سوڭعى ءۇش جىلدا قازاقستاننىڭ رەسەيگە ينۆەستيسيالارى تۇراقتى ءوسىم كورسەتىپ، ونەركاسىپ، قارجى، كولىك جانە سيفرلىق تەحنولوگيالاردى قامتىپ وتىر، دەپ حابارلايدى Dalanews.kz.

ءوسۋ بار، ءبىراق رەسەيلىك سالىمداردان قالىپ وتىر

قازاقستاننىڭ رەسەيگە ينۆەستيسيالارى كولەم ءجاعىنانالى دە رەسەيدىڭ قازاقستانعا سالعان قارجىسىنان ەداۋىر از. الايدا سوڭعى جىلدارى ولاردىڭ ديناميكاسى بىرتىندەپوسىپ، جوبالاردىڭ گەوگرافياسى كەڭەيىپ كەلەدى.

2024 جىلى قازاقستاننىڭ رەسەي ەكونوميكاسىنا تىكەلەي ينۆەستيسيالارى شامامەن     $1،1–1،3 ملرد قۇرادى، ال جيناقتالعان كاپيتال $6 ملرد-تان استى. سالىستىرۋ ءۇشىن: سول كەزەڭدە رەسەيدىڭ قازاقستانعا تارتقان قارجىسى $4 ملرد-تان اسىپ، جالپى جيناقتالعان كولەم $26–27 ملرد-قاجەتتى، ياعني ءتورت ەسەگە جۋىق كوپ. دەگەنمەن قازاقستان كاپيتالىنىڭ رەسەيدەگى ءوسۋ قارقىنى تۇراقتى: 2022 جىلى $900 ملن بولعان كولەم                   2023 جىلى $1 ملرد-قا جەتىپ، 2024 جىلى وسى مەجەدەن جوعارى دەڭگەيدە ساقتالدى.

ينۆەستيسيالاردىڭ سالالىق قۇرىلىمى

نەگىزگى قارجى قۇيۋ باعىتتارى مىنالار بولدى:
• ونەركاسىپ جانە مەتاللۋرگيا - قازاقستاندىق ينۆەستيسيالاردىڭ 50%-ىنا دەيىن؛
• قارجى قىزمەتتەرى مەن كولىك - شامامەن 20%؛
• ساۋدا جانە جىلجىمايتىن مۇلىك - 15%-عا دەيىن؛
• ەنەرگەتيكا، حيميا جانە اۋىل شارۋاشىلىعى - قالعان 15%.

ەرەكشە نازار بىرلەسكەن وندىرىستىك جانە ينفراقۇرىلىمدىق جوبالارعا اۋدارىلۋدا. ولاردىڭ قاتارىندا قۇبىر جانە تەمىرجول توراپتارى، لوگيستيكالىق تەرمينالدار مەن سەرۆيستىك الاڭدار بار.

مىسالدار مەن جوبالار

ونەركاسىپتىك جانە شيكىزات سەكتورلارى
قازاقستاندىق ۇلتتىق كومپانيا «قازمۇنايگاز»رەسەيدەگى مۇناي-گاز ءوندءىرۋ جونىندەگى بىرلەسكەنجوبالاردا ۇلەسكە يە بولىپ، ەكسپورتتىق نارىقتارعا كومىرسۋتەكتەردى جەتكىزەتىن قۇبىر جەلىلەرىن دامىتۋعا قاتىسۋدا.

سونىمەن قاتار ءىرى قازاقستاندىق اگروحولدينگتەر رەسەيدىڭ وڭتۇستىك ايماقتارىندا اۋىل شارۋاشىلىعى ينفراقۇرىلىمىن ساتىپ الۋ جانە سالۋ جۇمىستارىنا بەلسەندى قاتىسۋدا. بۇل جوبالار استىق ساقتاۋ قويمالارىن قۇرۋدى، سونداي-اق ءۇشىنشى ەلدەرگە ەكسپورتتىق جەتكىزىلىمدەردى قامتاماسىز ەتۋدى قامتيدى. مۇنداي قادامدار ازىق-تۇلىك قاۋىپسىزدىگىن نىعايتىپ، ساۋدا اعىندارىن ءارتاراپتاندىرۋعا ىقپال ەتەدى.

قارجى سەكتورى

Halyk Group قارجى توبى («حالىق» بانكى) رەسەيدەەنشىلەس كومپانيالار جەلىسىن بەلسەندى تۇردە دامىتىپكەلەدى. ول جەكە تۇلعالارعا دا، كورپوراتيۆتىك كليەنتتەرگەدە بانك جانە ساقتاندىرۋ قىزمەتتەرىن ۇسىنىپ، قازاقستاندىق كاپيتالدىڭ رەسەي قارجى نارىعىنداعىقاتىسۋىن كەڭەيتۋدە.

ينفراقۇرىلىم، لوگيستيكا جانە كولىك

قازاقستاندىق كومپانيالار رەسەيدىڭ شەكارالاس ايماقتارىندا لوگيستيكالىق ورتالىقتار مەن قويماكەشەندەرىنە ينۆەستيسيا قۇيۋدا. مۇنداي جوبالار جۇڭگو، قازاقستان جانە ەۋروپا اراسىنداعى ءترانزيتتى رەسەياۋماعى ارقىلى جەڭىلدەتۋگە جانە وڭتايلاندىرۋعا ماڭىزدى ءرول اتقارادى. ءساتتى كووپەراسيا مىسالدارىنا تەمىرجول تەرمينالدارىن بىرلەسىپ باسقارۋ جانە مۋلتيمودالدى كولىك باعىتتارىن دامىتۋ جاتادى. بۇلبۇكىل ەۋرازيا كەڭىستىگىنىڭ ترانزيتتىك الەۋەتىن ارتتىرۋعاىقپال ەتەدى.

جوعارى تەحنولوگيالار، قارجى جانە جىلجىمايتىنمۇلىك

ماسكەۋ مەن سانكت-پەتەربۋرگتە قازاقستاننىڭ ءىرىتەلەكوممۋنيكاسيالىق جانە IT-كومپانيالارىنىڭ وكىلدىكتەرى اشىلدى. ولار سيفرلىق سەرۆيستەردى، سونداي-اق بىرلەسكەن fintech جانە insuretech شەشىمدەرىنىلگەرىلەتۋدە.
قازاقستاندىق ينۆەستيسيالىق قورلار كوممەرسيالىق جىلجىمايتىن مۇلىك جوبالارىنا دا قاتىسۋدا: بيزنەس-ورتالىقتار، تۇرعىن ءۇي كەشەندەرءى جانە ساۋدا ويىن-ساۋىقنىساندارى سالىنۋدا. بۇل ءداستۇرلى سالالاردان تىسينۆەستيسيالاردىڭ ءارتاراپتاندىرىلعانىن كورسەتەدى.

رەسەي نارىعىنا دەگەن قىزىعۋشىلىق وڭىرلىك دەڭگەيدە دە ارتىپ كەلەدى: 2024 جىلى قازاقستاندىق بيزنەس-ميسسيالارماسكەۋدە، سانكت-پەتەربۋرگتە، سىبىردە جانە پوۆولجەدەجۇمىس ىستەپ، جاڭا الاڭدار مەن سەرۆيستىك ورتالىقتاراشتى. ەرەكشە كوڭىل كولىك-لوگيستيكالىق جوبالارعابولىنۋدە. اتاپ ايتقاندا، قازاقستان رەسەي اۋماعىنداورنالاسقان «قۇرعاق پورتتى» دامىتۋعا قاتىسۋدا. بۇلنىسان سولتۇستىك ەندىك ماگيسترالىن جانە ءترانسسىبىردىجۇڭگو جانە كاسپيي ايماعىمەن بايلانىستىرىپ، ەۋرازيالىق كولىك جەلىسىنىڭ نەگىزگى ەلەمەنتتەرىنىڭ بىرىنەاينالاتىنى كۇتىلۋدە.

ينتەگراسيا جانە سەنىم فاكتورى

ساراپشىلاردىڭ پىكىرىنشە، قازاقستاننىڭ رەسەيگەينۆەستيسيالارىنىڭ ءوسۋى تەك بيزنەس مۇددەسىمەن عاناەمەس، سونىمەن بىرگە ساياسي-ەكونوميكالىق احۋالمەن دە بايلانىستى. اسىرەسە ەۋرازيالىق ەكونوميكالىق وداقتىڭدامۋى، كەدەرگىلەردىڭ الىنۋى جانە بىرلەسكەن جوبالاردىڭينستيتۋسيونالدانۋى ماڭىزدى ءرول ويناۋدا.

قازاقستاننىڭ رەسەيدەگى ەلشىسى داۋرەن ابايەۆ اتاپوتكەندەي، «جاڭا جوبالار تەك مەملەكەتتەرىمىزدىڭەكونوميكاسىن ىنتالاندىرىپ قانا قويماي، سونىمەنقاتار حالىقارالىق بايلانىستاردى نىعايتىپ، بولاشاققاجاقسى سەرپىن بەرەدى».

رەسەي تاراپى دا وڭ كوزقاراس بىلدىرۋدە. رف-نىڭقازاقستانداعى ەلشىسى الەكسەي بوروداۆكيننىڭ ايتۋىنشا، ەگەر وفشورلىق يۋريسديكسيالار ارقىلى كىرگەن كاپيتالدىەسەپكە الساق، رەسەيدىڭ قازاقستانعا قۇيعان جالپىينۆەستيسيا كولەمى رەسمي دەرەكتەردەن ەكى ەسە جوعارىبولۋى مۇمكىن. ال قازاقستاندىق بيزنەس، ديپلوماتتىڭسوزىنشە، «رەسەيگە بەلسەندى كىرۋدە»، بۇل ينۆەستيسيالىقۇدەرىستى «قوس باعىتتى كوشە» تۇرىندە قالىپتاستىرادى.

قورىتىندىلار

ينۆەستيسيا كولەمىندەگى ايتارلىقتاي ايىرماشىلىقتارعا قاراماستان، قازاقستان                   رەسەي نارىعىنداعىقاتىسۋىن كەڭەيتىپ كەلەدى. ەلدەن كەلەتىن سالىمدارونەركاسىپكە، كولىككە، قارجىعا، IT جانە لوگيستيكاعاشوعىرلانعان، بۇل ەكى مەملەكەتتىڭ ستراتەگيالىقمۇددەلەرىنە سايكەس كەلەدى.

كوپپوليارلى الەم قالىپتاستىرا وتىرىپ، ەۋرازيالىقكولىك جانە وندىرىستىك تىزبەكتەر كۇشەيگەن جاعدايدا، مۇنداي جوبالار تەك ەكونوميكالىق ەمەس، سونىمەن قاتارەكىجاقتى قاتىناستاردىڭ تۇراقتىلىعىن ارتتىراتىنگەوساياسي فاكتورعا اينالۋدا.