kirispe sózin QR Ulttyq kitaphanasynyń dırektory Janat Seıdýmanov sóılese, sharany UǴA-nyń akademıgi, tarıh ǵylymynyń doktory, profesor Hangeldi Ábjanov júrgizdi.
Konferensıa eki bólimnen turdy. Alǵashqy bólim "Alash ıdeıasynyń qalyptasýy men máni" degen taqyrypta boldy.
Shoqan Ýálıhanovtyń qazaqtyń ulttyq qundylyqtary negizinde kótergen máselelerin tarıh ǵylymynyń doktory, profesor Shaızada Toqtabaeva áńgilimelep berdi. Islamdaǵy ásire dinshildik pen shoqyndyrý arqyly Reseı patshalyǵynyń qazaqty otarlaý saıasaty jaıynda Qabdol Áýezov, Zańǵar Kárimhan, Baýyrjan Berikuly tárizdi jas ǵalymdar arnaıy baıandamalar jasady.
Alash zıalylary qazaqty dinı fanatızmnen saqtandyrdy. Onyń basynda álbette Álıhan Bókeıhanuly turdy. Bul trýlaly Alash qaıratkeriniń biri Qoshke Kemeńgeruly «Álıhannyń qazaq eline istegen tarıhı qyzmeti: ádebı til týýyna sebep boldy, ózine ergen topty dinı fanatızmge qarsy tárbıeledi.
Budan baryp tatardan irgesin aýlaq salǵan qazaq ulty týdy» dep jazady. Osydan-aq Alash muraty aıqyn kórinis tabady. Olar dinshildiktiń ornyna ulttyq qundylyqtar men jaratylystaný jáne kýmanıtarlyq ǵylym-bilimdi nasıhattady. Sol sebepti olardyń árqaısysy balalarǵa arnap oqýlyqtar daıyndady. Máselen, H. Dosmuhameduly – matematıka, zoologıa, M. Dýlatuly, S. Qojanuly, Á. Ermekuly, Q. Sátbaıuly – matematıka, algebra, T. Shonanuly – geografıa, tarıh, M. Jumabaıuly – pedagogıka, J. Aımaýytuly – psıhologıa, Q. Kemeńgeruly – hımıa, til, tarıh, J. Kúderiuly – til, ádebıet, mádenıet, Á. Bókeıhanuly – astronomıa, geografıa, M. Áýezuly – ádebıet, S. Sádýaqasuly – teatrtaný, A. Baıtursynuly, E. Omaruly, T. Shonauly, N. Tórequluly – til salasynan eńbekter jazdy.
Ekinshi bólimniń taqyryby "Alash arystarynyń qyzmeti men murasy" dep ataldy. Onda akademık Hangeldi Ábjanov ("Alash ıdeıasy") tarıh ǵylymynyń doktory Danagúl Mahat ("Smaǵul Sádýaqasovtyń aǵartýshylyq qyzmeti"), alashtanýshylar Amanqos Mekteptegi ("Ahmet Baıtursynulynyń ǵylymdaǵy ustanymy") men Beıbit Qoıshybaev ("Alashtyqtardyń zaıyrly qoǵamdy qalyptastyrýǵa úlesi"), alashtyqtardyń urpaǵy Dına Muhamedhan ("Qaıym Muhamedhannyń bastan keshken taǵdyr taýqymeti") tárizdi tulǵalar qyzyqty baıandamalar usyndy.
Konferensıa aıasynda qolóner jáne kitap kórmesi boldy. Kitaptar Elbasynyń "Rýhanı jańǵyrý" baǵdarlamasy men Alash avtonomıasy taqyryptary boıynsha sórege qoıylsa, qolónerde toqyma, zergerlik, qaıys materıaldar negizindegi zattar el nazaryna usynyldy. Sonymen birge, stendtik kórme de uıymdastyryldy. Munda Alash qaıratkerleriniń ómiri men shyǵarmashylyǵy týraly derekter berildi.
Sonymen birge, Almaty qalasy Din isteri jónindegi basqarmasynyń qoldaýymen «Adyrna» ulttyq-etnografıalyq birlestigi túsirgen «Alash arystary: ulttyq dástúr jáne din» atty derekti fılm kórsetildi. Bul derekti fılmniń túsirilim jumystary «Alash joly» atty tarıhı-tanymdyq ekspedısıa aıasynda Shyǵys Qazaqstan, Semeı, Astana, Qaraǵandy, Jezqazǵan qalalarynda, Qarqaraly, Baıanaýyl aýdandarynda júrgizilgen bolatyn.
Arman SERİKULY
