Búgingi tańda álem elderi tabıǵatqa degen kózqarasty túbegeıli qaıta qarap, ekologıalyq máselelerge batyl qadamdarmen jaýap berip otyr. Osy turǵyda Qazaqstan da syrt qalmaı, Memleket basshysy Qasym-Jomart Kemeluly Toqaevtyń bastamasymen qolǵa alynǵan «Taza Qazaqstan» ekologıalyq aksıasy – el bolashaǵyna baǵyttalǵan mańyzdy ári júıeli qadamdardyń biri retinde júzege asýda. Bul ulttyq joba – tek senbilikpen jáne qoqys jınaýmen shektelmeı, tabıǵatqa degen janashyrlyq pen jaýapkershilikti qoǵam sanasyna sińirýge baǵyttalǵan, el azamattaryn biriktirip, ekologıalyq mádenıetti qalyptastyrýǵa negiz bolǵan mańyzdy qozǵalysqa aınalyp otyr. Sala mamandary men sarapshylar ekologıalyq bastamanyń áleýmettik ári tárbıelik mańyzyna tereń úńilip, «Taza Qazaqstan» bastamasynyń keleshegine qatysty óz usynys-pikirlerin bildirdi.

Qorshaǵan ortaǵa qamqorlyq - qoǵamnyń ishki mádenıetiniń kórsetkishi

Ernar Jylysbaev, Taraz qalasy ákimdiginiń ishki saıasat bólimi “Jastar resýrstyq ortalyǵy” KMM mamany:

Memleket basshysy Qasym-Jomart Toqaevtyń bastamasymen qolǵa alynǵan «Taza Qazaqstan» ekologıalyq aksıasy elimizdiń tabıǵı baılyǵyn saqtaý men qorshaǵan ortany jaqsartýǵa baǵyttalǵan aýqymdy jobalardyń biri retinde erekshe mańyzǵa ıe. Bul bastama tek tabıǵatty qorǵaý is-sharalarymen shektelmeı, qoǵamnyń ekologıalyq mádenıetin qalyptastyrý men óskeleń urpaqqa úlgi bolarlyq tárbıe berýdi de kózdeıdi.

Taraz qalasynda «Taza Qazaqstan» aksıasy aıasynda birqatar naqty, júıeli jáne nátıjeli is-sharalar júzege asyryldy. Aksıanyń basty ereksheligi – burynǵy ekologıalyq bastamalardan ózgeshe, taqyryptyq baǵyttar boıynsha júıelenip ótkizilýi. Bul óz kezeginde ár bastamanyń maqsatty aýdıtorıasyna naqty yqpal etýine múmkindik berdi. Atap aıtqanda, «Taza ólke» boıynsha qala kósheleri men kópqabatty turǵyn úıler aýlalarynda sanıtarlyq jumystar júrgizildi. «Kıeli meken» aıasynda tarıhı-mádenı eskertkishter men olardyń aınalasyn abattandyrý sharalary iske assa, «Jasyl aımaq» arqyly jasyl beldeýlerdi qalyptastyryp, kóshet otyrǵyzyldy. «Ónegeli urpaq» jobasy aıasynda UOS ardagerleri men qarttar úıinde tazalyq jáne kógaldandyrý jumystary júrgizilip, «Móldir bulaq» sharasy barysynda qala aýmaǵyndaǵy ózen-kólder men bulaqtardyń jaǵalaýy qoqystan tazartyldy, abattandyryldy. Bul baǵyttaǵy jumystar ekologıalyq qana emes, áleýmettik turǵyda da orasan nátıje berýde.

Máselen, «Taza Qazaqstan» aksıasy arqasynda  Taraz qalasynda 300 myń tonnaǵa jýyq qoqys jınaldy, 25 myńǵa jýyq aǵash kóshetteri otyrǵyzylyp, 1000-ǵa jýyq gúl egildi. Ekologıalyq aksıalarǵa 15 000-nan astam erikti jastar, ardagerler men turǵyndar tartyldy.Aıta ketsek, búginde ekologıalyq mádenıetti qalyptastyrýda turǵyndar men jergilikti bıliktiń ózara árekettestigi aıtarlyqtaı jaqsarǵan. Ásirese, jastardyń bastamashyldyǵy men belsendiligi el bolashaǵyna degen úmitti kúsheıtedi. Desek te, qaldyqtardy bólek jınaýǵa arnalǵan konteınerler men qaıta óńdeý zaýyttarynyń jetkiliksizdigi — bul salany jetildirý qajettigin kórsetedi. Osy oraıda qaldyqtardy qaıta óńdeýge arnalǵan ınfraqurylymdy keńeıtý, bilim berý mekemelerinde ekologıa taqyrybynda oqytýdy kúsheıtý, mektep baǵdarlamalaryna engizý mańyzdy qadam bolmaq.

Qazaqstanda ekologıalyq sanany arttyrý úshin buqaralyq aqparat quraldary, áleýmettik jeliler jáne sıfrlyq tehnologıalar arqyly jańa formattaǵy aqparattandyrý jumysyn jandandyrý qajet dep oılaımyn. Memlekettik qoldaýmen qatar, zańnamalyq turǵydan da qosymsha ózgerister engizý – ýaqyt talaby. «Taza Qazaqstan» – bul bolashaqqa baǵyttalǵan úlken qozǵalys. Elimizde bastalǵan ıgi ister óz jalǵasyn tabatynyna senimimiz mol. Tabıǵatty aıalaý – ár azamattyń boryshy. Prezıdentimiz Qasym-Jomart Toqaev atap ótkendeı, tazalyq ár úıden, kósheden jáne qaladan bastalady, al qorshaǵan ortaǵa qamqorlyq - qoǵamnyń ishki mádenıetiniń kórsetkishi.

«Taza Qazaqstan» – sanany jańǵyrtýǵa baǵyttalǵan strategıalyq qadam

Janna Úsembaeva, Alataý qalasy №12 orta mekteptiń geografıa pániniń muǵalimi:

Qorshaǵan ortany qorǵaý – ár azamattyń boryshyna aınalýy tıis ózekti másele. Osy baǵytta elimizde júzege asyrylyp jatqan «Taza Qazaqstan» ekologıalyq aksıasynyń mańyzy zor. Bul bastama – tabıǵatty aıalaýǵa, aınalamyzdy taza ustaýǵa jáne ekologıalyq mádenıetti qalyptastyrýǵa baǵyttalǵan aýqymdy joba.

Prezıdent Qasym-Jomart Toqaev óz Joldaýlarynda ekologıalyq jaǵdaıdy jaqsartý, halyqtyń tabıǵatqa degen jaýapkershiligin arttyrý jáne qorshaǵan ortany qorǵaý máselelerin basym baǵyttardyń biri retinde atap keledi. Memleket basshysynyń bastamasymen qolǵa alynǵan «Taza Qazaqstan» ulttyq aksıasy – osy baǵyttaǵy naqty ári júıeli sharalardyń biri dep sanaımyn. Geografıa pániniń muǵalimi retinde men bul aksıany tek senbilik deńgeıindegi shara dep emes, jas urpaqtyń boıyna tabıǵatqa degen súıispenshilik pen jaýapkershilik sezimin darytatyn tárbıelik máni zor is dep qabyldaımyn. Geografıa – tabıǵat pen adam arasyndaǵy baılanysty zertteıtin ǵylym. Bul pán arqyly oqýshylar Jerdiń qurylysyn, klımatty, materıkter men muhıttardy, halyqtyń ornalasýyn, sharýashylyq salalaryn, ekologıalyq máselelerdi jáne kartamen jumys isteýdi úırenedi. Sonymen qatar, týǵan ólke men elimizdiń tabıǵı-ekonomıkalyq erekshelikteri týraly maǵlumat alyp, tabıǵatty qorǵaý mádenıetin boılaryna sińiredi.

«Taza Qazaqstan» aksıasy aıasynda mektebimizde túrli is-sharalar uıymdastyryldy. Oqýshylarmen birge senbilikter ótkizilip, mektep aýlasy men jaqyn mańdaǵy tabıǵı aımaqtar tazartyldy. Sonymen qatar, qaldyqty suryptaý kórmeleri, eko-sabaqtar, pikirtalastar men jobalar arqyly oqýshylardyń tabıǵatqa janashyrlyq kózqarasyn qalyptastyrýǵa tyrystyq. Eko-buryshtar men eriktiler qozǵalysyn damytý – osy baǵyttaǵy jumystarymyzdyń bir bóligi ǵana. Bul aksıa mazmuny men ádistemesi jaǵynan burynǵy ekologıalyq naýqandardan áldeqaıda júıeli jáne jan-jaqty. Eń bastysy – oqýshylar tek qatysýshy emes, belsendi bastamashy bola bastady. Bul olardyń boıynda ekologıalyq mádenıettiń qalyptasa bastaǵanynyń naqty kórsetkishi.

Búgingi jas – erteńgi el bolashaǵy. Memleket basshysy usynǵan «Ádiletti Qazaqstan» qurý jolyndaǵy eń mańyzdy baǵyttardyń biri – tabıǵatpen úılesimdi ómir súrý. Tabıǵatqa degen jaýapkershilikti bala kezden qalyptastyrý – bolashaqqa jasalǵan mańyzdy ınvestısıa. «Taza Qazaqstan» – tek tazalyq saqtaý ǵana emes, bul – sanany jańǵyrtýǵa baǵyttalǵan strategıalyq qadam.

Tabıǵat – bizdiń ortaq úıimiz. Ony taza saqtaý – ult bolashaǵyna jasalǵan shynaıy qamqorlyq. Sol sebepti árqaısymyz týǵan jerge degen janashyrlyǵymyzdy naqty ispen dáleldeıik. Prezıdentimizdiń ekologıany qorǵaý jolyndaǵy bastamalaryn qoldaı otyryp, biz de óz úlesimizdi qosýǵa daıynbyz.

Maǵan báribir emes...

Bekbol Ramazan, Almaty qalasy máslıhatynyń VIII shaqyrylym depýtaty, AMANAT fraksıasynyń múshesi

Almaty qalasynyń turǵyny jáne qalalyq máslıhattyń depýtaty retinde men úshin týǵan qalamyzdyń ekologıalyq ahýaly – jaı ǵana taqyryp emes, árbir kúndelikti áreketimniń máni men maqsaty. Taza aýa, kógaldanǵan kósheler, ekologıalyq mádenıeti qalyptasqan qoǵam – bul bolashaq urpaqqa qaldyratyn asyl muramyz. Sondyqtan da maǵan báribir emes.

«Taza Qazaqstan» ekologıalyq aksıasy — elimizdiń tabıǵatyn qorǵaýǵa baǵyttalǵan mańyzdy bastama. Bul shara tek senbilikke qatysý ǵana emes, tutas qoǵamdy tazalyqqa, qorshaǵan ortany qurmetteýge shaqyratyn úlken ekologıalyq qozǵalys dep bilemin. Ózim de osy aksıaǵa belsene qatysyp, qalamyzdyń tazalyǵy úshin naqty istermen úles qosyp kelemin. Mysaly, 2025 jyldyń 19 sáýirinde ótken «Jasyl aýla» aıasyndaǵy ekologıalyq senbilikke qatysý men úshin úlken mártebe boldy. Almaty qalalyq máslıhatynda biz bul baǵytta birqatar naqty sheshimder qabyldadyq. Jasyl ınfraqurylymdy damytý, qoǵamdyq kólikti ekostandarttarǵa kóshirý, ekobilimdi arttyrý, jas urpaqqa arnalǵan ekologıalyq baǵdarlamalardy engizý — munyń barlyǵy qoǵamnyń ekosanasyn arttyryp, ómir súrý sapasyn jaqsartýǵa baǵyttalǵan.

Memleket basshysy Qasym-Jomart Kemeluly Toqaevtyń: «Qoǵamnyń ekologıalyq mádenıeti joǵary bolmasa, eshqandaı ekologıalyq baǵdarlama nátıjeli bolmaıdy» degen sózi meniń ustanymymmen úndes. Shynynda da, qorshaǵan ortaǵa degen janashyrlyq tek zańmen emes, sana men júrekpen bastalýy kerek.  «Taza Qazaqstan» aksıasy aıasynda «Almaty – ortaq úıimiz» atty keń aýqymdy ekologıalyq naýqan ótkizý dástúrge aınaldy. Bıylǵy sharada qala turǵyndary tazalyq, kógaldandyrý jáne kórkeıtý jumystaryna belsendi atsalysty. Naýqan barysynda 4 myńnan astam aýla, 2 myńnan asa kóshe, 445 saıabaq pen skver tazartylyp, 600-den astam zańsyz saýda nysany alynyp tastaldy. Qala aýmaǵyna 3 myńnan astam qoqys jáshigi ornatylyp, 20 myńǵa jýyq aǵash pen buta egildi.Bul bastama qala turǵyndarynyń týǵan jerge degen janashyrlyǵyn kórsetip qana qoımaı, ekologıalyq jaýapkershilikti qalyptastyrýdyń jarqyn úlgisine aınaldy deýge bolady.

Qala úshin, urpaq úshin, tabıǵat úshin, ózimiz úshin – maǵan báribir emes.  Sol sebepti men tek sózben emes, naqty áreketpen úles qosýǵa árqashan daıynmyn. Osyndaı bastamalar jalǵasyn taýyp, elimizde ekologıalyq mádenıet jańa deńgeıge kóteriledi dep senemin.

Materıaldy daıyndaǵan Janna Jomart