Partıalar jumysy
Jalpy, halyqqa jaqyn, qazaqtildi Qul-Muhammed syndy saıasatkerler bılikte saýsaqpen sanarlyq. Sondyqtan halyq onyń basqan qadamyn udaıy nazarda ustaıdy. Bılik te muny jaqsy túsinedi. Sondyqtan Muhańdaı kadrlardy Prezıdent Astanadan alysqa uzatpaıdy. Qazirgideı almaǵaıyp kezeńde bılik partıasynyń halyq arasyndaǵy bedelin kúsheıtý úshin Prezıdent Muhtar Abrarulyn ádeıi tańdaǵan syńaıly.
Qazaq tilin jetik biletin Muhańdaı bılikke qaı ýaqytta bolsa da qajet. Mundaı azamattar bılik pen halyq arasyndaǵy altyn kópir mindetin atqaratyny sózsiz. Endi bılik partıasynyń tizgin-shylbyryn qolǵa alǵan Muhań «Nur Otandy» halyqshyl partıaǵa aınaldyrýǵa bar kúsh-jigerin jumsary haq.
Búginde «Nur Otan» halyq múddesine jumys isteıtin barlyq múmkindikke ıe jetekshi saıası uıymǵa aınalyp úlgerdi. Qansha jerden syn aıtsaq ta, elimizde jyl on eki aı jumys isteıtin jalǵyz partıanyń jumysy halyqtyń kóz aldynda. Saılaý naýqany qarsańynda qurylyp, sodan keıin sý túbine ketetin ózge saıası uıymdarǵa qaraǵanda qazir «Nur Otan» halyq arasynda tanymal. Halyq qalǵan saıası partıalardyń bar-joǵyn bilmeıdi. Sondyqtan bolsa kerek, kópshilik muń-muqtajyn, ókpe-renishin «Nur Otannyń» keńsesiniń aldyna kelip aıtýǵa qumar.
Elimizdegi opozısıalyq kúshter saıası bılikke ıe bolý úshin kúresedi. Al halyqtyń senimine ıe bolýǵa eshqashan umtylǵan emes. Sondyqtan bolsa kerek, olardyń udaıy joly bolmaı keledi. Eger ózderin opozısıalyq kúsh sanaıtyn saıası uıymdar saılaýdan keıin uzaq uıqyǵa ketpeı, jyl boıy halyqpen jumys istese qandaıda bir nátıjege qol jetkizer edi.
Al opozısıa serkeleri ózderiniń saıası maqsattaryna jetý úshin qarjysyn qımaıdy. Olardyń oı-paıymyn áldebireýler qarjylandyrý kerek. Bizdiń saıası kúshter ıdeıaǵa emes, qarjy tabý úshin ǵana jumys isteı me dep qalasyń. Sondyqtan keı jaǵdaıda elimizdegi Jarmahan Tuıaqbaı basqaratyn JSDP qyzmet kórsetetin mekemege uqsap ketetinin jasyryp qaıtemiz. Osynyń arqasynda «Nur Otan» partıasy halyqqa keńinen tanyla tústi. Al Muhtar Qul-Muhamed bılik partıasyn basshylyqqa kelgennen keıin saıası uıymynyń bul baǵyttaǵy jumysy tipti jandana túsýi múmkin.
Muhtar Qul-Muhammedtiń saıası uıymnyń jumysyn urshyqsha úıirip alyp ketetin is-tájirıbesi jetedi. Óıtkeni, ol – 2001-2003 jyldary Mádenıet, aqparat jáne qoǵamdyq kelisim, 2008-2010 jyldary Mádenıet jáne aqparat mınıstri qyzmetin abyroımen atqarǵan naǵyz ıdeolog desek bolady. Sondyqtan «Nur Otan» partıasynyń jetekshisi aldaǵy ýaqytta ıdeologıa salasynda qamshy saldyrmaı jumys isteıtinine bás tigýge bolady.
Eńbektiń zeınetin kórý
Ótkenge kóz salsaq, Muhtar Abraruly bılik basyna qandaıda saıası-qarjylyq toptardyń yqpalymen kelmegenin baıqaımyz. Onyń saıası karera jasaýyna qolyndaǵy qalamy men halyqtyń oǵan degen yqylasy aıryqsha áser etti.
Qul-Muhammed birinshi kezekte kópshilik ortaǵa qalymy qarymdy jýrnalıs retinde tanyldy. Aıtpaqshy, jýrnalıs-baspagerlik mamandyǵy boıynsha qazaqtildi jýrnalıserdiń arasynda birinshi bolyp bıznestiń bıik shyńyn baǵyndyrǵan azamat ekenin de aıryqsha atap ótýimiz kerek.
90-jyldary kóptegen adamdar Keńes zamanynda jumys istep turǵan mekemelerdi jekeshelendirip, istiń kózin taba almaǵan soń, onda turǵan stanoktardy temir-tersekke ótkizip jibergenin bárimiz bilemiz. Al jumysty uıymdastyrýdyń jolyn biletin azamattar kásiporyndarǵa jan bitirip, naryqtyq qoǵamǵa ıkemdelip jumys istedi. Osy turǵyda alǵanda Muhtar Abrarulyn isker jandardyń qataryna da jatqyzýǵa bolady. Qazirgi tańda ol qurǵan «Atamura» korporasıasy baspagerlik salada tabysty jumys istep, el damýyna óz úlesin qosýda.
Jalpy, úlken saıasatpen aınalysýǵa nıettengen adam isimen memlekettik qoǵamdyq-saıası ómirine ınvestısıa salýy tıis. Osy turǵydan alǵanda Muhtar myrzany joly bolǵan saıasatkerlerdiń qataryna jatqyzýǵa bolady. Búginde halyqtyń nazaryn ózine aýdarýǵa nıettengen saıasatkerler qazaqtyń tól óneri – aıtysty uıymdastyryp, jurtshylyqtyń kózine túsýge tyrysady.
Aıtystyń arqasynda tanymal bolǵan qoǵam qaıratkerleriniń basynda Muhtar Abraruly turǵanyn bárimiz bilemiz. Ol 90-jyldardyń sońynda Uly Otan soǵysy batyry Baqtyoraz Beısekbaevtyń erligin nasıhattap, uıymdastyrǵan aıtysyn kópshilik qaýym jata-jastana kórdi. Búginde aıtystyń maıtalmandary Amanjol Áltaev, Bekarys Shoıbekov, Muhamedjan Tazabekov syndy ushqyr aqyndardyń halyqqa keńinen tanylýyna Muhtar Qul-Muhammedtiń úlesi zor bolǵanyn moıyndaýymyz kerek.
Ol aıtys ónerine jasaǵan qamqorlyǵyn elimizdiń qoǵamdyq-saıası ómirine salǵan ınvestısıasy dep aıtýǵa tolyq bolady. Budan keıin aıtystyń qamqorshysy bolǵan Amangeldi Ermegıaev te qoǵamdyq ómirimizde orasan zor tanymaldyqqa ıe boldy. Sońǵy kezderi «Nur Otan» partıasynyń da aıtysty uıymdastyrýshylardyń qataryna qosylýynan kóp jaıtty ańǵarýǵa bolady.
Aqparat salasynyń alyby
Belgili saıasatker Altynbek Sársenbaevtan keıin Muhtar Qul-Muhammed aqparat salasyn basqarǵanda biraz adam ony Sársenbaevtyń kóleńkesinde qalyp ketedi dep oılaǵan-dy. Biraq jaǵdaı olardyń oılaǵanyndaı órbimedi. Kerisinshe, taza aqparat salasynda jumys isteýde Muhtar Altynbek atqarmaǵan kóptegen isti batyl túrde júzege asyrǵanyna kýá boldyq.
Ol aqparat salasyna basshy bolyp kelgende elimizdegi telearna men radıo bitkenniń bári oryssha habar taratatyn. Keıbir táýelsiz telearnalardy qossańyz, ózimizdi Reseıde júrgendeı sezinýshi edińiz.
Telearnalar qazaq tilin tórine shyǵarmaq túgili bosaǵasynan da syǵalatpaıtyn. Muhtar Abraruly osy siresip qalǵan júıege alǵash ret qozǵaý salǵan mınıstr. Budan basqa qazaq jýrnalıseriniń eńbekaqysynyń orystildi áriptesterimen teńesýine de yqpal etkenin aıtýǵa tıispiz. Jazýshylarǵa qalamaqy tóleý máselesi dál Qul-Muhamedtiń kezinde qolǵa alynǵanyn umytpaýymyz kerek. Osylaısha qazaq qalamgerleriniń eńse tikteýine onyń qolǵa alǵan isi barynsha yqpal etti.
Ár salanyń jumysy órge basýy úshin birinshi kezekte sol salanyń jumysyn retteıtin zańnama qajet. 2009 jyly Mádenıet jáne aqparat mınıstri Muhtar Qul-Muhamed «BAQ týraly» zańǵa biraz ózgerister engizip, jýrnalıser qaýymnyń qulashyn jazyp, jumys isteýine jol ashqanyn da aıtpaıqa bolmaıdy.
Jańa zań jýrnalıserdiń qandaıda bir adamnan suhbat alǵanda onyń ruqsatsyz jazba quraldaryn paıdalanýyna jol ashty.
Eń bastysy tek qana orys tilinde habar taratyp kelgen telearnalardy táýbesine túsirip, qazaq tilinde habarlardyń kólemi 50 paıyzdan kem bolmaýy kerektigin talap etken Muhtar Qul-Muhammedtiń tabandylyǵyn eshqashan umytýǵa bolmaıdy.
Telearnalardaǵy qazaqtildi baǵdarlamalardyń sapasy men sanynyń artýyna osy jaıt aıryqsha yqpal etkeni sózsiz. Eger zańǵa mundaı talap engizilmegende áli kúnge deıin habar-oshardy orys tilinde kórip otyrar ma edik. Kim bilsin?
Bul zań qazaq ánshileriniń jarqyraı kórinýine de jol ashty. Zańǵa ózgeris enbeı turǵanda qazaq ánshilerin tyńdaý úshin túnniń aýǵanyn kútshi edik. Al qazir ol zaman kelmeske ketken. Osy zańnyń arqasynda shoý-bıznes kóz ilespes jyldamdyqpen damyp, óziniń shyrqaý bıigine kóterildi.
Budan basqa buqaralyq aqparat quraldaryn basshylyq quramy nemese poshtalyq adresi ózgergen saıyn memlekettik qaıta tirkeýden ótýge mindetteıtin tártip joıylyp, aqparat quraldary kósilip jumys isteıtin dárejege jetti. Sondyqtan aqparattyq qaýipsizdikti qamtamasyz etý, ulttyq jýrnalısıkanyń órisin keńeıtýde Muhtar Qul-Muhammedke jetetindeı mınıstr bolmady.
Ákimdik qyzmettiń aıshyqtary
Muhań Qyzylorda oblysyna ákim bolǵanda da sharýashylyqtyń jaıyn jete túsinip, oblystyń órkendeýine óz úlesin qosty. «Syrdarıa» serıasy boıynsha Syr boıynda týǵan aqyn-jazýshylardyń 200 tomdyq jınaǵan shyǵarý isine bastamashy bolǵany da jadymyzda jańǵyryp tur.
Osylaısha ol mádenı-rýhanı salany qoldaıtyn ákimderdiń qatarynan. Aıtpaqshy, ol ákim bolǵanda óziniń oıyn búkpesiz batyl aıtatyn ákim retinde de tanylǵanyn aıta ketýimiz kerek.
Ońtústik óńirde «Kóksaraı» sý qoımasy salynǵan kezde Qyzylorda oblysynyń sol kezdegi ákimi Muhtar Qul-Muhammed buǵan qatysty óziniń pikirin ashyq aıtyp, biraz jurtqa jaqpaı qalǵany da esimizde. Osydan keıin Muhtar Qul-Muhammed Astanaǵa qaıtyp, saıasat sahnasynan birazǵa deıin kórinbeı ketti.
Onyń Memleket basshysy ózi qoldaý bildirgen jobaǵa qarsy ýájin aıtqanynan boıyndaǵy tabandylyqty ańǵarǵandaı boldyq. Bul pikirdi ol oblystyń ekonomıkalyq múddesin oılaı otyryp aıtqany daýsyz. Sondyqtan Qul-Muhamedtiń bul oıyna Prezıdent te túsinistikpen qaraǵanyn baıqaımyz. Elbasy búginde úlken saıası kúshke aınalǵan «Nur Otan» partıasyna Muhtar Qul-Muhammedti taǵaıyndaǵanda onyń osyndaı tabandylyǵyn basshylyqqa alǵan bolýy kerek. Osy jaıttardy saraptaı kele, bizder bul taǵaıyndaýdan bıliktiń qoǵamdyq-saıası ómirimizde úlken transformasıaǵa qadam basqanyn ańǵarǵandaı boldyq.
Jarbol KENTULY
