Qazaqstannyń 2029 jylǵa deıingi ulttyq damý jospary jobasy Taý-ken metalýrgıalyq kombınattyń damý strategıasynyń negizi bolýǵa tıis. Bul týraly basqarma múshesi, «Atameken» UKP basqarma tóraǵasynyń orynbasary Gúlnar Bıjanova «Qazaqstannyń taý-ken salasynyń ıntvestısıalyq tartymdylyǵyn arttyrý» konferensıasynda málimdedi.
Elordamyzda «Qazaqstannyń taý-ken palatasynyń» uıymdastyrýymen ótken «Qazaqstannyń taý-ken salasynyń ıntvestısıalyq tartymdylyǵyn arttyrý» konferensıasyna sala kóshbasshylary, memlekettik organdar men dıplomatıalyq ókildikterdiń ókilderi qatysty.
Konferensıa Jer qoınaýy týraly jańa kodekspen jumys isteýde negizgi ken óndirý kompanıalarynyń tájirıbe almasýyna, sondaı-aq Kodekske jaqynda usynylǵan ózgeristerdi talqylaýǵa arnaldy. Qatysýshylar zańnamanyń negizgi aspektilerin jáne paıdaly qazbalardy barlaý, óndirý jáne óńdeý tehnologıalaryna qatysty usynylyp otyrǵan keleshek saıasatty talqylady.
Prezıdent Qasym-Jomart Toqaev eldiń ál-aýqatyn arttyrý úshin Qazaqstannyń taý-ken óndirisin damytýdyń mańyzdylyǵyn aıtyp keledi. «Qazaqstannyń taý-ken palatasynyń» kóptegen múshe-kompanıalary 2018 jyly «Jer qoınaýy jáne jer qoınaýyn paıdalaný týraly» Qazaqstan Respýblıkasynyń jańa Kodeksi qabyldanýymen Qazaqstannyń taý-ken óndirý salasyna ınvestısıa quıa bastady. Kodeks taý-ken óndirý jáne geologıalyq barlaý qyzmetin lısenzıalaý men retteýde ashyqtyq pen tıimdilikti áldeqaıda arttyryp otyr jáne Qazaqstannyń paıdaly qazbalardy óndirý salasynda álemdik kóshbasshy bolý strategıasynyń negizgi elementi bolyp tabylady.
Konferensıa sheńberinde plenarlyq otyrys jáne eki paneldik sesıa ótti.
Konferensıany ashqan QR Ónerkásip jáne qurylys mınıstri Qanat Sharlapaev salanyń ınvestısıalyq tartymdylyǵyn odan ári arttyrý úshin zańnama men prosedýralardy ońaılatýdyń mańyzdylyǵyn atap ótti. Sonymen birge ol ınvestorlarǵa qolaıly jaǵdaı jasaý úshin Kodekske engiziletin túzetýler paketi jaıynda aqparat berdi.
«Múddeli taraptar men taý-ken óndirý bıznesi ókilderiniń usynystaryn esepke ala otyryp Jer qoınaýy týraly kodekske engizilgeli jatqan túzetýler paketi ınvestorlar úshin qolaıly jaǵdaı jasaýǵa baǵyttalǵan 100-den astam ózgeristen turady. Biz Qazaqstannyń ekonommıkalyq damýynyń irgetasy retinde sanaıtyn mıneraldy-shıkizat keshenin odan ári damytýǵa jáne nyǵaıtýǵa talpynamyz» dedi vedomstvo basshysy.
Paneldik otyrystar Qazaqstannyń jer qoınaýyna ınvestısıa salýǵa áser etetin zańnamalyq bazaǵa, sondaı-aq ınvestısıalyq sheshimderge áser etetin geologıalyq jáne ekologıalyq aspektilerge arnaldy.
Basqarma múshesi, «Atameken» UKP basqarma tóraǵasynyń orynbasary Gúlnar Bıjanova óz kezeginde «jer qoınaýyn paıdalaný sekildi kúrdeli úrdisti jan-jaqty retteıtin zańnamaǵa ózgerister engizýge memleket tarapynan bastamashylyq jasalǵanyn» atap ótti.
«Ózgeristerdiń irgetasy dep eldiń jer qoınaýy men tabıǵı resýrstarynyń menshik quqyǵy Qazaqstan halqyna tıesili ekenin bekitip bergen 2022 jylǵy konstıtýsıalyq reformany ataı alamyz. Bul quqyqty halyq atynan memleket iske asyrady. Sáıkesinshe quqyqtyq orta osy qaǵıda negizinde qalyptasady» dedi «Atameken» UKP basqarma múshesi.
Sonymen birge ol TMK damý stretagıasyn daıyndaýdyń qajettiligin atap ótti.
«Búginde sala strategıasynyń joqtyǵy saldarynan zańnama jıi ózgeredi, jer qoınaýyn paıdalanýshylardyń bıznes-strategıasynda esepke alynbaıtyn jańa normatıvtik quqyqtyq aktiler qabyldanyp jatyr. Qazaqstannyń 2029 jylǵa deıingi ulttyq damý jospary jobasy Strategıanyń negizi bolýǵa tıis. Strategıalyq josparlaý jáne reformalar agenttigi ony talqylaýǵa usyndy. «Atameken» ulttyq palatasy ony jetildirýge belsendi qatysyp keledi» dedi Gúlnar Bıjanova.
Konferensıaǵa AQSH, Ulybrıtanıa jáne Kanadanyń elshileri qatysyp, jańa Kodeksti daıyndaý, zertteý, yntymaqtasý jáne reformalaýdy qoldady. Olar Qazaqstannyń ınvestısıa tartýdaǵy áleýetin barynsha arttyrý jóninde pikirleri men usynystaryn aıtyp, turaqty jáne ashyq sot pen salyq rejımi elge keletin ınvestorlar men kompanıalardyń senimin arttyrý úshin qajet ekenin qýattady.
Budan bólek, sheteldik ınvestısıalardy salyq bazasyn arttyrýǵa kómektesetin ekonomıkalyq damýdyń qozǵaltqyshy retinde qaraý kerektigi aıtyldy.
«Qazaqstannyń taý-ken palatasy» Baqylaýshy Dırektorlar keńesiniń múshesi Tım Barrı myrza álemdegi mys qorlaryn barlaý jumystarynyń mańyzdylyǵyn jáne olardy óndirýshi kompanıalar betpe-bet kelip otyrǵan problemalar týraly aıtty. Ol jańa ken oryndaryn ashyp qana qoımaı, memlekettik qoldaý men saıasat arqyly qolaıly jaǵdaı jasaý arqyly da Qazaqstannyń álemdik mys naryǵyndaǵy mańyzdy oıynshy bolý áleýeti joǵary ekenin atady.
«Álemde 40 iri, biraq óńdelmegen ken orny bar, olardyń jalpy qory shamamen 470 mln tonna dep baǵalanady. Eger óńdeýmen baılanysty problemalar bolmaǵanda bul ken oryndary álemdik suranysty qanaǵattandyrar edi. Biz mys jetkizýdi arttyrýymyz qajet jáne Qazaqstan bul turǵyda mańyzdy oıynshy bolyp otyr. Mysaly, Shyǵys Qazaqstan oblysyndaǵy Aqtoǵaı ken orny jylyna 200 000 tonna mys óndiredi. Alaıda aldaǵy onshaqty jylda jáne odan keıin de álemdik suranysty qanaǵattandyrý úshin bizde jyl saıyn óńdelip otyratyn osyndaı birneshe iri shahta bolýy kerek» dedi ol.
«Qazaqstannyń taý-ken palatasynyń» prezıdenti Rýslan Baımıshev te jańa ǵalamdyq ınvestorlar kelgenin atap ótti.
«Búginde naryqtyq kapıtaly mıllıardtaǵan dollardy quraıtyn Rio Tinto, Fortescue, Teck jáne BHP sekildi jetekshi álemdik taý-ken óndirý kompanıalary Qazaqstannyń paıdaly qazba baılyqtaryn barlaýǵa ınvestısıa salyp jatyr» dedi Rýslan Baımıshev.
Sonymen birge ol atap ótkendeı, «Palatanyń múshe-kompanıalary 25 myń sharshy shaqyrymnan astam aýdanda geologıalyq barlaý júrgizip jatyr, ınvestısıalardyń kólemi GIIN jumsalatyn jyl saıynǵy memlekettik shyǵystardan asyp tústi jáne bul soma salyqtyq jáne áleýmettik tólemderdi qosa alǵanda ósip jatyr. Budan bólek, 2 aýksıon nátıjesinde jazylǵan bonýstar 7,8 mln AQSH dollarynan asty. Qazirgi tańda profıldi mınıstrlik ınvestorlardyń barlyq máselesin «bir tereze» qaǵıdasymen sheshýge qaýqarly, óıtkeni Ónerkásip jáne qurylys mınıstrligine qarasty salalyq bólimsheler, t.b. baılanysty uzaq úzilisten keıin ol geologtardyń, jer qoınaýyn paıdalanýshylardyń jáne ónerkásiptiń basyn biriktirdi. Iaǵnı zańnamalyq deńgeıde óńdeýshi ónerkásipti qoldaý jolymen geologıalyq barlaýdaǵy ınvestısıalyq klımatty buzý múmkin emes, 2029 jylǵa deıingi Ulttyq damý jospary jobasynda kórsetilgen jaǵymsyz saldarlardy tómendetý kerek».
İs-shara sońynda East Star Resources bas dırektory Aleks Ýolker myrza barlyq qatysýshyǵa alǵysyn aıta kele, prezıdent pen mınıstrlerdiń alǵa qoıǵan nıetteri, sondaı-aq quqyqtyq bazadaǵy ózgerister jobasy arasynda únemi esepke alýdy talap etetin burynǵydaı alshaqtyqtar bolǵanyna qaramastan, Qazaqstan zertteýler júrgizý úshin keremet oryn bolyp tabylatynyn jáne kompanıalar da, úkimet te ózgerip otyrǵan júıeler jaǵdaıynda praktıkalyq sheshimder tabý boıynsha birlesken jumysty jalǵastyra berýi kerektigin atap ótti.
Konferensıaǵa 160-tan astam qatysýshy jınaldy jáne taý-ken salasyn damytý strategıasyn talqylaıtyn jáne tájirıe almasatyn alań qalyptastyrdy. Konferensıa qatysýshylary halyqaralyq ınvestorlardyń Qazaqstanǵa qyzyǵýshylyǵyn qoldady jáne taý-ken óndirý salasyna ınvestısıa tartý jáne odan ári damytý úshin áleýeti zor ekenine senim bildirdi. «Qazaqstannyń taý-ken palatasy» osy proseste barlyq tarap úshin aqparat pen qoldaý kózi bolýdy josparlap otyr.
