Qazaqstan İshki ister mınıstrligi ile-shala málimdeme jasady. Bankırge qandaı aıyp taǵylǵanyn aıtty. «Ertaev RBK banki dırektorlar keńesi tóraǵasynyń keńesshisi bolǵan tusta jalǵan JSHS arqyly bankten 80 mln dollar qaryz aqsha alýǵa yqpal etken ári atalǵan qarajatty qaıtarmaýdyń qareketin jasaǵan» dedi mınıstrlik.
«Spýtnık.kz-tiń» habarlaýynsha Qazaqstannyń quqyq qorǵaýshylary asa iri kólemdegi alaıaqtyq jasady dep aıyptalǵan Ertaevty halyqaralyq izdeýge beripti. Osy kúnge deıin Ertaev halyqaralyq izdeýde júripti. Aqyry Máskeýde ustalǵan.
İshki ister mınıstrliginiń bankırdiń máselesin RBK bankimen baılanystyryp otyrǵany tegin emes.
RBK-niń tóńiregindegi ahýaldyń ýshyqqany sondaı muny byltyr Nazarbaevtyń ózi tilge tıek etken. Prezıdent bank aksıonerlerin ury dep aıyptaǵan edi.
Al banktiń jańa basshylyǵy Ertaevtan 1,8 mlrd dollar kólemindegi nesıeni tezdetip óteýdi ne bolmasa bankırge qarasty «Alma TV» kompanıasynyń aksıasyn berýdi talap etken.
Ertaevtyń ózi qýdalaýdyń sebebin áldekimderdiń «Almatel Qazaqstan» kompanıasynyń aksıalaryn tartyp alýdyń amaly deıdi.
«Munyń saıası astary ǵana bar, meniń sońyma túsýdiń sebebi sol ǵana», – deıdi ázir Máskeýdegi páterinde úıqamaqta jatqan Ertaev.
Úıqamaqqa alynbaı tura, bankır ózin ultshyl-patrıottardyń qorqytyp-úrkitip júrgenin, olardyń reseılik telearnalardy Qazaqstan naryǵynan ysyryp shyǵarýdy maqsat tutatynyn aıtqan.
Aqyr sońynda Ertaev Reseıden saıası baspana surap tyndy.
Sátpaev ne deıdi?
Saıasattanýshy Dosym Sátpaevtyń aıtýynsha, Jomart Ertaevtyń isinde saıası shıelenis kóp. Ańdap qaraǵan adamǵa baıqaý da ońaı muny.
Sátpaevtyń pikirinshe, ázir qazaqstandyq saıası elıta men bıznes elıtanyń arasynda sońǵy birneshe jyl boıyna túrli salalardaǵy jekemenshikti bólis-tartysqa salý naýqany júrýde. Bul qarjy sektoryna da qatysty. Bular Ertaevty quryqtaı otyra onyń arǵy jaǵynda turǵan yqpaldy toptyń ókilderin tuzaqqa túsirmek.
– Tańǵalatyn túgi joq. Qazaqstan úshin qalypty jaǵdaı. Qalyptasqan jaǵdaı. Tájirıbede bar. Saıası sahnadaǵa asa iri fıgýrany aıaǵynan shalmaı tura, aldymen onyń aınalysyndaǵy, onymen baılanysy bar adamdardy qarmaqqa iledi. Olardan syr sýyrtpaqtap, ózderine kerekti kompromat jınaıdy. Bar bolǵany osy.
Sátpaev salystyra ketipti: Ertaev ózin saıası bosqyn retinde kórsetip otyrǵandardyń alǵashqysy emes deıdi ol.
Saıasattanýshy Nazarbaevtyń eks-kúıeýbalasy, marqum Rahat Álıevti mysalǵa keltirgen eken. Álıev te asa aýyr aıyptaýlardan keıin eldi tastaı qashqan. Keıin ózin júıege qarsy kúresker retinde kórsetip, Qazaqstan bıligin synaýǵa kóshken.
Sátpaevtyń aıtýynsha, bul da birtúrli kóringen. Sebebi Álıevtiń ózi uzaq jyldar boıy osy júıeniń belsendisi boldy ári opozısıany aıaýsyz janyshtady.
– Ertaev Reseıden saıası baspana surap jantalasýda. Sodan bolar bankırdi Qazaqstanǵa ákelý máselesi belgisiz merzimge tejelip qaldy. Buǵan Reseı qalaı qaraıdy?
Sońǵy bir jarym jylda Nazarbaev Ulttyq bank pen quqyq qorǵaý qurylymdarynan qarjylyq ahýaldy ýshyqtyryp otyrǵan bank basshylary men aksıonerlerin, qarjylyq elıta ókilderin qatań jazalaý kerektigin bir emes, birneshe ret aıtty. Eskertti. Prezıdent sózden iske kóshýdi talap etip otyr. Kinálilerdi tap dep otyr Nazarbaev. Buǵan alǵashqy bolyp ilikkenderdiń biri – Jomart Ertaev, – deıdi saıasattanýshy.
Al...
Al Aıdos Sarym bolsa, Ertaevtyń quryqtalýynan qandaı da bir saıası astar izdeýdiń qısyny joq degen pikirde. Aıtýynsha, Ertaev sózi men isinen tapty. Qarjylyq alaıaqtyǵy aqyr aıaǵy túbine jetti bankırdiń.
– Ertaev pa? Qatardaǵy ury ol... Jazalaý kerek, japtyrý kerek. Aıaqasty azamattyq suraýy da tegin emes. Aýzyna kelgendi aıtty, ultshyldar qorqytyp júr dedi. Eger Ertaev azamattyq alar bolsa, ony elge ákelý de múmkin bolmaıdy, – deıdi saıasattanýshy.
Ertaevtyń quqyq qorǵaý organdarynyń nazaryna ilikkeni alǵashqy ret emes. 2009 jyldyń jazynda sol tustaǵy «Aláns-banktiń» basqarma tóraǵasy Jomart Ertaevty mıllıard dollarǵa jýyq qarajatty qaltasyna basty degen aıyppen qamaýǵa alǵan.
Keıin qylmystyq istiń baby ózgerip, «býhgalterlik jáne qarjylyq esepti júrgizýde zań buzǵan», «banktiń aqshasyn zańsyz paıdalanǵan» dep aıyptalǵan edi Ertaev. Bankır aıyppul tólep qutylǵan.
2014-2016 jyldyń aralyǵynda Ertaev «Alma TV» qazaqstandyq kabeldi operatoryn basqardy. Keıinnen «Alma Grýpp» halyqaralyq holdıńiniń dırektorlar keńesiniń tóraǵasy boldy.
2017 jyly bankır qos birdeı qarjylyq qurylymnyń (Troıka-D bank, Volga-Okskolyq komersıalyq bank) dırektorlar keńesiniń tóbe basynda otyrdy. Soǵan qaramaı sońǵy úsh jyl boıyna Ertaev Qazaqstannan jyraqta júrdi.
Bıylǵy jyly
Bıylǵy jyldyń kókteminde qarjylyq qıyndyqqa tap bolǵan Qazaq Banki Ertaev pen onyń aınalasyndaǵy adamdardy banktiń qarjylyq ahýalyna kesirin tıgizdi dep aıyptady.
Bankırdiń ózi joqqa shyǵardy muny. «Qazaq Banki-niń aksıonerler quramyna da, basshylyq qurylymyna da eshqashan kirgen emespin», – dedi Ertaev.
Kúni keshe Alma Group saıtynda Ertaevtyń málimdemesi jaryq kórdi. Bankır ózine qatysty barlyq suraqqa egjeı-tegjeıli jaýap bergen eken.
Aıtýynsha, Qazaqstan men Reseıdiń Qylmystyq kodeksinde «lobbızm» úshin jaýapqa tartatyn zań joq.
«Aıttym ǵoı, RBK men Qazaq Banki-niń aksıonerler quramyna da, basshylyq qurylymyna da engen emespin. Aılyq ta alǵanym joq ol jerden. Kerek deseńizder, tekserip kórińizder. Olardyń kredıttik saıasatyna yqpal etken joqpyn, mundaı múmkindigim de bolǵan joq», – deıdi bankır.
Ertaev ózine qatysty isti qoldan jasalǵan, tyrnaq astynan kir izdeý dep sanaıdy.
«Maǵan jáne Alma Group-tyń aıasyndaǵy seriktesterime sumdyq qysym jasalyp jatyr. Maǵan Qazaqstanda izdeý jarıalanǵany da jalǵan. Interpol boıynsha halyqaralyq izdeýde júrgenim de ótirik. Qazaqstandaǵy quqyq qorǵaý organdary meniń qaıda, ne istep júrgenimdi jaqsy bilgen.
Eger anyq halyqaralyq izdeýde júrsem, endeshe reseılik quqyq qorǵaý organdarynyń tiziminen de atyp shyǵar edim. Osy kúnge deıin meniń aty-jónim bul tizimde bolǵan joq», – deıdi bankırdiń ózi.
Onyń aıtýynsha, halyqaralyq izdeýde júrgeni Interpoldyń aqparatynan da tabylmaǵan.
«Eger Interpol boıynsha naqty izdeý salynsa, Reseı shekarasynan Eýropaǵa emin-erkin ótpes edim. Meni quryqtaýdaǵy jáne ári qaraı Qazaqstanǵa jetkizýdegi maqsat – tynysymdy taryltý, erkindigimdi shekteý», – deıdi ázir Máskeýde úıqamaqta jatqan Ertaev.
Daıyndaǵan Dýman BYQAI
