Shalaǵaı saıasattanýshy ne qazaqsha, ne aǵylshynsha bilmeıtin, aýdıtorıada tyńdaýshyny ózine qarata almaıtyn mamandar kóp. Prezıdent ákimshiliginde qyzmet etetin jigitter kóptegen shala ónim daıyndap, prezıdentimizdiń abyroıyn birneshe márte tókti. Olar aldymen Ulttyq doktrınany oılap shyǵardy. Aty táýir bolsa da, ol doktrına – shala daıyndalǵan ilim bolyp shyqty. Keıin — qazaqstandyq ult. Sóıtip qazaq ultyn joıa jazdady. Qazaq degen ult bolmasa, qazaq tili qaıdan bolady. Latynshaǵa ótpek boldy. Ózbekstan, Túrkmenstan jasaı almaǵan reformalardy jasamaq boldy. Eń sońǵy izdenister nátıjesinde, «Úsh tuǵyrly til» júzege asyrmaq eken. Bular pallıatıvtik reformalardy usynady — naǵyz reforma jasamaý úshin jalǵan reforma jasamaq. Nureke, siz qalaı olardyń kásibı shalalyǵyna tózesiz? Sonshama jumys ýaqytyn sarp etkenderge qandaı shara qoldanbaqsyz? Olar analıtıkalyq taldaýdy formaldy túrde ǵana júrgizdi. Sansyz saıasattanýshylar, áleýmettanýshylar men tarıhshylar ǵylymı álemde múlde belgisiz. Olarǵa dısertasıa qorǵatqan bizdiń áriptesterimiz. Endi bastyq bolǵan jańa kandıdattar men doktorlar boryshty bolyp qaldy, áıtpese ǵalym symaq shaldar olarǵa jumsaq qazaqı shantaj jasaıdy. Endi olar olardyń máńgi baqı sol ýnıversıtetterde isteýiniń kepili. Kepil bola almasa «jumsaq qazaqı shantaj» jasaıdy.
Sosıologtardy aýzyma alǵym kelmeıdi. Olardyń kinásinen siz obektıvti aqparat ala almaı kelesiz. Óńkeı orysshyl birdeme. Bul isti bir arshysańyz kózińiz jetedi. Bir qazaqtyń laýazymdy ǵalym symaǵy shet elge baıandama jasaýǵa ketip bara jatyp, shet eldik kedende óziniń ne erkeksiń be, áıelsiń be degen anketanyń suraǵyna jaýap bere almaı sheteldik kedenshilerdi qatty kúldirgen. Ondaı ǵalymdar shet elde týalet taba almaı masqara bolady. Men shala ǵalymdarmen qyzmettes boldym, olarmen birge jumys isteýge týra kelgen. Solardyń birazy qyzmetten joǵarylady. Jaqynda bolǵan áleýmettik dúrdarazdyqty bizdiń sansyz saıasattanýshylarymyz boljap ta, túsindirip te bergen joq. Biz ótken daǵdarystan prezıdenttiń ıntýısıasy men ıkemdiligi arqyly shyqtyq. Qoǵamdyq ǵylymdar zertteýshige ǵylymı júıemen, shemalarmen verıfıkasıa jasaýǵa úıretedi. Biraq ǵylymı eertteý jalpy tanymnyń bir naqty joly. Basqa bir jol ıntýıtıvtik tanym. Ol jalpy parasat, sezimtaldyq pen ǵylymı derekterge súıenedi. Sondyqtan qoǵamdyq pánder bilgirleri emes saıası jaǵdaıdy sýretshiler, saıasatshylar, jazýshylar túısikteri adekvatty baǵalady.
Red Team — táýelsiz ǵalymdar toby belgili qoǵamdy qyzyqtyratyn máselelerdi qarastyrý kerek, dástúrli ǵylymı toaptardan ýyqytsha taǵaıyndaǵan aranaıy top pármendi bolar. Olardyń óz oılaryn shekteýsiz járıalaýǵa quqyǵy bolady. Bizge keregi sol — «Qyzyl jasaq».
Qazaqqa ne kerek?
1) Fermelerge jerge jeke menshik kerek, 100 teńge tóleý kerek, fermer jerdi tigip kredıt alady;
2) Jersizderge úı salatyn jer kerek, ol jer latıfýndıserden tartyp alynady, 100 teńge tóleý kerek, úı salýshy bankiden kredıt alyp úı salady;
3)Qazaqsha sóılemeıtin 4-5 mınıstr men Másimov ketý kerek — memleketik tildi qaǵajý qylǵan úshin.
Tek úısizderge jer jáne nesıe berý kerek dep otyr bılik. Bıliktiń oǵan kóngeni jaqsy belgi. Áleýmettik ymyra degen osy. Bári de beıbit jolmen sheshilsin.
Bizde azamattyq qoǵamnyń nyshany kórindi, qadirin bileıik. Sonda ne suraıyq: fermerlerge jeke menshikke jer satylsyn-júz teńgege, qala túbine qonystanam deýshilerge latıfýndıserden konfıskasıalanǵan jerdi júz teńgege satsyn. EKSPO bolsyn — ol progres. Aǵylshyn tili bolsyn — ol progres, orys tili esebinen, ol tildi biz jaqsy bilemiz.
Qurmetti Prezıdent, men kadr saıasatyna aralaspaıyn, onsyz da sizge: anany al, mynany qoı deýshiler kóp shyǵar. Biraq kadrlardyń sapasy týraly aıtaıyn, ózińiz bilińiz ońy men terisin.
Qurmetti Prezıdent Prezıdent ákimshiligindegi topastardan qutyl, olar sizdiń túbińizge jetedi. Búgingi kúni negizgi saıasattanýshylyq jáne áleýmettanýshylyq obekt jáne saıası sýbekt ol- qazaqtar. Sondyqtan qazaqqa bet burý kerek.
Qurmetpen, Ázimbaıyń.
Ázimbaı Ǵalı, saıasattanýshy
