Qazaqstanda júzdegen myń adam saýyqtyrýǵa zárý. Densaýlyq saqtaý mınıstrliginiń resmı málimetinshe, 27 maýsymdaǵy jaǵdaı boıynsha COVID-19 indetinen jazylǵandar sany 391 myń 596 adamdy quraıdy. Bul san kún saıyn shamamen 1 myńdaı adamǵa (búgin 1 025 adam) kóbeıip otyrady.
Buǵan qosa, 27 maýsymdaǵy jaǵdaıǵa sáıkes, 52 myń 143 adam KVI nyshandary bar pnevmonıamen aýyryp, aıyqqan.
Osylaısha, qazirdiń ózinde jalpy sany 443 myńnan astam adam memleket esebinen sanatorııde demalýǵa, saýyqtyrýdan ótýge múmkindik alýǵa tıis bolatyn.
"Súıinshi" suraǵan jańalyǵy jalǵan ba?
"Áleýmettik medısınalyq saqtandyrý qory" ózinde saqtandyrylǵan jáne aı saıyn úzbeı jarna tólep otyrǵan azamattarǵa sondaı múmkindik usynylatynyn málimdep, qýantty. Qordyń habarlaýynsha, COVID-19 jáne koronavırýstyq pnevmonıamen aýyrǵan naýqastar áleýmettik medısınalyq saqtandyrý esebinen ońaltý qyzmetterin alady. Osy maqsatta Densaýlyq saqtaý mınıstrligi halyqqa "Medısınalyq ońaltý kórsetý qaǵıdalaryna" tıisti tolyqtyrýlar engizdi.
Naýqastardy COVID-19-dan keıin qalpyna keltirý birneshe kezeńnen turady. Aýrýhanaǵa jatqyzý kezeńinde – qalpyna keltirý sharalarynyń kesheni bastalady, olar tynys alýdy qalypqa keltirýge, asqynýlardyń damýyn azaıtýǵa, ómir súrý sapasyn jaqsartýǵa jáne mazasyzdyq pen depressıa belgilerin jeńildetýge baǵyttalǵan. Aýrýhanadan shyqqannan keıin aýrý aǵymynyń aýyrlyǵyna, ilespe patologıalardyń bolýyna baılanysty pasıent medısınalyq ońaltýdyń 2-kezeńine nemese birden 3-kezeńge jiberilýi múmkin. Ol kezeń ambýlatorıalyq-emhanalyq uıymdarda, kúndizgi jáne táýliktik stasıonarlarda, ońaltý ortalyqtarynda, sanatorıı-kýrorttyq uıymdarda júrgiziledi. Aıta ketý kerek, kovıdtan keıingi sındrom psıhologıalyq qoldaý sharalaryn da qajet etedi, – dep málim etti qordaǵylar.
ÁMSQ tipti aýrýhanaǵa jata almaı, úıde emdelýge májbúr bolǵan kovıd-syrqattar da saqtandyrýdyń osy ıgiliginen qaǵylmaıtynyn, 3 kezeńdi ońaltýǵa qol jetkize alatynyn basa aıtty.
Árbir pasıent úshin ońaltý kýrsy aǵzasynyń erekshelikterin, onyń qosalqy aýrýlarynyń bolýyn, jasyn jáne basqasyn eskere otyryp, jeke tańdalady. COVID-19 jáne koronavırýstyq pnevmonıamen aýyratyn naýqastardy ońaltýǵa jiberý tártibi kelesideı: ol úshin siz ýchaskelik dárigermen keńesýińiz kerek. Ol dáriger pasıenttiń jaǵdaıyn baǵalaý úshin reabılıtolog nemese kóp salaly mamandar tobynyń keńesine joldama beredi. Tekserý kezinde tynys alý fýnksıasy (satýrasıa deńgeıi, KT/rentgenografıa derekteri boıynsha ózgerister), kúndelikti ómirge qabilettiligi (Bartel ındeksi) eskeriledi, – dep túsindirdi qor.
Ońaltý qyzmetterin kórsetý maqsatynda ÁMSQ tipti 559 jetkizýshimen sharttar jasasqanyn jetkizdi.
Ýádeniń aqyry ne boldy?
Eske sala ketsek, "Áleýmettik medısınalyq saqtandyrý qory" osyndaı sońǵy málimdemesin 2020 jylǵy 6 qarashada qaıtalap jarıalaǵan. Sodan beri segiz aıdaı ýaqyt ótti. Alaıda aıtylǵan sóz aıtylǵan jerinde qalǵan. Búginge deıin Prezıdent ákimshiligi, Májilis pen Senat, mınıstrlikter, ulttyq kompanıalar qyzmetkerlerinen basqa (olarǵa onsyz da jyl saıyn joldama úlestiriledi), bylaıǵy jurttyń – koronavırýspen aýyrǵandardyń birde biri medsaqtandyrý qory arqyly shıpajaıda saýyqtyrýdan ótýge joldama ala almaǵan!
Halyq bolsa, alańdaýly.
Meniń 72 jasar ájem 2021 jylǵy sáýirde COVID-19 kúrdeli túrin bastan ótkerdi. Qolymyzda osyny rastaıtyn medısınalyq qujattar bar. Ótken jylǵy qyrkúıekte aqparat quraldary saqtandyrylǵan kez kelgen adam sanatorıılerde reabılıtasıadan óte alady degen jańalyqty jarysa taratty. Ájem memleket esebinen saqtandyrylǵan. Bıylǵy maýsymda ol sanatorııge reabılıtasıalyq emdeýge baǵyttama alý jáne portalǵa kezekke turý úshin ózi tirkelgen №15 emhanasyndaǵy ýchaskelik terapevtine júgindi. Alaıda medısınalyq uıym onyń ótinishin oryndaýdan bas tartypty. Emhanadaǵylardyń aıtýynsha, sebebi, densaýlyq saqtaý basqarmasynan buǵan qatysty eshqandaı buıryq túspegen, onyń ústine emhanada tıisti nusqaýlyq ta joq. Sonda bul qalaı? Qanshama aılar ótti ǵoı! – dep qaıran qalady almatylyq Anna Chýmachenko mınıstr Alekseı Soıǵa hatynda.
Talǵat Dosmaǵambetov te medsaqtandyrylǵan azamattardyń biri. Biraq onyń qyzyǵyn kóre almapty. "Men belimdegi gryja jáne protrýzıaǵa baılanysty saýyqtyrý demalys ornyna barǵym keledi. Ózimde medısınalyq saqtandyrý bar. aı saıyn jalaqymnan jarna ustap otyrady. Sonymen birge jumys berýshim de 2 paıyz kóleminde men úshin aýdarym jasaıdy.
Men mysaly, Batys Qazaqstan oblysyndaǵy "Aqjaıyq sanatorıasy" JSHS-na qarasty "Nurbergen Health Resort" saýyqtyrý demalys ornyna barǵym keledi. 26 shildeden bastap emdelsem dep edim. MÁMS júıesi arqyly saýyqtyrýdan ótkim keledi", – deıdi ol.
Keıbir azamattar ÁMSQ-ten esh qaıyr bolmaǵan soń oǵan qol siltep, túńilgen jaıy bar. Olar memleket eń qurysa, zeınetaqy jınaqtary esebinen sanatorııde saýyqtyrýdan ótýge múmkindik bersin deıdi.
Áý basta, aqpan aıynda zeınetaqy jınaqtaryn paıdalanýǵa bolady degen baǵyttar arasynda "otandyq medısınalyq uıymdarda, sonyń ishinde Qazaqstan aýmaǵyndaǵy shıpajaı-kýrorttyq jaǵdaılarda medısınalyq reabılıtasıa" degen tarmaq bolǵan. Endi qajet bolǵanda, 24 maýsymda tıisti saıtqa kirip, Densaýlyq saqtaý mınıstrligi bekitken qaǵıjany jáne BZT esebinen emdelýge bolatyn aýrýlar tizimin qarasam, bul qyzmet joq. Áıtpese, kýrorttyq emdelýge joldama ala qoıaıyn dep úmittengenmin, – dep qapalanady Nurbol Aımaǵambetov.
Sheneýnikter shaban júrisinen jańylmady
Densaýlyq saqtaý mınıstrliginiń Medısınalyq kómekti uıymdastyrý departamenti bul másele boıynsha túsinikteme berdi. Vedomstvo koronavırýspen jáne kovıd belgileri bar pnevmonıamen aýyryp, jazylǵan azamattarǵa saýyqtyrý qajet bolatynyn jasyrmady.
Memorgannyń habarlaýynsha, COVID-19 koronavırýs ınfeksıasynan aıyqqannan keıin medısınalyq reabılıtasıa mamandandyrylǵan bólimderde nemese ońaltý tósekterinde, sondaı-aq ambýlatorıalyq-emhanalyq uıymdarda, kúndizgi stasıonarlarda, táýlik boıǵy stasıonarlarda, ońaltý ortalyqtarynda, sanatorıı-kýrorttyq uıymdarda, úıdegi stasıonarlarda nemese qashyqtyqtan medısınalyq qyzmet kórsetý jaǵdaıynda júzege asyrylady.
Densaýlyq saqtaý mınıstriniń "Medısınalyq ońaltý kórsetý qaǵıdalaryn bekitý týraly" 2020 jylǵy 7 qazandaǵy №QRDSM-116/2020 buıryǵyna sáıkes, KVI-di bastan ótkergen pasıentterge medısınalyq ońaltý "Densaýlyqtyń qyzmet etýiniń halyqaralyq jiktemesine" sáıkes, pasıenttiń jaǵdaıyna, reabılıtasıa áleýetiniń deńgeıine, aýrýdyń aǵymyna baılanysty júrgiziledi. Qaziri kezde jekemenshik sanatorıı-kýrorttyq uıymdardy mindetti áleýmettik medısınalyq saqtandyrý júıesine qosý boıynsha jumys júrgizilip jatyr. Sodan keıin olarda medısınalyq ońaltý qyzmetterin tutyný múmkin bolady. Al sanatorıı-kýrorttyq emdeýden ótý úshin qandaı kórsetilimder bolýy kerektigin anyqtaý úshin azamat ózi tirkelgen emhanaǵa júginýi qajet, – dep túsindirdi DSM Medısınalyq kómekti uıymdastyrý departamenti.
Jalpy, ońaltý prosesine jekemenshik sanatorııler men kýrorttardy qospaı bolmaıdy. Sebebi, memlekettik shıpajaılar sheneýnikterden aspaıtynyn, qalǵan bóligi aqsha tóleıtin demalýshylarmen tolatyny jasyryn emes. Sodan qarapaıym buqaraǵa ol jaqta ultaraqtaı oryn da tımeıdi. Demek, Densaýmıni men ÁMSQ qory jekemenshik sanatorıı, kýrorttyq uıymdardy MÁMS júıesine qosýdy tezdetse dep kútip otyr halyq. Qazir kóptegen adam koronavırýstan keıin júre almaı qalyp jatyr. Áıtpese, saýyqtyrýdan óte almaı, jarymjan bolǵan adamdar sany arta bermek.
Janat ARDAQ
