Qazaqstanda zań bar, sot bar, reformalar da júrip jatyr. Biraq qarapaıym adam úshin eń bastysy – ádildik pen senim. Quqyq qorǵaý organdaryna, tergeý isine, sot sheshimine degen senim bolmasa, eń minsiz zańdar da qaǵaz júzinde ǵana qalady. Adam quqyqtary jónindegi ýákil Artýr Lastaevtyń sózi osynyń aıqyn dáleli.
Onyń pikirinshe, elimizde azamattardyń quqyqtyq qorǵalýy baǵytynda belgili bir alǵa jyljý bar. Biraq munyń bári jetkilikti me degen suraq – ashyq kúıinde. Qoǵamda sot úkimderine, tergeý amaldaryna, ásirese, sot tóreliginiń ádildigine kúmándaný toqtaǵan joq. Sebebi árbir resmı kórsetkishtiń artynda adamnyń taǵdyry tur. Al taǵdyr oıynshyq emes.
Lastaev sot alqasynyń jumysy týraly aıta kelip, bul júıeniń halyqaralyq standarttarǵa sáıkes ekenin moıyndaıdy. Alqa soty – bul qylmystyq isti kásibı sýdıamen qatar, qarapaıym azamattardan quralǵan 12 adam da qaraıtyn júıe. Olar aıyptalýshyny kináli me, joq pa – sony sheshedi. Sýdıa tek úkim shyǵarady. Bul tásil – halyqtyń sot isine aralasýyn qamtamasyz etetin demokratıalyq qadam. Biraq bul – minsiz júıe emes.
Lastaevtyń ózi de ony jasyrmaıdy: aıyptalýshy sot otyrysy barysynda alqa múshelerin kóredi. Bul olardyń qaýipsizdigine qaýip tóndiredi. Úkim qysqa ǵana – kóbine bir-eki betten aspaıdy. Sebebi alqa múshelerine úkimniń nege solaı qabyldanǵanyn dáleldep jazýdyń qajeti joq. Bul – qaýipsizdik úshin engizilgen jeńildik. Biraq dál osy jeńildik keı jaǵdaıda ádilettilikke kóleńke túsirýi múmkin. Sebebi túsinikteme berilmegen úkim – kúmán týǵyzady. Onyń ústine mundaı úkimge shaǵym túsirý de ońaı emes. Tek prosesýaldyq zań buzylǵan bolsa ǵana qaıta qaraýǵa múmkindik bar. Iaǵnı, úkimniń mazmunyna, ádilettiligine baılanysty daý aıtý tetikteri shekteýli.
Azamattardyń shaǵymyna kelsek, ótken jyly Adam quqyqtary jónindegi ýákil keńsesine 6 700-den astam aryz túsken. Bul – bir qaraǵanda senimniń artqany. Ekinshi jaǵynan – problema azaımaı turǵanynyń dáleli. Eń kóp shaǵym – tergeý amaldaryna qatysty. Bul sanat jyl saıyn shaǵymdar tiziminde birinshi orynda tur. Odan keıin – shartty túrde merziminen buryn bosatý nemese jazany jeńildetý týraly ótinishterdiń qanaǵattandyrylmaýyna baılanysty aryzdar. Úshinshi orynda – sot sheshimderimen kelispeý. Onyń ishinde 70 paıyzdan astamy – qylmystyq isterge qatysty úkimder.
Al adam saýdasy sıaqty asa qaýipti qylmysqa kelsek, jaǵdaı tym erekshe. İshki ister mınıstrliginiń málimetinshe, bıylǵy toǵyz aıda adam saýdasyna qatysty 194 qylmystyq is tirkelgen. Biraq Adam quqyqtary jónindegi ýákil keńsesine bul máselege baılanysty birde-bir azamat júginbegen. Bul qalaı? Mundaı kúrdeli másele boıynsha azamattar únsiz qaldy ma? Álde quqyq qorǵaý organdaryna senbeıdi me? Bul suraq jaýapsyz tur.
Artýr Lastaev bul jaǵdaıdy oń úrdis retinde baǵalaǵysy keledi. Qazaqstan adam saýdasyna qarsy zańnamasyn halyqaralyq talaptarǵa saı keltirdi. Áleýmettik jáne quqyqtyq kómek júıeleri de jetildirilip jatyr. Biraq bul – másele joq degen sóz emes. Jábirlenýshiniń únsiz qalýy – kóbine júıege degen senimsizdikten týyndaıdy. Osy oraıda qoǵamǵa ádildikke senetin orta qalyptastyrý – bárinen mańyzdy mindet.
Artýr Lastaevtyń pikirleri tek esep berý úshin emes, oı salý úshin aıtylǵandaı. Ol júıeni joqqa shyǵarmaıdy, biraq kemshilikterdi ashyq kórsetedi. Bul – mańyzdy. Óıtkeni adam quqyqtaryn qorǵaýdyń negizi – ashyqtyq pen óz kemshiligińdi moıyndaı alý.
Qazaqstan shyn máninde quqyqtyq memleket bolǵysy kelse, qaǵaz júzindegi zańdardan emes, azamattyń sotqa barǵanda ádilet tabatynyna senetin kúnge jetýi kerek. Al bul úshin tek zań shyǵarý jetkiliksiz. Júıeniń rýhy men mazmuny ózgermeı, ádildik jaıly aıtý – bos sóz.
