Bul toptarǵa negizgi SHARE jobasynyń 5 jetekshisi men 25 erikti (SHARE 1) aptasyna 1 ret jınalyp, synyptaǵy jalpy jaǵdaıdy jáne baıqaǵan ózgeristerdi ortaǵa salyp, aldaǵy áreketterdi josparlap otyrady. Bul jumys áli de jalǵasyn tabýda. Kembrıdj ýnıversıtetimen birlese júzege asyp jatqan SHARE jobasy ár pedagogtyń biliktiligin kóterip qana qoımaı, jumysyna basqasha kózqarasyn týdyrady. İs-áreketti zertteýge ótkennen beri pedagogter qaýymdastyǵy arasynda ıdeıalar bazasy keńeıýde. Muǵalimder bir-birine pikirlerin bildirip, is-tájirıbemen almasýda. Al, SHARE 2 dep atalatyn jobaǵa bolashaqta qosymsha eriktilerdi tartatyn bolamyz.
Jalpy bul jobanyń 4 negizgi konsepsıasy bar:
- İs-áreketti zertteý;
- is-árekettiń turaqty damýy;
- oqý men oqytýdyń ózindik kózqarasyn qalyptastyrý;
- kóshbasshylyq jáne basqarý.
SHARE jobasy birikken, talqylanǵan jumysty qajet etedi. Jańa oqytý baǵdarlamasynda jan-jaqty synı oılaı alatyn oqytýshy ǵana básekege qabiletti bola alady. Qazirgi oqytý tehnologıasy boıynsha da bir naqty zatqa fokýs jasaý arqyly oqytý qajet. Ol bilim alýshynyń zeıińniń, synı oılaý júıesin, bilimin tezirek damytýǵa yqpal jasaıdy. Jetistikke jetýde úshtik odaqtyń árqashan baılanysta bolýy mańyzdy. Ol: oqýshy, muǵalim, ata-ana. Osy úshtik yntymaqtastyqta jumys jasaýy kerek, sebebi bala tárbıesiniń baǵbany – ata-ana men muǵalim. Bir-birimen pikir almasý arqyly negizgi problemany anyqtap, is-árketti zertteýge múmkindik jasaý.
Mektepte tek bilim sapasy men bir mezettik nátıjeni qýalaýmen shektelý durys emes. Naqty qazirgi kezdegi bilimniń jetistikteri men kemshilikterin baǵalap, uzaq merzimdi jospar quraý mańyzdy. Iaǵnı, SHARE jobasy qysqa merzimdi nátıjege emes, kerisinshe uzaq ýaqyt jemisin beretin bilim kózine baǵyttalǵan.
Mektepiń negizgi qundylyqtaryn qalyptastyryp nyǵaıtý úshin mektep ákimshiligi muǵalimderdiń únin tyńdap, zertteý fokýsyn talqylaý barysynda baqylap, senimdi qarym-qatynas mádenıetin ornatýdy júıeleý mańyzdy. Adamdar basqalarǵa óz oılary men kózqarastaryn túsindire otyryp, túsinispeýshilik sekildi jaǵymsyz qubylystardy boldyrmaýǵa áreket jasaıdy. Ákimshilik muǵalimderdiń jeke pikirin syılap, tájirıbesin qabyldaý arqyly ózara tyǵyz jumys atqarýlary kerek. Sebebi, dórekilik, jaǵympazdyq, bir-biriniń pikirin syılamaý durys zertteý jumystaryna alyp kelmeıdi. Bul rette, oqýshylarmen de qarym-qatynas ornatý kezinde eskeriletin jaıttar. Balanyń damýy qarym-qatynastan bastalady. Topta seriktestik qatynas kezinde óziniń óte mańyzdy ekenin eskerip, óz oıymen erkin bólisýi kerek.
İs-áreketti zerteý kezinde suraqty oqýshylarǵa durys qoıa bilý oń ózgeristerge alyp keledi. «Durys suraq qoıa bilý – aqyldyń nemese kóregendiktiń mańyzdy jáne qajetti belgisi. Suraq óz betinshe maǵynasyz bolyp, paıdasyz jaýapty talap etip tursa, ol adamdy maǵynasyz jaýap berýge ıtermelep, ony sátsizdikke ushyratady...» dep, I.Kant aıtpaqshy, suraqty balyq aýlaıtyn qarmaqpen salystyrýǵa bolady. Iaǵnı, qarmaqqa balyq aýlansa, suraq arqyly túrli ıdeıalardy ilip shyǵarýǵa bolady. Qyzyqty jaýaptar jaqsy ıdeıalarǵa alyp keledi. Suraqtaryńyz oqýshy úshin paıdaly bolyp, muǵalim úshin tıimdi bolý maqsatynda belgili bir erejelerge súıengen durys. Sondaı-aq ár muǵalim óziniń suraq qoıý sheberligi týraly jıi oılanyp, suraq qoıar aldynda kelesi máselelerdi oıdan shyǵarmaǵan durys bolar:
- Suraqty qoıar aldynda, maqsatyńyzdy anyqtap alyńyz;
- sırek qoldanylatyn termınder men túsiniksiz sózderdi paıdalanbaǵan durys;
- suraq naqty bolýy qajet;
- suraq oıǵa qonymdy bolý kerek;
- suraq bir saryndy, daǵdyly jaýaptardy boldyrmaý kerek;
- muǵalim óz degenine keltiretin suraq qoımaý kerek;
- suraq jaýap berýshini qajetti jaýapqa májbúrlemeý kerek;
- oqýshylardyń bilimi men oılaý qabiletin anyqtaıtyn suraqtardy qoıýdy meńgerý kerek;
- suraq qoıǵan soń, oqýshylardyń túsingenine kóz jetkizý.
Bilim jolynda qatyp qalǵan zańdylyq joq. Bilim berýshi óz maqsatyna qaraı túrli ádis-tásilderdi qoldanýyna bolady. Tek bir baǵdarlamanyń negizinde ǵana bilim berý qate tájirıbe.
Bilim jáne ǵylym mınıstri Ashat Aımaǵambetov óziniń bir sózinde «Baǵdarlamalardy tolyǵymen jańartý kerek. Bir baǵadarlamamen birneshe jyl jumys isteýge bolmaıdy. Sapaly bilim alýdyń birden-bir sharty – muǵalimniń jańashyl bolýy. Sebebi, elimizdiń bolashaǵy búgingi jas urpaqtyń bilim deńgeıimen ólshenedi» degen bolatyn.
Sondyqtan qazirgi zaman muǵalimi óz páninen bilimdi ǵana emes, tarıhı tanymy mol, pedagogıkalyq, psıhologıalyq saýatty, ozyq pedagogıkalyq tehnologıalardy meńgergen ustaz bolýy qajet jáne sol deńgeıge sáıkes bolýy shart.
QR pedagog qyzmetkerleriniń biliktiligin arttyrý kýrstarynyń teorıalyq negizderi negizi jeti modýldan toptastyrylǵan eken. Atalǵan bólimder ǵylym men tájirıbege negizdelgen jańa ıdeıalar men tehnologıalarǵa toly. Osy modýldardy meńgergen kez kelgen oqytýshy saýatty jáne bilikti maman bolatyny anyq.
Al ekinshi deńgeı baǵdarlamasynyń mindeti – biz aıtyp otyrǵan is-áreketti josparlaý jáne júrgizý bolyp tabylady. Muǵalim is-áreketti josparlaý úshin oǵan analız jasap alýy tıis. Iaǵnı, bilim berip otyrǵan synybynda qandaı problemalar bar. Ol jaǵdaılardy kúrdeli, ortasha, jeńil dep úsh deńgeıge bólý arqyly sheshimin tabý. Sebebi, bilim berý prosesinde oqytýshynyń tek bilimdi bolýy jetkiliksiz. Ol sol synyptyń tamyryn ustap qalǵanda, synyptyń jalpy ahýalyn bilýi mańyzdy.
Muǵalim – óziniń bilimin úzdiksiz kóterip otyrǵanda ǵana muǵalim, al oqýdy, izdenýdi toqtatqanmen onyń muǵalimdigi joıylatyny sózsiz. Sondyqtan bilimniń kemel jolynda tyńbaı eńbek etýimiz – myqty bolashaqtyń kepili.
Pedagogıka ǵylymdarynyń kandıdaty,
İ.Jansúgirov atyndaǵy
№58 mektep-gımnazıasynyń dırektory
Samal Botahanqyzy,
H.Dosmuhamedov atyndaǵy Atyraý ýnıversıteti
Qaýymdastyrylǵan profesor
Abykanova Bakytgýl Tolybekovna
