Qazaqstanda burynǵy mádenıet jáne sport vıse-mınıstri Erlan Qojaǵapanovqa qatysty sot prosesi jalǵasýda. Ol 2018 jyly Petropavlda ótken Qazaqstan men Reseıdiń 15-shi óńiraralyq yntymaqtastyq forýmynyń kórmesin uıymdastyrý barysynda 1 mıllıard teńgeni jymqyrdy dep aıyptalýda. Dalanews.kz tilshisi istiń bastalýy, aıyptaýdyń máni sot prosesine sholý jasady.
İs neden bastaldy?
Sybaılas jemqorlyqqa qarsy is-qımyl agenttigi Erlan Qojaǵapanovty 2024 jyldyń naýryzynda ustady. Ol Almatyda ustalyp, ýaqytsha ustaý ızolátoryna qamaldy. Tergeý málimetteri boıynsha, 2018 jyly Petropavl qalasynda ótken forýmnyń kórmesin uıymdastyrý kezinde jasalǵan smetada baǵa eki ese ósirilip kórsetilgen, bul búdjet qarajatynyń negizsiz jumsalýyna ákelgen.
Sot prosesiniń barysy
Qazir bul is boıynsha Astana qalasyndaǵy mamandandyrylǵan aýdanaralyq qylmystyq ister jónindegi sotta proses júrip jatyr. 2018 jyly Petropavlda ótken forým aıasynda arnaıy kórme uıymdastyrylǵan bolatyn. Bul shara – eki el arasyndaǵy yntymaqtastyqty nyǵaıtý maqsatynda ótkizilgen iri halyqaralyq platforma. Alaıda tergeý málimetteri boıynsha, sol kezdegi vıse-mınıstr Qojaǵapanov pen jeke kompanıa ókilderi forým uıymdastyrýyna bólingen búdjet qarjysyn negizsiz joǵarylatyp, aqshany talan-tarajǵa salǵan.
Sybaılas jemqorlyqqa qarsy agenttik bul iste «SUCCESS K» kompanıasynyń dırektory Lázzat Kókkózovany da aıyptap otyr. Onyń agenttigi forým kórmesin uıymdastyrýda merdiger retinde áreket etken.
Sottaǵy negizgi aıyptar
Erlan Qojaǵapanovqa QR Qylmystyq kodeksiniń:
361-babynyń 4-bóligi, 3-tarmaǵy (laýazymdyq ókilettikterin asyra paıdalaný, aýyr zardaptarǵa alyp kelý) boıynsha aıyp taǵyldy. Bul bap 7 jyldan 12 jylǵa deıin bas bostandyǵynan aıyrý jazasyn kózdeıdi.
Al Lázzat Kókkózovaǵa:
189-baptyń 4-bóligi, 2-tarmaǵy (asa iri kólemdegi senip tapsyrylǵan múlikti ıemdený nemese talan-tarajǵa salý) boıynsha aıyp taǵylyp otyr.
Sot prosesiniń barysy
Sot otyrysy 2024 jyldyń 25 jeltoqsanynda bastaldy. Proseske sýdıa, memlekettik aıyptaýshy, advokattar men BAQ ókilderi qatysyp jatyr. Sot otyrysy ashyq formatta ótýde, bul qoǵamnyń qadaǵalaýyn qamtamasyz etedi.
Qojaǵapanovtyń ustanymy:
Eks-vıse-mınıstr óziniń kinásiz ekenin aıtyp, barlyq áreketin zań aıasynda jáne qyzmettik mindetin oryndaý maqsatynda jasadym deıdi. Ol sondaı-aq Sybaılas jemqorlyqqa qarsy agenttik tóraǵasynyń orynbasary Darhan Quraqbaevtyń "Qojaǵapanov 12 jylǵa sottalýy múmkin" degen sózine narazylyq tanytyp, bul sotqa qysym jasaý dep sanaıtynyn málimdedi.
7 sáýirdegi sot otyrysynda ótken sot otyrysynyń alǵashqy bóliginde Qojaǵapanovtyń qorǵaýshylary sóz alyp, aıyptalýshyny qamaýda ustaý qajet emestigin málimdedi. Olar bultartpaý sharasyn ózgertý jóninde kezekti ret ótinish bildirdi. Advokattyń aıtýynsha, Qojaǵapanov zańsyz qamaýda otyr.
– Buǵan deıingi sot tyńdalymynda da aıtqanmyn – bul jerde aıyp taǵýǵa jetkilikti qylmystyq nemese qylmystyq-prosestik negiz joq. Tergeý sotynyń qaýlysy ýaqytsha sıpatqa ıe. İs endi sotqa ótken soń, ony qamaýda ustaýdyń máni qalmady, – dedi qorǵaýshy.
Sot zalynda Erlan Qojaǵapanovtyń ózi de pikir bildirip, memlekettik aıyptaýdy kásibı emes dep synady. Sondaı-aq, istiń qoǵamda keńinen talqylanyp, BAQ-ta shekten tys jarıa bolýyna alańdaýshylyǵyn jetkizdi.
– Sybaılas jemqorlyqqa qarsy agenttik tóraǵasynyń orynbasary bul istiń ashyq ótetinin Senat minberinen jarıa etti. Sodan keıin jýrnalıser aǵylyp keldi – gazet te, telearna da, ınternet te jarysa jazdy. İs boıynsha barlyq derekkóz kópshilikke jarıa boldy. Men munyń báriniń osylaı jaıylyp ketýin qalamadym. Biraq aqyry ne boldy? Quqyq qorǵaý organdarynyń biriniń – tergeý tobynyń kásibı biliksizdigi ashyq kórindi. Olar óz basshylaryn da, baqylaýshy organdy da shatastyryp otyr. Endi sol shıki isti sotqa ákelip otyr, – dedi aıyptalýshy.
«SUCCESS K» kompanıasynyń tabysy zańdy jolmen kelgen be, álde bul qylmystyq jolmen alynǵan paıda ma?» degen suraq sot prosesinde basty máselelerdiń birine aınaldy. Qorǵaýshy taraptyń aıtýynsha, atalǵan kompanıa – jeke komersıalyq qurylym, sondyqtan onyń tabys tabýy zańǵa tolyq sáıkes keledi.
Osy sebepti advokattar forým shyǵyndaryn baǵalaý úshin arnaıy sarapshy tartý sheshimine qarsylyq tanytty.
– Eger kompanıa kelisimsharttaǵy mindettemelerin oryndamaǵany jaıly sóz bolsa, onda áńgime basqa. Al tabys tapqany úshin aıyptaý – esh negizsiz. Bul – kez kelgen kásipkerdiń zańmen qorǵalǵan quqyǵy, – dedi qorǵaýshylardyń biri.
Shyǵyn men naryq baǵasy arasyndaǵy alshaqtyq
Sybaılas jemqorlyqqa qarsy qyzmet forým barysynda paıdalanylǵan mýltımedıalyq qural-jabdyqtardy jalǵa alý qunyn anyqtaý úshin birneshe mekemeden usynys suratqan. Bul suraýlardyń nátıjesinde ortasha naryqtyq baǵa 100 mıllıon teńge shamasynda bolǵan.
Alaıda Lázzat Kókkózovanyń qorǵaýshysy, advokat Makısh Esqaraev óz betimen zertteý júrgizip, usynylǵan baǵalardyń shynaıylyǵyna kúmán keltirdi. Onyń aıtýynsha, antıkor suratqan usynystardyń kóbi jeńildikpen eseptelgen, ıaǵnı shynaıy naryq baǵasynan tómendetilgen.
– Máselen, «Melnıkov» jeke kásipkerligi men «Bıg Skrın Shoý» JSHS-nyń usynystary arnaıy jeńildikpen berilgen. Bul obektıvti baǵa retinde qaralýy tıis emes, – dedi Esqaraev.
Qorǵaý tarapynyń ýáji:
Advokat Bolat Chelıkenov tergeý barysynda qylmystyq-prosestik kodekstiń normalary buzyldy dep sanaıdy. Onyń aıtýynsha, keıbir mańyzdy qujattar – mysaly, aýdıtorlyq esep pen banktik operasıalar týraly málimetter – zańsyz alynǵan, sondyqtan olar dálel retinde qabyldanbaýy tıis.
Kúdik týdyrǵan jaıttar
İs materıaldarynda kórmeni uıymdastyrýǵa bólingen qarajattyń bastapqy smetada 500 mln teńge bolǵany, alaıda keıin eki esege ulǵaıǵany kórsetilgen. Tergeý organdary men aýdıtorlyq qorytyndylar osy soma ulǵaıýynyń negizsiz ekenin alǵa tartady.
«SUCCESS K» kompanıasy bul is-sharany ótkizý úshin birneshe ret qosymsha kelisimderge qol qoıǵan, al olardyń mazmuny sotta tekserilip jatyr.
Aıta keteıik, qazirgi tańda basty aıyptalýshy, kýágerlerden áli jaýap tolyq alynbaǵan, memlekettik aıyptaýshynyń da sózi tyńdalmaǵan — ıaǵnı, sottyń qazir aıaqtalýy ekitalaı.
