Ál-Farabı atyndaǵy Qazaq ulttyq ýnıversıtetinde «Qashyqtan zondtaý tehnologıasy jáne qoldaný» qazaq-qytaı birlesken zerthanasy ashyldy.
Jańa ortalyq Ortalyq Azıa óńirindegi klımattyń ózgerýi saldarynan oryn alǵan sý tapshylyǵy, qurǵaqshylyq, jerdiń qunarsyzdanýy sıaqty ekologıalyq máselelerge monıtorıń júrgizedi. Qashyqtan baqylaý arqyly aımaqtaǵy tabıǵı qaýip-qaterdi aldyn ala eskertip, ekologıalyq qaýipsizdik pen turaqty damýdy qamtamasyz etedi. Bul óz kezeginde Qazaqstan, Qytaı jáne Ortalyq Azıa úshin joǵary deńgeıdegi halyqaralyq resýrstyq jáne ekologıalyq platforma qurýǵa múmkindik beredi.
Saltanatty sharaǵa QHR Shyńjań-Uıǵyr avtonomıalyq aýdany QKP partıa komıteti hatshysynyń orynbasary, SHUAA Halyq úkimetiniń tóraǵasy Erkin Týnıaz, QR ǵylym jáne joǵary bilim vıse-mınıstri Talǵat Eshenqulov, Ál-Farabı atyndaǵy QazUÝ Basqarma Tóraǵasy – Rektory Janseıit Túımebaev, Qytaı ǵylym akademıasy Shyńjań ekologıa jáne geografıa ınstıtýtynyń bas dırektory Chjan Iýánmın, Shyńjań ýnıversıtetiniń prezıdenti Iao Sán, Shyńjań-Uıǵyr avtonomıalyq aýdanynyń Halyq úkimeti hatshylyǵynyń basshysy Chjoý Súıýn, QazUÝ ǵalymdary men oqytýshylary, bilim alýshy jastar qatysty.
İs-sharada Shyńjań-Uıǵyr avtonomıalyq aýdandyq komıtetiniń gýbernatory Erkin Týnıaz jańadan ashylǵan zerthana ǵylym boıynsha Qazaqstan men Qytaı arasyndaǵy baılanystyń jarqyn kórinisi ekenin atap ótti.
«Búgingi QazUÝ bazasynda qurylǵan ortalyq eki memlekettiń qarym-qatynasynyń kún sanap artyp kele jatqanynyń aıqyn dáleli. Qazaqstan men QHR arasyndaǵy ózara yntymaqtastyq pen strategıalyq seriktestik ártúrli saıası tendensıalarǵa emes, berik negizge qurylǵan. Qazaqstan men Qytaı – jaqyn kórshi, senimdi dos jáne strategıalyq áriptes. Aldaǵy ýaqytta dostyq baılanysty odan ári jandandandyrý boıynsha júıeli jumystar atqarylady dep sanaımyn», – dedi Erkin Týnıaz.
Ashylý saltanatynda Talǵat Eshenqulov QR ǵylym jáne joǵary bilim mınıstri Saıasat Nurbektiń quttyqtaýyn jetkizdi.
«Qazaqstan men Qytaı arasyndaǵy ǵylym men joǵary bilim salasynda kópjyldyq jáne jemisti yntymaqtastyq jolǵa qoıylǵan. Mınıstrlik sońǵy eki jylda jetekshi joǵary oqý oryndarymen, sonyń ishinde Qytaı ýnıversıtetterimen strategıalyq áriptestikti qurý boıynsha belsendi jumys júrgizip keledi. Alty myńnan astam halyqaralyq kelisimsharttyń 249-y Qytaı JOO-larymen jasalǵan. Osy kelisimder aıasynda qosdıplomdy bilim berý, birikken ortalyq qurý, akademıalyq utqyrlyqty damytý syndy jobalar qolǵa alyndy. Sonyń basym kópshiligi osy Ál-Farabı atyndaǵy QazUÝ bazasynda júzege asyrylýda», – dedi vıse-mınıstr.
Ál-Farabı atyndaǵy QazUÝ-dyń Basqarma Tóraǵasy – Rektor Janseıit Túımebaev óz sózinde: «Prezıdent Qasym-Jomart Toqaev İ Ortalyq Azıa – Qytaı samıtinde sóılegen sózinde Birikken Ulttar Uıymynyń dereginen mysal keltirdi. Dúnıejúzinde 2050 jylǵa qaraı 5 mıllıardtan astam adam aýyzsýǵa muqtaj bolýy múmkin. Memleket basshysy: «Klımattyń ózgerýine baılanysty bizdiń aımaqtyń basty sý kózi sanalatyn muzdyqtar da kúrt azaıyp barady. Osy jaǵdaı Ortalyq Azıanyń azyq-túlik, energetıka jáne ekologıa qaýipsizdigine edáýir qater tóndiredi. Sondyqtan birlesip shuǵyl sharalar qabyldaýymyz qajet», – dep atap ótken bolatyn. Sondaı-aq sý resýrstaryn ózara kelisip, utymdy paıdalaný, tıimdi sıfrlyq tásilderdi qoldaný, sý sharýashylyǵy salasyna jańa tehnologıa engizý boıynsha usynystar jasady. Sondyqtan bizdiń maqsatymyz – tabıǵat resýrstaryn tıimdi paıdalaný men qorshaǵan ortany zertteý salasyndaǵy ǵylymı-tehnıkalyq yntymaqtastyqty nyǵaıtý», – dedi.
Birlesken zerthana Ortalyq Azıa boıynsha jumys isteıtin, tabıǵat resýrstaryna monıtorıń júrgizetin jalǵyz ortalyq. Sondyqtan bul zerthana ǵylymı zertteýlerdiń orny ǵana emes, Ortalyq Azıadaǵy qorshaǵan ortany turaqty damytýdyń basty habyna aınalmaq. Zerthana QazUÝ-dyń geografıa jáne tabıǵatty paıdalaný fakúltetinde ornalasqan.
Shara sońynda QazUÝ basshysy Janseıit Túımebaev pen Qytaı ǵylym akademıasy Shyńjań ekologıa jáne geografıa ınstıtýtynyń bas dırektory Chjan Iýánmın ortaq ǵylymı zerthanany iske qosý boıynsha kelisimshartqa qol qoıdy.
Ál-Farabı atyndaǵy QazUÝ tarapynan jańa ǵylymı zerthanaǵa 500 sharshy metr bolatyn aýmaq bólinip, jóndelse, Qytaı tarapynan 55 mln teńgege (shamamen 1 mln ıýán) zerthanalyq quraldar men jabdyqtar ornatyldy.
Ál-Farabı atyndaǵy QazUÝ-dyń Baspasóz qyzmeti
