Endeshe elimizde dinı aqparatty tarqatyp túsindire alatyn, belgili bir dinı dogmalardy tereńnen tolǵap, ony máni men mazmunyn ashýǵa qabiletti dintanýshylar bar ma?
Olar aýdıtorıamen qanshalyqty belsendi jumys isteýde?
Dalanews.kz osy tarapta belgili ǵalym, dintanýshy Aınur Ábdirásilqyzynyń pikirin bilgen edi.
Sarapshynyń atap ótkenindeı, elimizde dintaný biliminiń irgetasy osydan 30 jyl Qazaqstan egemendik alǵan tusta qalanǵan. Sol tustary Iassaýı atyndaǵy Qazaq-túrik ýnıversıtetiniń irgesinen “Dinı qundylyqtar jáne erkin oılaý” dep atalatyn arnaıy mamandyq ashylǵan.
“Elimizdegi dintaný salasy qulashyn keńge jaıǵan, az da emes, kóp te emes, 30 jyldyq tájirıbesi bar sala. Búginde atalǵan oqý ornynyń qabyrǵasynan túlep ushqan ondaǵan, júzdegen maman teologıa doktory deıtin dárejege deıin kóterilip, dinı aqparatqa sýsap otyrǵan aýdıtorıaǵa ózekti ári durys málimet jetkizýge tyrysýda”, – deıdi Aınur Ábdirásilqyzy.
Ótken otyz jylda elimizde dintanýshy mamandardy daıarlaýǵa Úkimet pen QMDB tarapynan basa kóńil bólingen. Ǵumyryn dinı qyzmetke arnaǵysy keletin úlken shoǵyr qalyptasqan.
Sarapshynyń málimdegenindeı, Táýelsizdik alǵaly beri elimizde 5 birdeı Dintaný kafedralary qurylǵan. Sońǵy jyldary dintaný magısterleriniń sany da birneshe ese ósken.
“Iá, bularǵa qatysty qoǵam tarapynan qoıylar saýal men aıtylar syn kóp. Keıbir azamattar dintaný salasynyń magıstrlerin “olar dindi syrttaı ǵana oqydy, taza dinı deńgeıi bar mamandar emes” dep, moıyndaı bermeıdi.
Áıtse de bul elimizde mundaı deńgeıdegi mamandar daıarlanbaıdy degendi bildirmeıdi. Almatydaǵy Nur-Múbarak Islam mádenıeti ýnıversıteti ıslamtaný negizderi baǵytynda bilikti mamandar daıarlaıtynyn kózi qaraqty oqyrman jaqsy biledi”, – deıdi sarapshy.
Dese de, elimizde dintanýshy mamandarǵa suranys bar ma? Osy salany tańdaǵan azamat erteńgi kúni turaqty jumys tabaryna senimdi bola ma?
Aınur Ábdirásilqyzynyń aıtýynsha teologtardyń, dintaný mamandarynyń 70-80 paıyzdaıy turaqty jumyspen qamtylǵan. Aqparat mınıstrligine qarasty Din isteri komıtetiniń dereginshe elimizde Din máselelerin zertteýmen aınalysatyn 16 birdeı ortalyq jumys isteıdi.
“Dintaný bilimine júrdim-bardym qaraýǵa bolmaıdy. Máselen, elimizdegi mektepterde dintanýǵa beriletin saǵat sany áli de bolsa mardymsyz.
Jasyrary joq, Qazaqstandaǵy dinı ahýal qubylmaly, onyń ústine kópultty ortada ómir súretindikten dintaný negizderiniń saǵatyn ulǵaıtý asa aktýaldy. “Dintaný negizderi” pániniń aıasynda qazirgi qazaqstandyq qoǵamnyń qundylyqtaryn nasıhattaý, mektep qabyrǵasynan bastap lańkestik pen ekstremızmniń ózegin ashyp, solarǵa qarsy úgit júrgizý búgingi jaǵdaıda mańyzdy másele bolyp tur”, – deıdi sarapshy.
Osy oraıda kelesideı saýal týyndaıdy.
Elimizde keıbir azamattardyń destrýktıvti aǵymdardyń jeteginde ketýi mektep qabyrǵasynda berilgen bilimniń osaldyǵynan emes pe?
“Bizdegi bir úlken kemshilik, óskeleń urpaqtyń dinı saýatyn qalyptastyrýdy belgili bir pánniń aýqymynda qarastyryp, sonyń aıasynda sheshýge tyrysamyz.
Menińshe, gýmanıtarlyq baǵyttaǵy ilimderdiń qurylymyn kúsheıtý kerek. Mektep jasyndaǵy bala men stýdentterdiń dinı izdenisin taza dinı izdeniske balaý qatelik. Bul keýdesinde lyqsyp turǵan sandaǵan suraqqa alasuryp jaýap izdeýge tyrysqan rýhanı izdenistiń belgisi.
Másele nede? Jastar ómirdiń jaýaby dinde jazylǵan, buǵan jaýapty dinnen tabamyz dep tuspaldaıdy. Eger biz árdaıym tarazy basyn teń ustap, tarıhqa da, ádebıetke de, mádenıetke de qyzyqsaq, ónerge, ulttyq qundylyqtarǵa súıispenshilikpen qaraıtyn bolsaq, teris dinı aǵymdardyń arbaýyna túspes edik. Rýhanı oı-óresi men tanym kókjıegi tereń adam mundaı aǵymdarǵa urynbaıdy. Dintanýshylarpen pikirlesken kezde de ózine qajeti alady, bylaısha aıtqanda kózsiz boı urmaıdy. Aınalyp kelgende, rýhanı izdenis tek dinı bilimmen shektelmeýi tıis”, – deıdi Aınur Ábdirásilqyzy.
