Bıylǵy Atyraýda ótken Ulttyq quryltaıda Qasym-Jomart Toqaev el ekonomıkasyn damytý baǵytynda birqatar tapsyrmalar bergeni esimizde. Onyń ishinde aýyldar men aýdan ortalyqtarynyń turǵyndaryn baspanamen qamtamasyz etýdiń jańa baǵdarlamasyn iske qosý, satyp alý quqyǵymen jalǵa beriletin turǵyn úı kólemin ulǵaıtý syndy ıgi bastamalar da bar. Munymen qosa, Úkimetke Qazaqstan tarıhyndaǵy rekordtyq kórsetkishke aınalatyn 12 myń shaqyrymnan kem emes joldy jóndeý-qurylys jumystarymen qamtý tapsyryldy. Halyqtyń áleýetin kóterýdi kózdeıtin ózge de máseleler alqaly jıynda sóz bolǵan. Al Memleket basshysynyń osynaý tapsyrmalary aımaqtardyń ilgerileýine qalaı áser etedi?
Al aýyl turǵyndaryn baspanamen qamtýdyń jańa baǵdarlamasyna kelsek, belgili ekonomıs Rasýl Rysmambetov bul bastamany óte qajet dep sanaıdy. «Kóbinese oblystardyń turǵyndary úlken qalalarǵa kóshýge májbúr bolyp jatady. Megapolısterdiń tolyp ketýine jol bermeý úshin bul bastama óte mańyzdy. Ras, úlken qalalarda jańa aýdandar qosylyp jatyr, biraq olarda jalǵa beriletin turǵyn úıler usynylmaıdy. Aımaqtarda baspanaly bolýdyń múmkindikteri kóbeıse, bul uzaq ýaqyt boıy eńbek mıgrasıasyn jeńildetedi dep oılaımyn», - deıdi sarapshy.
Ekonomıs Ǵalymjan Aıtqazın turǵyn úı baǵdarlamasynyń iske qosylýy birinshi kezekte maqsatty bolýy kerek dep esepteıdi. Óıtkeni, tájirıbe kórsetkendeı, memlekettiń naryqqa bulaı aralasýy suranys, usynys jáne baǵa belgileý faktorlaryna keri áserin tıgizedi.
«Biraq bul is júzinde qalaı bolady degen suraq týyndaıdy. Mysaly, bul baǵdarlamany alýshylar sheńberin shekteıtin mehanızmderdi engizý turǵyn úı naryǵynda qarqyn týdyrady», - dep túsindirdi ekonomıs. Ol turǵyn úı baǵdarlamasynyń bazalyq mólsherlemeleri aqsha-nesıe saıasatyna sáıkes bolýy kerek ekenin de atap kórsetti. Eger memlekettik baǵdarlama boıynsha 3 paıyzben baspana berilse, al ınflásıamyz 20 paıyz bolsa, bul, árıne, múldem durys emes jáne naryqtaǵy aqshanyń qunyn burmalaıdy, ıaǵnı bazalyq mólsherlememen baılanystyrý kerek.
Al jańa qoljetimdi ıpotekalyq baǵdarlama Qazaqstanda qalaı jumys isteıdi? QR Premer-Mınıstriniń orynbasary, Ulttyq ekonomıka mınıstri Nurlan Baıbazarovtyń aıtýynsha, 2023 jyly elimizde 17 mıllıon sharshy metrden astam turǵyn úı paıdalanýǵa berilgen. Bıyl bul kórsetkish 18 mıllıonǵa jetýi múmkin. «Osy ulǵaıýdy qamtamasyz etý úshin buryn bekitilgen josparlarǵa qosymsha taǵy 2,5 mıllıon sharshy metr turǵyn úı qostyq. Dálirek aıtqanda, jalǵa beriletin turǵyn úıdi birneshe esege ulǵaıtý týraly Prezıdent tapsyrmasyn oryndaýymyz kerek. Osy maqsatqa qosymsha 272 mıllıard teńge qarastyryldy», - dedi mınıstr.
Sondaı-aq ol Memleket basshysynyń «Qoljetimdi baspana» jańa baǵdarlamasyn iske qosý týraly tapsyrmasyna toqtalyp, ol 1 mamyrdan bastap jumys isteı bastaǵanyn atap ótti. Bul úshin 300 mıllıard teńge qaralǵan. Baǵdarlama «Otbasy bank» bazasynda júzege asatyn bolady. «Bul qosymsha 12 myńǵa jýyq muqtaj shańyraqty baspanamen qamtýǵa múmkindik beredi. Baǵdarlamaǵa birinshi kezekte «Otbasy bankiniń» salymshylary ǵana emes, basqa sanattaǵylar da qatysady. Atap aıtqanda, turǵyn úı alý úshin jergilikti atqarýshy organdarda kezekte turǵandar, jas otbasylar, monoqalalardyń, aýdandardyń, aýyldardyń turǵyndary úı alýyna múmkindik týdy. Kezekte turǵandarǵa – 7 paıyz, al qalǵandaryna 9 paıyzben ıpoteka rásimdeledi», - dedi Nurlan Baıbazarov.
Ol sondaı-aq turǵyn úı banktiń turǵyn úı qorynan satylatynyn, munda qurylys kompanıalary muqıat irikteletin jobalarymen keletinin jetkizdi. Baspanalardyń baǵalary da naryq baǵasyna saı bekitiledi.
Táýelsiz qarjy sarapshysy Andreı Chebotarev prezıdenttiń barlyq tapsyrmalary der kezinde berildi dep esepteıdi. Maman jańa ıpotekalyq baǵdarlamadan úlken úmit kútedi, biraq onyń sharttary týraly aıtý áli erte. Eń bastysy, ol ótken baǵdarlamalardyń qatesin qaıtalamaýy tıis. Sonymen qatar jańa ıpotekalyq baǵdarlama árbir adamdy qamtıtyn múmkindigimen memleket qorǵaýynda bolǵany jón. Qalǵandary jalpy sharttar boıynsha naryqtan páter satyp ala alatyndaı bolǵany abzal.
«Jasyratyny joq, barlyq jeńildetilgen baǵdarlamalardyń túpkilikti benefısıary qurylys sektory bolyp tabylady, olar aqshany ıgerip, kórsetilgen kiristi alady jáne biz shyǵyndar arasyndaǵy marjaǵa óte muqıat bolýymyz kerek. Úıdiń sharshy metriniń baǵasy memleket úshin salynyp jatqan áleýmettik nysandardaǵydaı, qurylys kompanıalaryna artyq paıdaǵa aınalmas úshin qolaıly bolýy kerek», - dep túsindirdi Andreı Chebotarev.
Rasynda, búgingi naqty jaǵdaıda óz turǵyn úı keńistigin satyp alýdy árkimniń qaltasy kótere bermeıdi. Sondyqtan qazirgi tańdaǵy eń ońtaıly nusqa – jalǵa beriletin turǵyn úı naryǵyn damytý. Bul, eń aldymen óz úıi bar adamdardyń qataryn kóbeıtýdi qamtamasyz etedi. Aımaqta qolaıly usynystar paıda bolsa, qoljetimdi jalǵa beriletin turǵyn úılerdiń úlken kólemi azamattardyń ómirin aıtarlyqtaı jaqsartady jáne olardyń básekege qabilettiligin arttyrady.
