Zaısan týraly aıtqanda onyń ásem tabıǵaty, asqar taýlary men móldir sýy, jer asty baılyǵyn jıi sóz etip tamsanamyz. Alaıda týǵan jerdi quraıtyn eń mańyzdy bólik jáne baǵaly qundylyq Adam, sol jerdiń turǵyny ekenin umytyp ketemiz.
Qazaqta aıtylatyn «Jaqsy adam - eldiń yrysy» degen danalyq sózindegideı sol jerdiń halqy sol eldimekenniń eń basty baılyǵy emes pe?
Olaı bolsa nurly Zaısannyń aıtýly tulǵasy, kásipker, mesenat «Jasulan-777» keshendi sharýa qojalyǵynyń ıesi Dáýletbek Myqıanovpen bolǵan emen-jarqyn, erekshe suhbatty nazarlaryńyzǵa usynǵymyz keledi.
Iá, Zaısan úshin saýda-sattyq jańa uǵym emes. Qıyrda jatyp qaqpasy Qytaıǵa qaraǵan monoqalanyń tynys-tirshiligi de osy shaǵyn saýda men mal sharýashylyǵy. Tarıhqa kóz júgirtseńiz kóne Zaısanda baı-kópester kóp bolǵan. Olardyń deni óner, mektep, bilim-ǵylym, qaıyrymdylyq sharalaryn nazardan tys qaldyrmaı, qoǵam isterine aralasyp otyrǵan. Zymyran ýaqyt baılyq pen qarjy uǵymdaryna da kóp ózgerister alyp kelgeni belgili.
Dáýletbek aǵanyń baılyq, baı bolý, kásipkerlik týraly erekshe tolǵamdary oqyrmandy beı-jaı qaldyrmaıtyny sózsiz.
– Dáýletbek aǵa, kásipkerliktiń alǵashqy baspaldaqtary qalaı bastalyp edi?
– Eń aldymen aıtarym baı bolý mindet emes qoı, qyzym. Biz eńbekke aralasqan shaqta qazirgideı «bıznesmen» uǵymy boldy desem qatelesken bolar edim. Bizdiń maqsat turmysty túzeý edi. Ata-anamyz qarapaıym sharýa adamdary boldy. Sol kisilerge qolǵabys bolyp, qandaı is jasasaq ta adal atqarýǵa tyrystyq. Mektep bitirgennen keıin, 1974-1975 jyldary 3 Shubartaýlyqtardyń bastamasymen qurylǵan «Shuǵyla» komsomol – jastar brıgadasynda shopan boldym. Eńbektiń jamany joq. Bastysy adal bolýy. 1975 – 1977 jyldary Mońǵolıada áskerı boryshymdy ótep, ári qaraı júrgizýshi bolyp jalǵastyrdym.
– Jeke júk kóligińiz boldy ma?
– Joq, Zaısandaǵy aýdandyq avtotransport mekemesinde ártúrli aýyr júk tasymaldarymen aınalystym. Qytaıǵa da bardyq. Eki jyldan keıin sol KamAz-dy jeke menshigime satyp aldym. Nan zaýytynyń jumysy, dıirmen toqtap sol bir 90 – shy jyldardyń bel ortasynda jappaı qıyn kezderde tek Zaısan ǵana emes, shalǵaı aýdandarǵa oblys ortalyqtarynan azyq – túlik tasyp, arzan baǵamen saýdalap, turǵyndardyń suranysyn qamtý kerek boldy. Ásirese un tapshy zaman edi.
– «Jasulan» saýda úıi qalaı ashyldy?
– 2003 jyly jubaıym Jańylmen birlesip «Jasulan» saýda úıin ashtyq. Alǵashqyda sháı, qant, un, tuz sıaqty qarapaıym kúndelikti turmysqa qajetti zattardy saýdaladyq. Dúkendi ashatyn sátte sol kezdegi aýdan ákimi Baýyrjan Janaqovqa bardym. Shaǵyn ashylý saltanatyn jasadyq. Úlken aqsaqaldardyń aq batasyn aldym. Nurǵabıden qarıanyń saýda týraly eki qaǵıdasy únemi jadymda turady.
– Ol qandaı qaǵıda?
– Jalpy saýdany alypsatarlyq degen kózqarastan arylý kerek. Saýda degenniń bir anyqtamasy - nápaqy tabý. Saýdany teris kórmeý kerek. Mysaly: birinshi qaǵıda: alýshynyń da satýshynyń da razy bolýy. Máselen djınsy shalbaryn (sol zamanda óte qajetti, qat kıim túri) alyp kelip ústine 1000 teńge qosyp sattym. Alýshy muny, árıne, qymbatsynyp renjip alady. Qaıyr bolmaıdy.
Ekinshi qaǵıda: taǵy djınsy shalbar alyp kelip satýǵa shyǵardym. Taýar uzaq ýaqyt ótpedi, turyp qaldy. Alýshy bolsa arzanǵa ber dep qınaıdy. Taǵy da eki jaqtyń rızashylyǵy joq. Mundaı saýdanyń da qaıyry bolmaıdy.
– Saýdadan bólek mal sharýashylyǵymen aınalysatynyńyzdy bilemiz.
– Iá, qazir bes jerde arnaıy mal ósirip baǵýǵa arnalǵan qora-jaılarym men jaıylymdyq jerlerim bar. Asyl tuqymdy jaby jylqylaryn, qazaqtyń aqbas sıyrlaryn jáne 60-qa jýyq «geroford» atty asyl tuqymdy etti iri – qara maldaryn satyp ákelip, jersindirip, ósirýdemiz.
Bul jerde meni alańdatatyn bir másele biz ata kásibimizden ajyrap baramyz. Qazir tórt-túlik maldyń jaı-kúıin uǵatyn, baǵa alatyn, kútimin kelistiretin jandy tabý óte qıyn. Budan bólek maldyń bas-sıraq, ishek qarnyn iske jaratý aqsap tur. Ysyrapshyldyq pen rásýa kóp. Jaqynda bir gazette dál osy jaǵdaı adamdardyń býyn aýrýyna ákelip soqtyrdy degendi kózim shalyp qaldy. Bulaı bolmaýy da múmkin, degenmen nazar salatyn másele dep oılaımyn. Terini kádege asyrý da kún tártibinen túspeıtin máselege aınalýy kerek. Men muny birneshe jerde aıtyp ta júrmin.
– Kásibińizdi Astana, Almaty sıaqty iri qalalarmen baılanystyrý oıyńyzda joq pa?
– Shynymdy aıtsam Zaısannan ózge jerge qonys aýdarý týraly oı múlde bolmaǵan eken. Jumys barysymen Almaty, Shymkent, Taldyqorǵan, Talǵar, Qaskeleń, Óskemen, Semeı, Aqtóbede tipti Reseıge sapar shektim. Ár qaladan jaqsy usynystar kóp boldy. Jalpy kózin tapsa bıznesti kez kelgen jerde órkendetýge bolady ǵoı.
Meniń ustanymy - «Er-týǵan jerine». Zaısanda birneshe eski úılerdiń óńin túzesek kelbettene túseri anyq. Jańa jumys oryndaryn ashýǵa kóbirek kúsh salý kerek.
Bıyl «Sálemniń» ashylǵanyna tórt jyl tolady eken.
«Sálem» saýda úıi aýdandaǵy eń úlken ǵımarattardyń biri. Ornalasqan jeri de meni qatty qyzyqtyrǵan edi. Ǵımaratty salǵan synyptasym, qurmetti azamat Bolat Ikepulynyń qurylys kompanıasy. Qazir 50-den asa adamdy jumyspen qamtyp otyrmyz.
– Balalaryńyz týraly aıtsańyz?
– Uldarym Jasulan men Asylan, qyzym Ásem qasymda. Óz júrek qalaýlarymen osy otbasylyq kásibimizdi dóńgeletip keledi.
– Jastarǵa aıtar aqylyńyz bar ma?
– Eńbek etý kerek. Adaldyq birinshi orynda bolýy tıis. Adal aqshanyń ǵana berekesi bar. Adal aqsha tapsań uıqyń tynysh bolady.
P.S. Suhbat barysynda kásipkerden qaıyrymdylyq isteri jóninde suraǵanymyzda jarıany unata bermeıtinin jetkizip, qysqa qaıyrdy. Áıtpese Dáýletbek Myqıanov turmysy tómen, kóp balaly, muqtaj otbasylaryna, ortalyq meshitke udaıy kómek kórsetip keledi.
Aýdannan gir sporty boıynsha Álem, Azıa chempıonatyna qatysqan sportshylardyń shet elderge barýyna úsh jyl qatarynan qarjylaı demeýshilik jasaǵan. 2019 jyly qojalyq ıesine «Týǵan jer» baǵdarlamasynyń «Jomart júrek» nomınasıasy boıynsha «Jyl mesenaty» ataǵy, aýdannyń áleýmettik – ekonomıkalyq jaǵdaıyn, aýylsharýashylyǵyn damytýǵa qosqan súbeli úlesi úshin birneshe joǵary basqarý organdarynyń qurmet gramotalary, alǵys hattary jáne aýdannyń 90 jyldyq mereıtoıynyń «Ónegeli jol» tósbelgisi berilgen.
Al bıyl QR Prezıdentiniń 8 maýsymdaǵy №348 Jarlyǵy boıynsha pandemıamen kúreste erekshe kózge túsken azamattardy nagradtaý barysynda mesenatyń jubaıy Jańyl Myqıanova «Halyq alǵysy» medalimen marapattaldy.
Ol basqaratyn «Sálem» saýda úıi karantın ýaqytynda sanıtarlyq rejımdi qatań saqtaı otyryp, azyq-túlik baǵasyn turaqty ustap aýdan halqyna qaltqysyz ári minsiz qyzmet kórsetken birden bir dúken bolatyn. Asan qaıǵynyń «Baqyt qonǵan erlerdiń árbir isi oń bolar, Dáýleti kúnge artylyp, ne qylsa da mol bolar» - degen joldary osyndaı jandarǵa arnalyp aıtylsa kerek.
Suhbatty júrgizgen AIAÝLYM SHAIMARDANOVA
