Árbir qazaqstandyq ishten tynyp, qabyldanýyn qorqa kútken jańa Salyq kodeksi 2026 jyldan bastap kúshine enedi. Oǵan sáıkes, elimizdegi qosymsha qun salyǵynyń (QQS) mólsherlemesi 12%-dan birden 16%-ǵa kóteriledi. Mundaı bastamanyń el ekonomıkasyna, kásipkerler men qarapaıym halyqtyń ómirine qalaı áser etedi? Bul saýalǵa Uchet.kz kompanıalar tobynyń negizin qalaýshy Maksım Baryshev jaýap berip, atalǵan máselege egjeı-tegjeıli toqtaldy, dep habarlaıdy Dalanews.kz.
Sarapshynyń aıtýynsha, Qazaqstandaǵy bıznestiń jaǵdaıy qazirdiń ózinde máz emes. Sońǵy eki jylda jalǵa alý quny 30–50 paıyzǵa kóterilse, komýnaldyq tólemder toqsan saıyn qymbattaýda. Inflásıa qysqandyqtan kásipkerler jumysshylardyń jalaqysyn kóterýge májbúr. Al tutynýshylardyń tólem qabileti tómendep, tabys azaıyp barady. Osyndaı kúrdeli kezeńde QQS-nyń 16%-ǵa kóterilýi shaǵyn jáne orta bıznestiń moınyna túsken aýyr soqqy bolmaq.
"Shaǵyn bıznes onsyz da áreń kún kórip otyr. Ásirese, bólshek saýda, tamaqtaný oryndary, qyzmet kórsetý salalary úshin bul - óte aýyr. Mundaı kásipterdiń marjasy 10 paıyzdan aspaıdy. QQS ósken kezde, olardyń tabysy birden 35–45 paıyzǵa deıin quldyrap ketýi múmkin", – deıdi Maksım Baryshev Kapital.kz saıtyna bergen suqbatynda.
Onyń esebinshe, taýar baǵasy burynǵy kúıde qalsa da, bıznes tabysy kúrt tómendeıdi. Mysaly, buryn 100 teńgege taýar satqan kásipker 12% QQS-pen 8,9 teńge paıda kórse, endi 16% QQS-pen nebári 5,82 teńge alady. Iaǵnı, kásipkerdiń marjasy bir sátte 35 paıyzǵa kemıdi. Eger kásipkerdiń marjasy odan da az bolsa, másele tipten ýshyǵyp ketedi.
"Qaryzy bar bıznes úshin bul - úlken táýekel. Kásipkerlerdiń kóbi nesıe, lızıń alǵan. Tabys kúrt azaıǵanda, qaryzdy óteý múmkin bolmaı qalady. Sondyqtan bızneske qazirden bastap qarjylyq modelin qaıta qarap, shyǵyndardy qysqartýǵa qamdaný kerek", – dep eskertedi sarapshy.
Maksım Baryshevtiń boljamynsha, QQS-tyń kóterilýi tutynýshylardyń qaltasyn odan ári juqartady. Onyń aıtýynsha, halyqtyń shyǵyny avtomatty túrde 4-5 paıyzǵa qymbattaıdy. Keıbir taýar túrleriniń baǵasy odan da joǵarylaıdy.
"Qazaqstandyqtar qazirdiń ózinde azyq-túlik pen dári-dármekti nesıege alýǵa májbúr. QQS kóterilse, tipti eń qajetti zattarǵa da únem jasaıtyn jaǵdaıǵa jetedi. Bul – jasyryn túrdegi kedeıshilik", – deıdi ol.
Sarapshy shetel tájirıbesinen mysaldar keltiredi. Japonıada 2014 jyly salyqtyń 5%-dan 8%-ǵa ósýi ekonomıkany resessıaǵa soqtyrǵan. Mundaı múshkil jaǵdaıdan olar memleket tarapynan basqa salyqtardy tómendetý jáne bızneske qoldaý kórsetý arqyly ǵana shyqqan. Ulybrıtanıa men Germanıa da QQS kóterilgende ekonomıkalyq qıyndyqtardy bastan ótkerip, qosymsha qoldaý sharalaryn engizýge májbúr bolǵan.
"Bul elderdegi erekshelik, QQS kóterilgende basqa salyqtar tómendedi, bızneske qoldaý kúsheıdi, memleket arnaıy baǵdarlamalar arqyly halyqqa kómek kórsetti. Bizde, ázirge ondaı jospar joq. Sondyqtan qaýip joǵary", – dep atap ótti sarapshy.
Baryshevtiń pikirinshe, Úkimet bızneske júktemeni azaıtý úshin qosymsha sharalardy qolǵa alýy tıis. Onyń ishinde jalaqy qoryna salynatyn salyqty jeńildetý, Ulttyq Banktiń paıyzdyq mólsherlemesin tómendetý, shaǵyn jáne orta bızneske jekeleı qoldaý kórsetý baǵdarlamalaryn iske asyrý, kásipkerlerdiń komýnaldyq tólemderin sýbsıdıalaý sekildi qadamdar qajet.
"Búdjetti tolyqtyrý kerek ekenin túsinemin. Biraq ol kásipti kúıretip, halyqtyń turmysyn nasharlatpaýy tıis. QQS-ty birtindep kóterip, basqa da jeńildiktermen qatar júrgizbese, biz ekonomıkalyq ósimniń ornyna bıznestiń jabylýyn, jumyssyzdyqtyń ósýin jáne halyqtyń kedeılene túskeniniń kýási bolamyz", – deıdi Baryshev.
Sarapshynyń sózinshe, QQS tek salyq emes, ekonomıkalyq saıasattyń kemeldigin kórsetetin kórsetkish.
"Ekonomıka Excel-degi sıfr emes. Ol – adamdardyń ómiri. Shaǵyn bıznes – bul jumys oryndary, tutynýshylar, salyq tóleýshiler. Eger reforma osyny eskermese, biz ekonomıkany damytýdyń ornyna, kerisinshe, ony daǵdarysqa ákelip tireımiz", – deıdi Maksım Baryshev.
Buǵan deıin saıtymyzda "Sarapshy jańa Salyq kodeksiniń úsh daýly tusyn atap ótti" degen maqala jarıalanǵan bolatyn.
