Kásiporyn bylǵarydan jasalǵan buıymdar men aıaq kıim shyǵaratyn iri óndirýshi jáne teri óńdeýden bastap daıyn ónim shyǵarýǵa deıingi tolyq óndiristik sıkli bar jalǵyz otandyq kásiporyn bolyp tabylady. Eki óndiriste de 500-den astam qyzmetker jumys isteıdi. Kompanıanyń ıesi ári basshysy Baýyrjan Naızaqulovty «Aq jol» dempartıasy Taraz qalasy máslıhaty depýtattyǵyna kandıdat retinde usyndy.
– Birneshe jyl buryn osynda kelgende, kásiporyn negizinen Semeıden shıkizat satyp alatyn, biraq keıin Semeıdegi zaýyt bankrotqa ushyrady. Sondyqtan kásipker bylǵary óndirisin ózi quryp, daıyn ónim shyǵarý úshin terilerdi aýyldyq sharýashylyqtardan satyp alýǵa májbúr boldy. Mundaı kásipkerlerdi qorǵap, qoldaý qajet. Sonymen qatar, kıim-keshek pen aıaq kıim ınflásıaǵa jáne halyqtyń ál-aýqatyna tikeleı áser etetin taýarlar, – dedi Azat Perýashev.
Jıyn barysynda zaýyt basshylyǵy birqatar túıtkildi máselelerge toqtaldy – mysaly, eskirgen tehnıka, óndiris iske qosylǵanǵa deıin shegerimi bar ınvestısıalyq nesıelendirýdiń joqtyǵy; fermerler men aýyl turǵyndarynan teri satyp alýǵa beriletin sýbsıdıanyń toqtap qalýy. Kadr máselesi de ózekti bolyp tur.
Jumysshylar nesıe ósimi, baǵa turaqsyzdyǵy, baspananyń qoljetimsizdigi týraly oılaryn aıtty.
Dempartıa lıderi kásiporyn men eńbek ujymyn qoldaıtynyn aıtyp, parlamentte «Aq jol» fraksıasy qurylǵannan keıin bul máselelerdi úkimet aldynda kóterýge daıyn ekenin málimdedi.
Sol kúni «Aq jol» dempartıasy respýblıkalyq shtabynyń músheleri Taraz qalasynyń turǵyndarymen kezdesti. Partıanyń saıası baǵdarlamasy tanystyrylǵannan keıin erkin pikiralmasý órbip, partıa tóraǵasy jınalǵan qaýymnyń saýaldaryna jaýap berdi, sonyń ishinde baǵdarsham ornatý men kóshege jóndeý jumystaryn júrgizý týraly ótinishter aıtyldy. Bul máselelermen «Aqjoldyń» qalalyq máslıhat depýtattyǵyna kandıdattary aınalysýǵa ýáde berdi.
Qatysýshylardyń biri bankterdi QQS tóleýge májbúrleýdi usynyp, «aqjoldyqtardyń» bank salasyndaǵy olıgarhtarmen kúreske jáne tabandylyq tanytýǵa ázirligi jóninde surady.
– Búkil álemde bankter QQS-tan bosatylǵan, - dep jaýap berdi Azat Perýashev, – Bul halyqaralyq tájirıbe jáne ádisnamalyq turǵydan durys. Olar taýar óndirmeıdi, qosymsha qun jasamaıdy. Biraq, bankterdiń búdjetke salymy shyn máninde olardyń kirisine sáıkes kelmeıdi jáne ádiletsiz ekeni anyq. Bul dılemny Prezıdent Q.Toqaevtyń ótken jyldyń 1 qyrkúıegindegi Joldaýynda salalyq salyq stavkalaryn engizý týraly tapsyrmasy arqyly sheshýge bolady.
Búginde tabystaryn qatar qoıýǵa kelmese de, bankter azyq-túlik ónimderin óndirýshiler, tigin fabrıkalary, qurylysshylarmen birdeı kólemde tabys salyǵyn (UTS) tóleıdi, al, sońǵylar oǵan qosa QQS-ty da tóleıdi. Sondyqtan bankterdiń ekonomıkaǵa qosar úlesindegi dısproporsıany QQS arqyly emes, bul ádistemelik turǵyda qate, bankter úshin 50-60% deńgeıinde joǵary UTS engizý arqyly joıý qajet. «Aq jol» dempartıasy bul sharany óz baǵdarlamasynda usynyp otyr jáne jańa Salyq kodeksin talqylaý kezinde onyń qabyldanýyn talap etedi, – dedi A.Perýashev.
Ol «Aq jol» dempartıasy 12 jyl boıy salalyq salyq mólsherlemelerin engizýdi talap etkenin, biraq úkimettiń buǵan árqashan qarsy bolǵanyn eske saldy. Endi jaǵdaıdy túzetýge, ádiletti salyq saıasatyn qurýǵa naqty múmkindik bar. Al, bul parlamenttegi «Aq jol» fraksıasy kúresiniń tikeleı nátıjeleriniń biri.
Sonymen qatar, óńirdegi jastar jumyssyzdyǵy, jańa kásiporyndar, jańa jumys oryndaryn ashýǵa jaǵdaıdyń joqtyǵy máseleleri de kóterildi.
«Aq jol» partıasynyń basshysy bul máseleni memlekettiń ınvestısıalyq saıasatymen baılanystyrdy.
«Naryqtyq ekonomıkasy bar elderde ınvestısıalyq jeńildikter keńinen qoldanylady, mysaly, ınvestısıanyń bir bóligin jańadan iske qosylǵan jáne tabysty jumys istep jatqan kásiporyndarǵa qaıtarý. Nemese kásipker tabysynyń qýattylyqty keńeıtý, jabdyqty jańartý jáne t.b. sekildi óndiriske qaıta salynǵan bóligin salyqtan bosatý.
– «Aq jol» depýtattary Kásipkerlik kodekske osyndaı normalardy engizgen, biraq Úkimet olardy ekonomıkadaǵy jaǵdaıǵa áser etpeıtindeı sharttarmen býyp tastaǵan. Mysaly, olardy 20 mıllıon dollar ınvestısıa kólemi bolǵan jaǵdaıda ǵana qoldanýǵa bolady. Ondaı kásiporyndardyń sanaýly ǵana bolatyny anyq. Biz bıznestiń aýqymdy bolýyn, ınvestısıanyń aǵylýyn talap etemiz. Ol úshin mundaı jeńildikter tek iri emes, orta bıznes úshin de qoljetimdi bolýy kerek. Biz mundaı sharttar úshin kúresemiz, – dep jaýap berdi Azat Perýashev.
Respýblıkalyq shtab músheleri saılaýshylardyń sózderi men usynystaryn nazarǵa alyp, 19 naýryzda «Aq jol» dempartıasyn qoldaý úshin saılaý ýchaskelerine kelýge shaqyrdy.
Aldaǵy ýaqytta Taraz metalýrgıalyq zaýyty, farmasevtıkalyq kompanıa jáne qala bazarynyń kásipkerlerimen kezdesýler ótedi.
*Materıaldyń aqysy «Aq jol» demokratıalyq partıasynyń saılaý qorynan tólendi.
