Sońǵy úsh jylda Qazaqstannyń Reseıge ınvestısıalary turaqty ósim kórsetip, ónerkásip, qarjy, kólik jáne sıfrlyq tehnologıalardy qamtyp otyr, dep habarlaıdy Dalanews.kz.
Ósý bar, biraq reseılik salymdardan qalyp otyr
Qazaqstannyń Reseıge ınvestısıalary kólem jaǵynanáli de Reseıdiń Qazaqstanǵa salǵan qarjysynan edáýir az. Alaıda sońǵy jyldary olardyń dınamıkasy birtindepósip, jobalardyń geografıasy keńeıip keledi.
2024 jyly Qazaqstannyń Reseı ekonomıkasyna tikeleı ınvestısıalary shamamen $1,1–1,3 mlrd qurady, al jınaqtalǵan kapıtal $6 mlrd-tan asty. Salystyrý úshin: sol kezeńde Reseıdiń Qazaqstanǵa tartqan qarjysy $4 mlrd-tan asyp, jalpy jınaqtalǵan kólem $26–27 mlrd-qajetti, ıaǵnı tórt esege jýyq kóp. Degenmen Qazaqstan kapıtalynyń Reseıdegi ósý qarqyny turaqty: 2022 jyly $900 mln bolǵan kólem 2023 jyly $1 mlrd-qa jetip, 2024 jyly osy mejeden joǵary deńgeıde saqtaldy.
Investısıalardyń salalyq qurylymy
Negizgi qarjy quıý baǵyttary mynalar boldy:
• Ónerkásip jáne metalýrgıa - qazaqstandyq ınvestısıalardyń 50%-yna deıin;
• Qarjy qyzmetteri men kólik - shamamen 20%;
• Saýda jáne jyljymaıtyn múlik - 15%-ǵa deıin;
• Energetıka, hımıa jáne aýyl sharýashylyǵy - qalǵan 15%.
Erekshe nazar birlesken óndiristik jáne ınfraqurylymdyq jobalarǵa aýdarylýda. Olardyń qatarynda qubyr jáne temirjol toraptary, logıstıkalyq termınaldar men servıstik alańdar bar.
Mysaldar men jobalar
Ónerkásiptik jáne shıkizat sektorlary
Qazaqstandyq ulttyq kompanıa «QazMunaıGaz»Reseıdegi munaı-gaz óndirý jónindegi birleskenjobalarda úleske ıe bolyp, eksporttyq naryqtarǵa kómirsýtekterdi jetkizetin qubyr jelilerin damytýǵa qatysýda.
Sonymen qatar iri qazaqstandyq agroholdıngter Reseıdiń ońtústik aımaqtarynda aýyl sharýashylyǵy ınfraqurylymyn satyp alý jáne salý jumystaryna belsendi qatysýda. Bul jobalar astyq saqtaý qoımalaryn qurýdy, sondaı-aq úshinshi elderge eksporttyq jetkizilimderdi qamtamasyz etýdi qamtıdy. Mundaı qadamdar azyq-túlik qaýipsizdigin nyǵaıtyp, saýda aǵyndaryn ártaraptandyrýǵa yqpal etedi.
Qarjy sektory
Halyk Group qarjy toby («Halyq» banki) Reseıdeenshiles kompanıalar jelisin belsendi túrde damytypkeledi. Ol jeke tulǵalarǵa da, korporatıvtik klıenttergede bank jáne saqtandyrý qyzmetterin usynyp, qazaqstandyq kapıtaldyń Reseı qarjy naryǵyndaǵyqatysýyn keńeıtýde.
Infraqurylym, logıstıka jáne kólik
Qazaqstandyq kompanıalar Reseıdiń shekaralas aımaqtarynda logıstıkalyq ortalyqtar men qoımakeshenderine ınvestısıa quıýda. Mundaı jobalar Qytaı, Qazaqstan jáne Eýropa arasyndaǵy tranzıtti Reseıaýmaǵy arqyly jeńildetýge jáne ońtaılandyrýǵa mańyzdy ról atqarady. Sátti kooperasıa mysaldaryna temirjol termınaldaryn birlesip basqarý jáne mýltımodaldy kólik baǵyttaryn damytý jatady. Bulbúkil Eýrazıa keńistiginiń tranzıttik áleýetin arttyrýǵayqpal etedi.
Joǵary tehnologıalar, qarjy jáne jyljymaıtynmúlik
Máskeý men Sankt-Peterbýrgte Qazaqstannyń iritelekomýnıkasıalyq jáne IT-kompanıalarynyń ókildikteri ashyldy. Olar sıfrlyq servısterdi, sondaı-aq birlesken fintech jáne insuretech sheshimderinilgeriletýde.
Qazaqstandyq ınvestısıalyq qorlar komersıalyq jyljymaıtyn múlik jobalaryna da qatysýda: bıznes-ortalyqtar, turǵyn úı keshenderi jáne saýda oıyn-saýyqnysandary salynýda. Bul dástúrli salalardan tysınvestısıalardyń ártaraptandyrylǵanyn kórsetedi.
Reseı naryǵyna degen qyzyǵýshylyq óńirlik deńgeıde de artyp keledi: 2024 jyly qazaqstandyq bıznes-mısıalarMáskeýde, Sankt-Peterbýrgte, Sibirde jáne Povoljedejumys istep, jańa alańdar men servıstik ortalyqtarashty. Erekshe kóńil kólik-logıstıkalyq jobalarǵabólinýde. Atap aıtqanda, Qazaqstan Reseı aýmaǵyndaornalasqan «Qurǵaq portty» damytýǵa qatysýda. Bulnysan Soltústik endik magıstralin jáne TranssibirdiQytaı jáne Kaspıı aımaǵymen baılanystyryp, Eýrazıalyq kólik jelisiniń negizgi elementteriniń birineaınalatyny kútilýde.
Integrasıa jáne senim faktory
Sarapshylardyń pikirinshe, Qazaqstannyń Reseıgeınvestısıalarynyń ósýi tek bıznes múddesimen ǵanaemes, sonymen birge saıası-ekonomıkalyq ahýalmen de baılanysty. Ásirese Eýrazıalyq ekonomıkalyq odaqtyńdamýy, kedergilerdiń alynýy jáne birlesken jobalardyńınstıtýsıonaldanýy mańyzdy ról oınaýda.
Qazaqstannyń Reseıdegi elshisi Daýren Abaev atapótkendeı, «jańa jobalar tek memleketterimizdińekonomıkasyn yntalandyryp qana qoımaı, sonymenqatar halyqaralyq baılanystardy nyǵaıtyp, bolashaqqajaqsy serpin beredi».
Reseı tarapy da oń kózqaras bildirýde. RF-nyńQazaqstandaǵy elshisi Alekseı Borodavkınniń aıtýynsha, eger ofshorlyq ıýrısdıksıalar arqyly kirgen kapıtaldyesepke alsaq, Reseıdiń Qazaqstanǵa quıǵan jalpyınvestısıa kólemi resmı derekterden eki ese joǵarybolýy múmkin. Al qazaqstandyq bıznes, dıplomattyńsózinshe, «Reseıge belsendi kirýde», bul ınvestısıalyqúderisti «qos baǵytty kóshe» túrinde qalyptastyrady.
Qorytyndylar
Investısıa kólemindegi aıtarlyqtaı aıyrmashylyqtarǵa qaramastan, Qazaqstan Reseı naryǵyndaǵyqatysýyn keńeıtip keledi. Elden keletin salymdarónerkásipke, kólikke, qarjyǵa, IT jáne logıstıkaǵashoǵyrlanǵan, bul eki memlekettiń strategıalyqmúddelerine sáıkes keledi.
Kóppolárly álem qalyptastyra otyryp, Eýrazıalyqkólik jáne óndiristik tizbekter kúsheıgen jaǵdaıda, mundaı jobalar tek ekonomıkalyq emes, sonymen qatarekijaqty qatynastardyń turaqtylyǵyn arttyratyngeosaıası faktorǵa aınalýda.
