Qazaqstan qarjygerleri qaýymdastyǵy taldaý ortalyǵynyń otandyq baǵaly qaǵazdar naryǵynyń 2024 jylǵy toǵyz aıyna jasaǵan sholýy jarıalandy. Sonymen baǵaly qaǵazdar naryǵyndaǵy bıyl kózge erekshe túsken qubylystar men qor bırjasyndaǵy basty oqıǵalar týraly Dalanews.kz saıtynan oqyp-bile otyryńyzdar.
Atalǵan kezeńdegi basty tendensıalar:
- Qatań aqsha-nesıe saıasatyna qaramastan, qańtar-qyrkúıek aılarynyń qorytyndysy boıynsha KASE ındeksi 23,5%-ǵa, al AIXQI ındeksi 12,4%-ǵa ósti.
- Jergilikti ındeksterdiń ósimi atalǵan kezeńdegi teńge jınaǵy sıpatyndaǵy depozıtterdiń tabysynan sál-pál joǵary boldy: depozıtterdiń jyldyq tabysy 13-16% aralyǵynda bolsa, al oblıgasıalar boıynsha bul kórsetkish 12-20% aralyǵyn qamtydy.
- Aksıalar baǵasy korporatıvtik tabystar men dıvıdendtik tólemderdiń artýy, jarıalanǵan korporatıvtik jáne reıtıńtik oń boljamdar, sondaı-aq ekonomıkadaǵy turaqty jaǵdaı jáne aqsha massasynyń 16,4%-ǵa ósimi aıasynda kóterile tústi.
- Sala boıynsha qarastyrsaq, eń úlken ósimdi bank sektory men fınteh ındýstrıasy, telekomýnıkasıa jáne munaı-gaz salalary kórsetti.
- Indekstelgen aksıalar (KASE + AIX) saýda-sattyǵynyń jalpy kólemi 143,2 mlrd teńgeni qurady, onyń 60%-dan astamy úsh quralǵa tıesili: Air Astana aksıalary (saýda-sattyq kóleminiń 23%-y), Halyq Banki (15%) jáne Qazatomónerkásip (11%).
- Eseptilik kezeńinde jańadan ashylǵan ınvestısıalyq shottar sany taǵy da artyp, ınvestorlar jalpy sany 891 myń jańa shot ashty, al jekelegen ınvestorlardyń ekinshi naryqtaǵy úlesi jyl basynda 43%-da qurasa, qyrkúıekte 62%-ǵa deıin jetti.
- Indeksterdiń oń dınamıkasy men kógildir fıshkalardyń artýy aıasynda qor naryǵynyń kapıtalızasıasy 31,5 trln teńgege (+17,8%) jetti, bul JİÓ-niń 23,5%-yn quraıdy; al ınvestısıalyq portfelder basqarýyndaǵy aktıvter kólemi 1,6 trln teńgege (+60,1%) deıin artty, bul - JİÓ-niń 1,1%-yna teń keletin kórsetkish.
- Eseptilik kezeńde kiristilik qısyǵy aıtarlyqtaı ózgerdi (kiris qısyǵy - úsh aıdan 30 jylǵa deıin ártúrli óteý merzimderi boıynsha oblıgasıalar boıynsha kiristilikti kórsetetin grafıkalyq ılústrasıalar), bul Ulttyq banktiń nottar shyǵarylymynyń kúrt qysqartýymen (aıyna 1 retke deıin), Qarjy mınıstrliginiń emısıalyq belsendiliginiń artýymen (5,4 trln teńge vs 4,9 trln teńge 2023 jyldyń 9 aıynda), sondaı-aq bazalyq mólsherlemeniń (tórt ret tómendetildi ) tómendeýimen baılanysty.
- Sonymen qatar, memlekettik baǵaly qaǵazdar boıynsha joǵary stavkalar rezıdent emesterdiń qarajattarynyń rekordtyq aǵynyn yntalandyrdy: olardyń ınvestısıalary 127%-ǵa, ıaǵnı 455 mlrd teńgeden 967 mlrd teńgege deıin ósti. Bul olardyń úlesiniń 2,2%-dan 4,0%-ǵa deıin, demek eki esege óskenin baıqatady.
- Rezıdent emesterdiń qarajat aǵyny táýekelge qarsy joǵary kiristilik normasyna berilgen baǵany kórsetedi, bul ulttyq valútaǵa qysymdy tómendetip, syıaqy mólsherlemesin tómendetý sıklyna qaıta oralýdy meńzeıtin faktorlardyń biri bolýy múmkin.
- Qarjylyq jaǵdaılardyń salystyrmaly túrde qatań bolýyna qaramastan, bırjaǵa ornalastyrylǵan korporatıvtik oblıgasıalardyń kólemi úsh esege jýyq artty: 1,3 trln teńgeden 3,1 trln teńgege deıin. Bul kvazımemlekettik sektor ókilderiniń belsendiligi aıasynda oryn aldy: Báıterek Ulttyq Holdıńi – 440 mlrd teńge, Qazaqstan turaqtylyq qory – 247 mlrd teńge, Ónerkásiptik damý qory – 240 mlrd teńge, Qazaqstan damý banki – 72 mlrd teńge, jekelegen ekinshi deńgeıdegi bankter: Bereke Bank – 401 mlrd teńge, Halyk Bank – 39 mlrd teńge, RBK – 33 mlrd teńge, Home Credit – 31 mlrd teńge jáne MQU-lar.
Elimizdiń qor naryǵy sońǵy bes jyldyń ishinde tórt jyl qatarynan eki tańbaly ósimdi kórsetip keledi. Bul, negizinen, kompanıalardyń qarjylyq nátıjeleriniń joǵary bolýy men dıvıdendtik tólemderdiń kóbeıýimen, ınvestorlar bazasynyń keńeıýimen, aqsha massasynyń ósýimen, paıyzdyq mólsherlemelerdiń tómendeýimen jáne álemdik kapıtal naryqtaryndaǵy táýekelderge degen tábettiń artýymen baılanystyrylady.
"Aksıa baǵalarynyń jyldamyraq ósýine baılanysty naryqtaǵy ortasha dıvıdendtik tabystylyq 7,4%-dan 4,4%-ǵa deıin tómendedi. Degenmen, baǵanyń ósýi men dıvıdendtik kiristilikti eskersek, jergilikti naryqtaǵy táýekel paıdasynyń normasy áli de joǵary bolyp qala bermek. Al jyl sońyna deıin eki emıtenttiń toqsandyq dıvıdendter, sondaı-aq taǵy eki emıtenttiń qosymsha dıvıdendter tóleýi kútilip otyr, bul ortasha dıvıdendtik tabystylyqty arttyryp, naryqtaǵy jaǵymdy kóńil-kúıdi qoldaı túsedi", — deıdi sarapshylar.
Naryqtaǵy ótimdilik aǵyny teńge túrindegi depozıtter boıynsha syıaqy mólsherlemesiniń tómendeýine yqpal ete túsedi, sondaı-aq tólengen dıvıdendterdiń qaıta ınvestısıalanýyna, turǵyn úı naryǵyndaǵy baǵa ósiminiń báseńdeýine, sondaı-aq potensıaldy ınvestorlar úshin qazirgi jeńildikterdiń saqtalýy men ádil salyq salymyn engizilýine serpin beredi.
"Ulttyq valútany qoldaýshy memlekettik baǵaly qaǵazdar naryǵyndaǵy rezıdent emesterdiń belsendiligi, qarasha aıyndaǵy toqsandyq salyq kezeńi jáne tutyný baǵalarynyń aılyq ındeksin (qyrkúıek aıynda 0,4%) qajetti kórsetkishke (0,41%) qaıtarý úshin, ıaǵnı jyldyq ınflásıanyń 5%-dyq maqsatty deńgeıinen asyrmas úshin Ulttyq banktiń bazalyq syıaqy mólsherlemesin tómendetý sıklyn qaıta jańǵyrtýyna múmkindik berýi yqtımal. Aıta keteıik, bazalyq syıaqy mólsherlemesi boıynsha kelesi otyrys (29.11) toqsandyq fıskaldyq kezeń (25.11) aıaqtala salysymen birden ótkiziledi", — deıdi QFQ sarapshylary.
