Sońǵy jyldary Qazaqstan men Qytaı arasyndaǵy qarym-qatynas jańa sapalyq kezeńge qadam basyp, jan-jaqty strategıalyq seriktestik aıasynda belsendi damyp keledi. Atap aıtqanda, saýda-ekonomıka, mádenıet, kólik-logıstıka, sondaı-aq bilim men ǵylym salalarynda yntymaqtastyq aıtarlyqtaı nyǵaıdy.
«Qytaı – biz úshin tatý kórshi ǵana emes, jaqyn dosymyz ári ýaqyt tezinen ótken senimdi seriktesimiz. Biz ortaq tarıhtyń, tatý kórshilik qatynastardyń jáne ózara qoldaýdyń myzǵymas qundylyqtaryna súıene otyryp, shyn máninde úlgi eterlik memleketaralyq qatynasty jolǵa qoıdyq»,-degen edi óz sózinde Qazaqstan Prezıdenti Qasym-Jomart Toqaev.
Bilim men ǵylym – Qazaqstan – Qytaı qarym-qatynasynyń mańyzdy baǵyttarynyń biri. Jyl saıyn júzdegen qazaqstandyq stýdent Qytaı ýnıversıtetterinde oqysa, qytaılyq jastar da elimizdiń jetekshi joǵary oqý oryndarynda bilim alyp júr. Bul úrdis jastar arasyndaǵy mádenı baılanystardy nyǵaıtyp, eki el arasyndaǵy ózara túsinistikti arttyryp otyr. Derekkke súıensek, bıyl Qytaı Úkimeti qazaqstandyq stýdentter úshin 44 grant (bakalavr, magıstratýra, doktorantýra) bóldi. Tálimgerler eki el arasyndaǵy kelisim boıynsha tegin oqıdy. Olarǵa oqý barysynda barlyq qajetti jaǵdaılar jasalǵan: jataqhanadan tegin oryn beriledi, sondaı-aq mindetti medısınalyq saqtandyrýmen qamtylady. Budan bólek, Qytaı úkimeti tarapynan shákirtaqy taǵaıyndalǵan. Bakalavrıatta oqıtyndarǵa aı saıyn 2500 qytaı ıýani, magıstranttarǵa 3000 ıýán, al doktoranttarǵa 3500 ıýán kóleminde stıpendıa beriledi.
Sonymen qatar, Qazaqstan men Qytaıdyń ǵylymı-zertteý ınstıtýttary men ýnıversıtetteri birlesken jobalar men zertteýler júrgizýde. Mysaly, aýyl sharýashylyǵy, jasyl energetıka, İT jáne bıotehnologıa salalarynda seriktestik jandanyp keledi. Qazaqstanda Konfýsıı ınstıtýttarynyń jumysy keńeıip, qytaı tiline degen qyzyǵýshylyq artyp otyr. Al Qytaıda qazaq tili men mádenıetin zertteıtin ortalyqtar jumys isteıdi.
Abaı atyndaǵy Qazaq ulttyq pedagogıkalyq ýnıversıteti Fılologıa fakúlteti Qytaı tili jáne qytaıtaný kafedrasynyń meńgerýshisi, pedagogıka ǵylymdarynyń kandıdaty, dosent Gýlıa Alıhanqyzynyń aıtýynsha, sońǵy jyldary joǵary oqý oryndary deńgeıinde bilim berý baǵdarlamalaryn úılestirý, akademıalyq utqyrlyq, birlesken ǵylymı jobalar júrgizý jáne oqytýshylar quramynyń tájirıbe almasýy sıaqty baǵyttar belsendi júzege asyrylyp keledi. Qazaqstandyq ýnıversıtetter men Qytaıdyń jetekshi joǵary oqý oryndary arasynda ózara túsinistik týraly memorandýmdarǵa qol qoıylyp, bilim men ǵylym salasyndaǵy yntymaqtastyqtyń aýqymy keńeıip otyr.
«Ótken jyly Qytaı Halyq Respýblıkasynyń tóraǵasy Sı Szınpınniń Qazaqstanǵa jasaǵan memlekettik sapary eki el arasyndaǵy strategıalyq seriktestikti odan ári tereńdetýge baǵyttalǵan mańyzdy oqıǵa boldy. Sapar aıasynda 30-dan asa qujatqa qol qoıylyp, bilim, ǵylym, mádenıet, kólik-tranzıt salalaryndaǵy ózara baılanystardy nyǵaıtý boıynsha mańyzdy kelisimderge qol jetkizildi. QR Ǵylym jáne joǵary bilim mınıstri Saıasat Nurbektiń málimdeýinshe, elimizdiń birqatar joǵary oqý oryndarynda qytaı tilin oqytýǵa arnalǵan arnaıy kafedralar qurylyp jatyr. Abaı atyndaǵy QazUPÝ-de ashylǵan «Qytaı tili jáne qytaıtaný» kafedrasy – osy baǵyttaǵy sátti bastamalardyń biri. Bul bastama Qazaqstan men Qytaı arasyndaǵy mádenı-gýmanıtarlyq baılanysty nyǵaıtýǵa, sondaı-aq bolashaq kásibı kadrlardy sapaly daıarlaýǵa eleýli úles qosady,-dedi Gýlıa Alıhanqyzy.
Eske salsaq, Abaı atyndaǵy QazUPÝ Fılologıa fakúltetinde Qytaı tili jáne qytaıtaný kafedrasy 2024 jyldyń qarashasynda ashylǵan bolatyn. Qazirgi ýaqytta kafedrada 300 stýdent bilim alyp jatyr.
«Stýdentterimiz Qytaı Halyq Respýblıkasynyń aldyńǵy qatarly joǵary oqý oryndarymen akademıalyq utqyrlyq baǵdarlamasy aıasynda tyǵyz baılanys ornatqan. Osy baǵdarlama sheńberinde 98 stýdent QHR ýnıversıtetterinde bilim alyp, ózara tájirıbe almasyp, tildik quzyrettiligin arttyryp, tanym kókjıegin keńeıtti. Akademıalyq utqyrlyq nátıjesinde stýdentterimizdiń qytaı tilin meńgerý deńgeıi edáýir jaqsardy, bul olardyń kásibı damýyna zor yqpal etti. Kafedra túlekteri qytaı jáne aǵylshyn tilderiniń bilikti muǵalimderi retinde elimizdiń túrli bilim berý mekemelerinde jemisti eńbek etip, halyqaralyq deńgeıde de suranysqa ıe mamandar retinde tanylady degen senim mol»,- dedi Gýlıa Alıhanqyzy.
Bilim jáne ǵylym salasyndaǵy qazaq-qytaı áriptestigi – turaqty damý men ózara tıimdi seriktestiktiń berik negizi. Aldaǵy ýaqytta bul baılanystar sıfrlyq tehnologıalar men ınovasıalar salasynda jańa deńgeıge kóterilýi múmkin.
