Tram saılaýaldy úgit-nasıhat kezinde AQSH naryǵynan Qytaıdy tyrqyratyp qýyp shyǵatynyn, osylaısha jergilikti taýar óndirýshilerdi qoldaıtynyn aıtqan. Sondaı-aq ol Ýkrınadaǵy soǵysty toqtatatynyn da jetkizdi. Eger taraptar kelispeı jatsa, tipti ózi Saýd Arabıasyna ushyp baryp, munaı óndirisin ulǵaıtýǵa qol jetkizý arqyly baǵany 40 dollarǵa (!) qulatýdy ýáde etken. Sóıtken Donald Tramp saılaýda jeńiske jetti. Endi onyń osy aıtqandary oryndalady ma? Eger solaı bolsa, bul Qazaqstan ekonomıkasyna qalaı áser etedi? Buǵan jaýapty Dalanews.kz saıtyndaǵy maqaladan oqyp-bile alasyzdar.
Munaı salasynyń sarapshysy Oljas Baıdildınovtyń boljamynsha, AQSH "qara altyndy" kóbirek óndire bastaıdy. Qazirgi ýaqyttaǵy óndiris kólemi táýligine 10-11 mln barreldi quraıdy. Shıkizat ımportynyń kólemi de osyndaı.
"Baǵada qosý-alý turǵysynda azdap ózgeris bolýy múmkin. Árıne, baǵa birden quldyraı jóneledi dep aıta almaımyz. Aldaǵy alty aıda ol jaǵy belgili bolyp qalady, óıtkeni óndiris kólemin arttyrý bir mezette oryn alatyn nárse emes qoı", - deıdi Baıdildınov LS-ke bergen suqbatynda.
Onyń aıtýynsha, Tramptyń aıtýynsyz-aq Saýd Arabıasy munaı óndirisin táýligine 2 mln barelge arttyrýǵa nıetti.
"Arab elderi bul kólemdi keıinnen 3-ten 5 mln barrelge arttyrýlary múmkin ekenin de aıtqan. OPEK+ kelisimderine júginetin bolsaq, bul ábden múmkin. Biraq olar sońyna deıin saýdalasyp, qandaı da bir jańa talaptardy alǵa tartatyn bolady", - deıdi sarapshy.
Osy jaǵynan alǵanda, aldaǵy bir jyl boıynda shıkizat tabysyna ekonomıkasy baılaýly Qazaqstanǵa úlken qaýip joq dep aıtýǵa bolady.
Sondaı-aq qaıtadan AQSH bıligine kelgen Donald Tramp mynandaı eki naqty usynysty alǵa tartqnany:
- AQSH-taǵy barlyq ımportqa 10%, tipti 20% kóleminde ámbebap tarıf engizý;
- qoldanystaǵy tarıfterge qosymsha Qytaıdan jetetin barlyq ımportqa 60% , tipti 100% qosymsha tarıf engizý.
Mundaıda amerıkalyqtardyń tutynýshylyq qabiletiniń jyl saıynǵy kólemi 46-dan 87 mıllıard dollarǵa deıin tómendeýi múmkin. AQSH-tyń Ulttyq bólshek saýda federasıasy (NRF) jarıalaǵan zertteýde osyndaı qorytyndy jasalady. Zertteýde engiziletin mundaı tarıfter AQSH-ta satylatyn tutyný taýarlarynyń keń aýqymynyń qunyna aıtarlyqtaı áser etetini atap kórsetilgen.
Zertteý bul tarıfterdiń AQSH-taǵy barlyq derlik úıde kezdesetin tutyný ónimderiniń alty sanatyna baǵyttalǵanyn naqtylaıdy: kıim-keshek, oıynshyqtar, jıhaz, turmystyq tehnıka, aıaq-kıim jáne saıahattaýǵa arnalǵan taýarlar.
Nátıjesinde, barlyq qarastyrylǵan sanattaǵy taýarlardyń jalpy ortasha tarıfi 50% - dan asa qymbattaıdy.
"AQSH-tyń balamaly jetkizý kózderi men áleýetti jańa óndiris oshaqtaryn esepke alǵannyń ózinde tek osy alty ónim sanatyna usynylatyn tarıfter amerıkalyq tutynýshylardyń satyp alý qabiletin 46-78 mıllıard dollarǵa tómendetedi, al tarıfter jylyna bir úı sharýashylyǵyna shaqqanda 362-624 dollardy quraıdy. Iaǵnı, ulttyq federasıadaǵylar budan keıbir amerıkalyq ónerkásip utqanymen, tarıften búdjetke kiris túskenimen tutynýshylar shyǵyndary arta beredi, ásirese eń osal toptarǵa ońaı bolmaıdy jáne AQSH ekonomıkasy taza shyǵynǵa ushyraıdy degen senimde" dep jazady ekonomıs Ǵalymjan Aıtqazın óziniń Telegram-arnasynda.
Al bul óz kezeginde Qazaqstandaǵy ımport taýarlardyń qymbattaıtynyn, ınflásıalyq qysymnyń kúsheıe túsetinin, artylǵan taýarlardy Qytaı kez kelgen jolmen ashyq jatqan bizdiki sekildi naryqtarǵa "tóge túsetinin" baıqata alady.
Sóz sońynda jelidegi "Neızvestnyı" degenniń myna beıtarap pikirin qyzyqtaýshylar kóp eken, ony sol kúıinde usyna ketelik:
"Tramp jeńdi, ý-shý sap tyıyldy, birtúrli tynyshtyq ornady. Bári demin ishine tartyp, bir ózgeristi kútýde. Adamdardy aıtamyn, bala sekildi, ıá. "Aıaz ata keledi, Santa Klaýs syılyq syılaıdy" degenge senedi. Al shyntýaıtynda ýaqyt, mınýt, ómir qazir týra bárimizdiń basymyzda zymyrap ótip jatyr. Óz ómirinde ózgeris jasaý óz qolyńda. Al ǵaryshta nemese muhıttyń arǵy jaǵynda bolyp jatqandarǵa alańdaýdyń keregi joq. Óıtkeni onyń bizge, bizdiń jemqorlyqqa, ósken baǵalarǵa esh áser etpeıdi, maǵan senińiz...".
