Onlaın dáristi ashqan Abaı atyndaǵy QazUPÝ Strategıalyq damý jáne ınternasıonaldandyrý jónindegi prorektory, fılosofıa ǵylymdarynyń doktory, profesor, QR UǴA korespondent-múshesi Aqtolqyn Turlyhanqyzy Qulsarıeva óz kezinde «Ustazdardyń ustazy» atanǵan dańqty pedagogtyń respýblıkamyzda orta bilim berýdi damytý, mektepterdi oqý-ádistemelik quraldarmen qamtamasyz etý, sabaq úderisinde ozat tájirıbeni, jańa tehnologıany keńinen engizý arqyly bilim berý sapasyn arttyrýǵa qosqan úlesi, Qazaqstan mektepterin jańa deńgeıge kóterý jónindegi eńbegi týraly baıandady.
Rafıqa Bekenqyzy Nurtazına 1921 jylǵy naýryzda Pavlodar oblysy, Pavlodar aýdany, Aqshı aýylynda dúnıegen kelgen. S.M.Kırov atyndaǵy Qazaq memlekettik ýnıversıteti men Qazaq memlekettik Qyzdar pedagogıkalyq ınstıtýtyn qazaq jáne orys fılologıasy mamandyǵy boıynsha bitirgen. 1974 jyly Pedagogıka ǵylymdarynyń kandıdaty ǵylymı dárejesin qorǵaǵan.
Rafıqa Bekenqyzy Nurtazınanyń muǵalim-ádistemeshi jáne qoǵam qaıratkeri retinde qalyptasýy jáne pedagogtik tájirıbesi Almaty qalasyndaǵy №12 qazaq orta mektebiniń ómirimen tyǵyz baılanysty. Muǵalim, keıin dırektor laýazymyn atqara júrip, R. B. Nurtazına 1972 jyly aǵylshyn tilin tereńdetip oqytatyn alǵashqy qazaq mektebine aınalǵan osy oqý ornynyń damýyna eleýli úles qosty. Bul bilim ordasynyń respýblıkadaǵy eń úzdik mektep retinde abyroıy asqaqtady.
R. B. Nurtazınany qazaq orta mektebin damytý máseleleri tolǵandyrdy jáne ol óziniń jeke jumys tájirıbesin ǵana emes, sonymen qatar áriptesteri men sheteldik pedagogterdiń jetistikterin jınaqtap, jańa tehnologıalarǵa tájirıbe jasap, olardy engize otyryp oqý úderisin únemi jetildirýge erekshe kóńil bóldi, zamanaýı oqýlyqtar men oqý quraldaryn jazdy.
Nurtazına Rafıqa 340-tan astam ǵylymı jáne oqý-ádistemelik eńbektiń, onyń ishinde orta mektepke arnalǵan 15 oqýlyqtyń jáne oqý quraldarynyń, mektep jasyna deıingi balalarǵa arnalǵan 10 kitaptyń avtory.
Televızıa jáne radıohabarlary jónindegi memlekettik komıtettiń tapsyrysy boıynsha R. B. Nurtazına 1989 – 1991 jyldary qazaq tilinde sóıleýdi úırenýge ynta bildirgen adamdarǵa arnalǵan «Radıoýrokı dlá Tanı ı Býlata» degen radıosabaqtar júrgizdi. Kún saıyn tańerteń jáne keshkilik ýaqytta júrgizilgen radıosabaqtar óziniń tyńdarmandaryn tapty.
Radıosabaqtardyń nátıjesi boıynsha R. B. Nurtazına 12 aýdıokassetadan turatyn «Govorım po-kazahskıı» degen atpen Qazaqstandaǵy birinshi qazaq tiliniń oqýlyǵyn jaryqqa shyǵardy. 101 sabaqtan turatyn oqýlyq qurylymdyq úlgilerdi, standartty sóıleý modelderin, formýlalardy, klıshelerdi qoldaný arqyly naqty uıymdastyrylǵan jáne qurastyrylǵan, olar birneshe ret qaıtalanady, bul tek tildik formalardy ǵana emes, sonymen qatar olardyń ıntonasıasyn da este saqtaýǵa jáne aıtýǵa múmkindik beredi.
90-shy jyldary elimizde qazaq tilindegi kitaptardyń jetispeıtini belgili boldy. Osylaısha mektepke deıingi jáne bastaýysh synyp jasyndaǵy balalarǵa arnalǵan «Mırastyń kitaby» dúnıege keldi. L. Asqarmen birlese otyryp jazǵan kitaby Qazaqstan Respýblıkasy Bilim mınıstrliginiń «Kazahskıı ıazyk dlá govoráshıh na drýgıh ıazykah» baıqaýynyń jeńimpazy atandy.
Condaı-aq otbasy ortasynda oqýǵa arnalǵan qazaq tilindegi kitaptar toptamasyn tolyqtyrǵan shaǵyn «Balaqaıǵa bazarlyq. Podarok malyshý» atty kitap daıyndady. Osy avtorlar ujymy qazaq tilin endi ǵana úırenip kele jatqan 3-4 jastaǵy balalarǵa arnalǵan taǵy bir «Til ashar» oqý quralyn jasady.
Rafıqa Bekenqyzy orys tili men ádebıeti oqytýshylary qaýymdastyǵynyń (MAPRÁL) Berlınde, Máskeýde, Kıshınevte, Tashkentte, Býdapeshtte ótken kongresterinde qazaq mektepterinde orys tili men ádebıetin oqytýdyń ózekti máseleleri týraly baıandamalar jasap, qazaq ustazdarynyń bilim deńgeıiniń bıiktigin kórsetti.
Lenın ordenimen jáne «Oraq pen balǵa» altyn medalimen (1968), eki márte «Qurmet belgisi» ordenimen (1960, 1963), «Qurmet» ordenimen (2010) jáne basqa da kóptegen medaldarmen marapattalǵan.
Batyr ustaz bilim berý salasynda uzaq jyl tabandy eńbek etýmen birge qoǵamdyq jumystarmen aınalysýǵa da ýaqyt taba bildi. Tórt dúrkin Almaty qalalyq Keńesine depýtat bolyp saılandy. KSRO Kásipodaqtarynyń XIV-XV sıezerine, Qazaqstan Kompartıasynyń Hİİİ sezine, Qazaqstan muǵalimderiniń İ, İİ, İİİ, IV-V sıezerine delegat bolyp qatysty. Qazaqstan pedagogıkalyq qoǵamy respýblıkalyq Keńesi prezıdıýmynyń tóraıymy, KSRO Halyq aǵartý mınıstrliginiń ǵylymı-ádistemelik keńesiniń múshesi jáne t.b. qoǵamdyq jumystardy belsene atqardy.
Tanymdyq dáriste Abaı atyndaǵy QazUPÝ Pedagogıka jáne psıhologıa ınstıtýtynyń profesory, pedagogıka ǵylymdarynyń doktory Marfýǵa Absatova «Pedagogtyń ınovasıalyq is-áreketiniń keıbir erekshelikteri», R. Nurtazınanyń shákirti, áriptesi, pedagogıka ǵylymdarynyń kandıdaty Rahıma Bólekbaıqyzy Sákenova «R.B.Nurtazınanyń danalyq mektebi», Abaı atyndaǵy QazUPÝ profesory, fılologıa ǵylymdarynyń doktory Manat Shaıahmetqyzy Musataeva «R.B.Nýrtazınanyń Qazaqstan pedagogıkasy tarıhyndaǵy lıngvodıdaktıkalyq personaly», Abaı atyndaǵy QazUPÝ doktoranty, №12 gımnazıadaǵy R.B. Nurtazına atyndaǵy orys tili men ádebıeti kabınetiniń jetekshisi Aıjan Núsipbekova «№12 gımnazıadaǵy R.B. Nurtazına atyndaǵy mamandandyrylǵan orys tili men ádebıeti kabınetiniń jumysy týraly» taqyryptarynda baıandamalar jasady.
Dáriste dańqty pedagog Rafıha Nurtazına týraly derekti fılm kórsetildi. Dáristi Abaı atyndaǵy QazUPÝ Strategıalyq damý jáne ınternasıonaldandyrý jónindegi prorektory, fılosofıa ǵylymdarynyń doktory, profesor, QR UǴA korespondent-múshesi Aqtolqyn Turlyhanqyzy Qulsarıeva qorytyndylady.
Myrzahan AHMETOV, Abaı atyndaǵy QazUPÝ Qoǵammen baılanys bóliminiń jetekshisi
