QHA múshesi: Qazaqstan – ortaq úıimiz

Jarbol Kentuly 24 sáý. 2025 15:54 641

Qazaqstan – san túrli ulttyń bir shańyraq astynda tatý-tátti ómir súrip jatqan ortaq mekeni. Árbir qazaqstandyq úshin «Otan» uǵymy týǵan jermen ǵana shektelmeıdi. Ol – beıbitshilik pen kelisimniń, dostyq pen birliktiń sımvolyna aınalǵan el. Iaǵnı, «Qazaqstan – ortaq úıimiz» degen sóz – jaı ǵana uran emes, shyn mánindegi ómirlik qaǵıdaǵa aınalyp otyr. Osyǵan oraı El.kz aqparattyq agenttiginiń tilshisi ózge ult ókilderimen tildesip, olardyń eldegi beıbitshilik pen kelisimdi saqtaý jolyndaǵy úlesteri jóninde áńgime órbitti.

Táýelsizdik alǵan sátten bastap Qazaqstan ulttar men ulystardyń teń quqyqta ómir súrýin basty qundylyqtardyń biri retinde qarastyryp keledi. Búginde elimizde 130-dan astam ult pen ulys ókilderi tatý-tátti ómir súrýde. Bul – kópultty memleket úshin úlken jetistik.

Qazaqstannyń bul jetistigi kezdeısoq emes. Onyń negizinde tereń saıası kóregendik, durys ustanymdar men salıqaly ishki saıasat jatyr. Osy oraıda Qazaqstan halqy Assambleıasynyń róli erekshe. Ol – elimizdegi ulttar arasyndaǵy yntymaq pen birliktiń altyn kópirine aınalǵan biregeı ınstıtýt.

Búginde Assambleıa quramynda 500-den astam etnomádenı birlestik jumys isteıdi. Olar eldiń túkpir-túkpirinde óz mádenıetterin, salt-dástúrlerin, tilderin saqtaýmen qatar, qazaqstandyq birtektilikti qalyptastyrýǵa da úles qosyp keledi.

QHA jumysynyń arqasynda Qazaqstanda ulttar arasynda alaýyzdyq nemese qaqtyǵystar bolǵan emes. Bul – elimizdiń ishki turaqtylyǵy men áleýmettik tutastyǵynyń kórsetkishi. Assambleıa árbir ult ókiliniń óz oıyn ashyq aıtýyna, mádenıeti men dástúrin nasıhattaýyna, memlekettiń qoǵamdyq-saıası ómirine belsene aralasýyna múmkindik beredi.

Aleksandr Averkıev - Astrahan qalasyndaǵy №2 jalpy bilim beretin mektepte mýzyka pániniń muǵalimi. Ol «Qazaqstan - bizdiń ortaq úıimiz» deı otyra, qazaq jerinde dúnıege kelgenimen maqtanatynyn jasyrmaıdy.

Memlekettik tilde ánder oryndaý arqyly qazaq tiliniń damýyna óz úlesimdi qosyp kelemin. Búginde mektepte jumys isteımin. Balalarǵa mýzyka páninen sabaq beremin. Jumysym ózime unaıdy. Óskeleń urpaq óz elimen maqtana alýy úshin olarǵa búginnen-aq elimiz, batyrlarymyz, qaharmandarymyz, aqyndarymyz týraly kóp aqparat berý kerek. Bul maqsatta ártúrli ádisterdi qoldanýǵa bolady. Óz tarapymnan bul málimetterdi balalarǵa mýzyka, án arqyly jetkizip kelemin,-dep aǵynan jaryldy muǵalim.

Onyń aıtýynsha, án arqyly bala halqymyzdyń rýhyn, ata-babamyzdyń bolmysyn júregimen sezine alady.

Mýzykalyq aspaptar arqyly ultymyzdyń tarıhyna tereńinen boılaı alady, - dep túsindirdi ol.

Kókshetaý qalasy qurylys-tehnologıalyq kolejiniń Qazaq tili, bıologıa pánderiniń oqytýshysy, “Sóıle” spıkıng-klýbynyń jetekshisi Alena Malkova-Solopova da Otanyna degen súıispenshiligin aıta otyryp, QHA týraly oıyn ortaǵa saldy.

Qazaqstan halqy Assambleıasy – elimizdegi beıbitshilik pen turaqtylyqty saqtaýda erekshe mańyzdy uıym. Ol ártúrli ult ókilderin bir shańyraq astyna biriktirip, ózara syılastyq pen tatýlyqty nyǵaıtady. Qazirgi zamanda mundaı qurylym óte qajet dep senemin. Sebebi kópultty memlekette tynyshtyq pen kelisim – damýdyń basty kepili,-deıdi ol.

Alenanyń aıtýynsha, Assambleıa arqyly ár etnos óz mádenıeti men dástúrin saqtaı otyryp, Qazaqstannyń birtutas halqyna aınalyp otyr.

Men bul uıymnyń qoǵamdaǵy róli zor dep esepteımin. Sondaı-aq onyń jumysy elimizdiń bolashaǵy úshin mańyzdy dep bilemin, - deıdi ózi.

Ol QHA múshesi retinde túrli is-sharalarǵa qatysyp, ártúrli etnos ókilderimen aralasyp turady. Assambleıany úlken otbasyǵa balaıdy.

Assambleıa múshesi retinde memlekettik tildiń damýyna úles qosyp kelemin. Máselen, negizgi jumysymnan keıin kókshetaýlyqtarǵa tegin sabaqtar ótkizýmen aınalysamyn,-dep túsindirdi Alena.

Anastasıa Boshkova - «Vára» bolgar etnomádenı birlestiginiń jetekshisi. Sondaı-aq, Qazaqstan halqy Assambleıasynyń múshesi. Ol ata-babalarynyń Stolypın reformalary kezinde shetel asyp, qazaq jerine qonys aýdarǵanyn aıtady. Búginde keń ári berekeli qazaq jerine kelgenine 118 jyl tolypty. Onyń aıtýynsha, Qazaqstanda bolgarlardyń besinshi urpaǵy ómir súrýde.

Bul jerde atalarymyz, ákelerimiz dúnıege keldi. Bul jerde biz jáne bizdiń balalarymyz ómirge keldi. Qazaq jerinde ómir súrip, ósip-órkendep, elimizdiń ıgiligi úshin eńbek etip kelemiz, - deıdi ol.

Anastasıa Qazaqstandaǵy bolgarlar arasynda aralas nekeler kóp ekenin alǵa tartady.

Qazaq otbasylaryna qyz berip, bolgar otbasylaryna kelin túsirdik. Júz jyldan astam ýaqyt boıy qazaq halqymen etene aralasyp, sińisip kettik. Men qashanda Qazaqstanda turatyn bolgarlar, nemister, poláktar, koreıler Eýropa nemese basqa jerde turatyndardan ózgeshe ekenin aıtyp otyramyn. Biz qazaqy mentalıtetpen ómir súrip kelemiz,-dep naqtylady ózi.

Aqtóbe oblysynyń Alǵa aýdanynda Bolgarka degen shaǵyn aýyl bar. Bul aýylda alǵashqy qonys aýdarýshylardyń urpaqtary áli kúnge deıin turady. Sol aýylda Aqtóbe oblysyndaǵy bolgarlardyń etnografıalyq úı-mýzeıi de bar. Onda 100 jyldan astam ýaqyt buryn qoldanylǵan turmystyq zattar, salt-dástúrler saqtalǵan. Ol beshbarmaq, baýyrsaq, qýyrdaq sıaqty qazaqtyń ulttyq taǵamdary ár merekede daıyndalatynyn jasyrmaıdy.

Anastasıa aýyldarynda bolgardyń sarmasyn qazaqtyń qazy-qartasymen birge toıǵa arnalǵan dastarqanǵa usynatynyn aıtady.

14 jasymda alǵash ret Bolgar fólklorlyq ansambli quramynda Aqtóbe oblysy atynan Qazaqstan halyqtarynyń birinshi forýmyna qatysý baqyty buıyrdy. Bul forým 1992 jyly, el táýelsizdiginiń birinshi jyldyǵyna oraı ótkizilgen bolatyn. Mine, dál sol kezde men ózimniń bolgar ekenimdi alǵash ret sezindim. Arnaıy tiktirilgen bolgar ulttyq kostúmderi kıip, ózime «men kimmin, ultym qandaı?» degen suraqtar qoıdym,-dep túsindirdi ol.

Dál sol forýmda eń alǵash ret «Assambleıa» sózin estipti. Qazaqstan halqy Assambleıasyn qurý ıdeıasy dál sol kezde aıtylǵan bolatyn. Onyń aıtýynsha, ómiriniń, kásibı jáne qoǵamdyq qyzmetiniń osy uıymmen tyǵyz baılanysta bolatynyn elestete de almapty.

Búginde «Vára» bolgar etnomádenı birlestiginiń jetekshisimin. 15 jyldan astam ýaqyt boıy burynǵy Dostyq úıinde, qazirgi Qoǵamdyq kelisim mekemesinde shtattyq qyzmetker bolyp jumys istep kelemin. Búkil ómirim, qyzmetim Qazaqstannyń qoǵamdyq kelisim jáne jalpyulttyq birlik úlgisin nasıhattaýmen, etnosaralyq komýnıkasıany nyǵaıtýmen, qazaqstandyq biregeılikti qalyptastyrýmen tyǵyz baılanysty,- dep naqtylady Anastasıa Boshkova.

Ol bolgarlar táýelsizdik alǵan jyldary tarıhı otanyna oralý múmkindigi bolǵanymen, osy kúnge deıin eshqaısysy ketpegenin alǵa tartady. Qazaq halqymen birge bolgar halqy qıyndyqty da, jarqyn kezeńderdi de birge bastan ótkerdi, ótkeredi de.

Assambleıa — biregeı ınstıtýt, erekshe uıym. Tamyryn tereńge jaıyp, tutas áýletter, urpaqtar osy uıymnyń múshesine aınalyp otyr. Maqsat bir — beıbit, gúldengen Qazaqstan qurý.

Assambleıa músheleriniń qatarynda belgili sportshylar, mádenıet qaıratkerleri, dárigerler, muǵalimder, quqyq qorǵaý organdarynyń qyzmetkerleri bar. Olar Memleket basshysy alǵa qoıǵan mindetter men basymdyqtardy iske asyrýǵa óz úlesterin qosyp keledi.

Qazaqstan – etnostar teńdigi men ortaq bolashaǵy ıdeıasyna negizdelgen el. Memleketimizde «Ártúrlilik – birlikke bastar jol» qaǵıdasy berik ornyqqan. Bul qaǵıdat barlyq azamattyń teń quqyly ekenin, olardyń qandaı ult ókili ekenine qaramastan birdeı múmkindikterge ıe bolýyn kózdeıdi.

Kópultty qoǵamda tatýlyqty saqtaý – ońaı mindet emes. Alaıda Qazaqstan bul synnan súrinbeı ótip keledi. Sebebi árbir qazaqstandyq eldegi beıbitshilik pen kelisimniń mańyzyn tereń túsinedi. Mektepter men joǵary oqý oryndarynda toleranttylyqqa tárbıeleý, etnosaralyq syılastyq týraly pánder engizilgen. Bul – urpaq sanasyna beıbitshilik pen birlik ıdeıasyn sińirýdiń jarqyn joly.

Jyl saıyn 1 mamyr – Qazaqstan halqynyń birligi kúni merekesi retinde keń kólemde atalyp ótiledi. Bul kún – halqymyzdyń tatýlyǵy men dostyǵyn aıqyndaıtyn jarqyn mereke. Ol – el azamattaryn ultqa bólmeı, bir shańyraq astynda biriktiretin rýhanı kún.


Usynylǵan
Sońǵy jańalyqtar