3 kúnge sozylǵan bas qosýda Túrkıa-Qytaı bıznesi is birligi qaýymdastyǵy uıymdastyrdy. Onyń jumysyna Túrkıa, Qytaı, Qazaqstan, Qyrǵyzstan, Ózbekstan, Túrkimenstan, Ázerbaıjan, Grýzıa, Koreıa elderinen arnaıy delegasıa qatynasty.
Osy memleketterdiń arnaıy ashylǵan jeke pavılondarynda óz elderin tanytatyn buıymdar, plakattar, sýretter, aýyl sharýashylyq ónimderi, ulttyq qolóner zattary qoıylǵan.
Túrkıa – Qytaı is birligi men qolaý qoǵamy basshysy Ihsan Beshir, Túrkıa Ulttyq májilisi parlamenti Assemblıasy Túrkiler tobynyń basshysy Abdyqadyr Emıin Ónen, Túrkıa saýda mınıstiriniń orynbasary Ózgúr Volkan Agar, Azerbaıjan ekonomıka mınstriniń orynbasary Elnur Álıev, Ystanbuldaǵy Qazaqstan mádenıet jáne saýda ortalyǵy tóraǵanyń orynbasary, Ystanbuldaǵy birinshi Qazaq Bas konsýly Erjan Ýáıis, Qytaıdyń Ankaradaǵy elshisi Lú Shaý Bın, Qytaıdyń Ankaradaǵy elshiliginiń ekonomıka keńesshisi Lú IýHýa, Ózbekstannyń Bas konsýly Sherzat Abdýnazarov, Ystanbuldaǵy Qyrǵystan Bas konsýly Mıra Sadyqova, Túrkimenstan Bas konsýly Muhammednur Obezov syndy azamattar sóz sóıledi.
Bas qosýdyń negizi bul aımaqtardaǵy kólik dálizderin ári damytý. Osydan myń jyldyq tarıhy bar túıe kerýenimen júrip ótken «Kóne Jibek jolyn» qaıta jańǵyrtý. Shyǵystaǵy qytaıdan bastaý alatyn temir jol Qazaqstan, Qyrǵystan, Ózbekstan, Túrkimenstan, Iran, Azerbaıjan, Grýzıa, Túrkıa ári Bastys elderine jol tartady. Iaǵnı 21 ǵasyrdyń «Uly joly, ǵasyr joly».
Ystanbuldaǵy bas kórmeniń ǵımartynda Qazaq pabılonyna Ystanbuldaǵy Qazaqstan mádenıet jáne saýda ortalyǵy jetekshilik etti. Qazaqstandaǵy kólik tranzıt salalaryna taldaý jasaldy. Qazaqstannyń kórshiles eldermen qatynasy erekshe. Qytaı elinen keletin jol boıyndaǵy «Qorǵas» qaqpasy álemdegi toǵyz joldyń toraby.
«Batys Qytaı – Batys Eýorpa» joldary ǵasyr qurlysy. Káspıı jaǵalaýyndaǵy Aqtaý porty, Quryq porty keme qatynastarynyń ortalyǵy. Qazaqstanmen Túrkıanyń arasyndaǵy baılanysqa 31 jyl, osy kezeń ishinde ıaǵnı 2005 – 2022 jyldary aralyǵynda Qazaqstan ekonomıkasyna Túrkıadan 4.5 mılıard dollar shamasynda ınvestısıa tartyldy. Óz kezeginde Qazaqstan Túrkıa ekonomıkasyna 2005-2023 deıin 1,1 mılárdy dollar shamasynda ınvestısıa saldy. Eki eldi baılanystyratyn eń mańyzdy másele ol mádenı yntymaqtastyq sharalary.
Bizdiń mádenıet ortalyǵymyz bul isterde ózindik úles qosýda. Zeıtunburyn aýdanyndaǵy Abaı eskertkishi eldi birlikke yntymaqqa shaqyrýda. Túrkıada 25 myńnan astam Qazaq qandastarmyz jaqsy ómir súrýde. Qandastarymyz qoǵamnyń barlyq salasyna belsene aralasady. Túrkıa men Qazaqstan arasyndaǵy bilim salasynda jemisti damýda. Túrkıadaǵy ýnıversıtetterdi 2500 jýyq qazaq stýdentteri tamamdady. Eki el damýyna óz úlesterin qosýda. 2022-2023 jyldary Túrkıa JOO –da 8219 Qazaqstandyq bilim alýda.
Qazaqstan mádenıet jáne saýda ortalyǵyn úılestirýshi, JS Holding basshylyǵy atynan Tóraǵa Ǵanımet Qaısa, Jemıl Onýr, Alı Ilmaz, Qazaqstanda 1993 jyly is bastaǵan belgili kásipker Emsas Insaat holdıń basshysy Alı Rıza Arsylan, Pomega kásiporynnyń Bas dırektory Osman Shahın Koshker sóz sóıledi.
JS Holding Túrkıada birneshe fabrıka, zaýyttardy iske qosty. Qazaqstanǵa ınvestısıalyq jobalar usynyldy. Mańǵystaý, Qaraǵandy oblystaryndaǵy kásiporyndardy damytýǵa óz úlesterin qosady. JS Holding basshysy Ǵanımet Qaısauly jıyndy uıymdastyrǵan qaýymdastyq tóraǵasy Ihsan Beshir myrzaǵa alǵys aıtyp, bir top qatysýshylarǵa mádenıet ortalyǵynyń estelik syılyqtaryn tabys etti.
Pavılondaǵy kórmege Qazaqstan – Túrkıa dostyq baılanysyn beıneleıtin 100 den astam foto sýret qoıyldy. Prezıdent Turǵyt Ozal arnaıy syılaǵan foto apparatpen túsirgen sýretterdi Erjan Ýáıis ózi tanystyrdy. Ortalyqtyq jaýapty qyzmetkeri, Abaı atyndaǵy Qazaq Ulttyq Pedagogıkalyq ýnıversıtetiniń túlegi Nurbazar Jáńgirteginiń aǵashqa salynǵan sýretter men qolóner buıymdarynan shaǵyn kórme usynyldy. Ortalyqtyń qyzymetkeri Mustafa Akúz Qazaqstandy, Holdıńti, mádenıet ortalyǵy jaıynda slaıd, sýretter arqyly kórinisterdi kórsetip otyrdy. Osylaısha Ystanbuldaǵy halyqaralyq kórme joǵary dárejede ótti.
Erjan ÝÁIİS Qazaqstannyń eńbek sińirgen qaıratkeri.
Túrkıa, Ystanbul qalasy
