saýda jasaǵan. Al bizdiń eldiń saýda-sattyǵy 20 mlrd-qa da jetken joq. Bizdiń ekonomıkany shıkizatqa táýeldilikten aryltyp, ártaraptandyrý qajet» dedi ol.
