2022 jyly Qańtar oqıǵasynan keıin Qasym-Jomart Toqaev elimiz "jańa Qazaqstanǵa" aıaq basqanyn málimdedi. Bul uran óz kezeginde "Eski Qazaqstan" uǵymynyń týýyna sebepshi boldy.
"Eski Qazaqstan" uǵymy elimizdiń tuńǵysh prezıdenti Nursultan Nazarbaev pen onyń bılikke bas suqqan týystarynyń esimimen tyǵyz baılanysty. Endeshe eks-memleket basshysynyń qaı týystary kóptiń kózine túsip, basy daýǵa qaldy? Búgin osy tóńirekte áńgime qozǵaımyz.
Gúlmıra Satybaldy
Qazir Almatyda Qazaqstannyń tuńǵysh prezıdenti Nursultan Nazarbaevtyń jıeni Qaırat Satybaldyulynyń burynǵy áıeli Gúlmıra Satybaldyǵa qatysty sot prosesi júrip jatyr. Oǵan adam uralaýǵa qatysty jáne ozbyrlyq jasady degen aıyp taǵyldy. Naqtyraq aıtsaq, ol týysy ári kásipker seriktesi Abaı Júnisovti 165 táýlikke qamap, qorqytyp, túrli kompanıadaǵy aksıalaryn senimdi adamdaryna bergen. Keltirilgen shyǵyn 2,2 mıllıon dollarǵa (1,4 mıllıard teńge) baǵalandy.
Eske salaıyq, 2023 jyly 4 mamyrda Gúlmıra Satybaldy bireýdiń múlkin ıemdený jáne jymqyrý qylmystyq isi boıynsha 7 jylǵa bas bostandyǵynan aıyryldy. Sondaı-aq sot oǵan 10 jyl boıy komersıalyq uıymdarda basshylyq laýazymdardy atqarýǵa tyıym saldy.
Satybaldyǵa myna baptar boıynsha qylmystyq quqyq buzýshylyqtar jasaǵany úshin aıyp taǵyldy:
Qazaqstan Respýblıkasy Qylmystyq kodeksiniń 126-babynyń 3-tarmaǵy 3-tarmaǵy ("Zańsyz bas bostandyǵynan aıyrý");
Qazaqstan Respýblıkasy Qylmystyq kodeksiniń 194-babynyń 4-bóligi 2-tarmaǵy ("Bopsalaý");
Qazaqstan Respýblıkasy Qylmystyq kodeksiniń 389-babynyń 4-bóligi ("Ózeksizdik").
Qaırat Satybaldyuly
Nazarbaevtar áýletinen shyqqan taǵy bir belgili tulǵa – Qaırat Satybaldyuly.
Qaırat Satybaldyuly - 1981 jyly jol apatynan qaıtys bolǵan Nursultan Nazarbaevtyń inisi Satybaldynyń uly. Forbes Kazakhstan málimeti boıynsha, Nazarbaevtyń bıligi kezinde Qaırattyń baılyǵy 163 mıllıon dollarǵa baǵalanyp, eldegi eń yqpaldy isker adamdar tiziminde tóbe kórsetken.
Qazaqstandyq BAQ-tyń habarlaýynsha, Qazaqstannyń burynǵy prezıdentiniń jıeni qazaqstandyq "Qazaqtelekom" telekomýnıkasıalyq kompanıasynyń 24 paıyzdan astam aksıasyna ıelik etetin Skyline Investment Company S.A. ofshorlyq fırmasynyń jalǵyz quryltaıshysy retinde tirkelgen. Sonymen qatar ol memlekettik qyzmette, onyń ishinde Ulttyq qaýipsizdik komıtetinde jumys isteýmen qatar, Astana qalasy ákiminiń orynbasary boldy, ulttyq kompanıalarda basshylyq qyzmetterdi atqardy.
2022 jyldyń naýryzynda "Qazaqtelekom" AQ men "Kólikke qyzmet kórsetý ortalyǵy" AQ-nyń bıligin asyra paıdalanyp, iri kólemde qarjy jymqyrdy degen kúdikpen ustalǵan Satybaldyuly sotqa deıin qamaýda boldy.
Sotta Satybaldyuly zardap shekken taraptarmen medıasıalyq kelisimge kelip, 40 mıllıard teńge (89,5 mıllıon dollar) shyǵyndy ótep berdi. Sonymen qatar prosesýaldyq prosestik kelisim jasasty.
2022 jyldyń qyrkúıeginde ol alty jylǵa bas bostandyǵynan aıyryldy. Sot onyń múlkin tárkilep, on jylǵa memlekettik qyzmette jumys isteýge tyıym saldy. Satybaldyulyn "Qazaqstan ulttyq qaýipsizdik organdarynyń general-maıory" ataǵynan, sondaı-aq "Qurmet" jáne "Parasat" memlekettik ordenderinen aıyrý týraly Qazaqstan Prezıdentine usynys jasaldy.
QR Sybaılas jemqorlyqqa qarsy qyzmeti Satybaldyulyna qatysty salyq pen keden tóleýden jaltarý, qylmystyq kiristi zańdastyrýǵa qatysty qylmystyq isterdi tergep jatyr degen aqparatqa qaramastan, olardyń eshqaısysy sotqa joldanǵan joq.
Samat Ábish
Kelesi sheneýnik Satybaldy Nazarbaevtyń kenje uly, Nursultan Nazarbaevtyń jıeni – Samat Ábish. Qazaq sheneýnikteriniń arasynda rýlyq baılanys mansap qurý jolynda aıtarlyqtaı artyqshylyq beredi. Osyndaı ońtaıly sátti óz ýaqytynda ýysyna túsirip úlgergen Samat Ábishti de erekshe atap ótýge bolady.
45 jastaǵy Samat Ábish eńbek jolyn 2000 jyly QR Ulttyq qaýipsizdik komıtetiniń (UQK) qatarynda bastady. Qylmystyq sot júıesinde tórt jyl qyzmet etkennen keıin ol UQK tóraǵasynyń birinshi orynbasary jáne ulttyq qaýipsizdik general-leıtenanty bolyp jalǵastyrdy.
2022 jyly qańtarda Qazaqstandaǵy jappaı narazylyqtardan keıin onyń Nazarbaevtyń týysy retinde ustalǵany týraly aqparat tarady. Keıinirek bul aqparat rastalmady, biraq 2022 jyldyń 17 qańtarynda Memleket basshysynyń ókimimen Samat Ábish Qazaqstan Respýblıkasy Ulttyq qaýipsizdik komıteti tóraǵasynyń birinshi orynbasary laýazymynan bosatyldy.
Samat Ábishtiń 8 jylǵa shartty jazamen sottalǵany jaıly aqparatty májilis depýtaty Ermurat Bápı áleýmettik jelide taratty.
Sot Samat Ábishti Qylmystyq kodekstegi "Qyzmetin asyra paıdalaný" babymen (362-baptyń 4-tarmaǵy) aıypty dep taýyp, 10 jylǵa laýazymdy qyzmet atqarý quqyǵynan aıyryp, 8 jylǵa bas bostandyǵynan aıyrǵan. Al Qylmystyq kodekstiń 63-babymen ("Shartty túrde sottaý") shartty jazaǵa
Bolat Nazarbaev
Uzaqqa sozylǵan dertten 70 jasynda kóz jumǵan Qazaqstanyń tuńǵysh prezıdenti Nursultan Nazarbaevtyń inisi Bolat Ábishulynyń basy úlken daýdan aman qaldy.
Alaıda 2022 jyldyń 20 tamyzynda onyń jáne burynǵy áıeli Maıra Qurmanǵalıevanyń ústinen reıderlik áreketke qatysty qylmystyq is qozǵalǵany belgili boldy. Málimetterge sáıkes, sotqa deıingi tergeý 17 maýsymda bastalǵan.
Aıta keteıik, sol jyldyń 14 shildesinde Almatyda belgili bıznes qurylymdaryn basyp alýǵa árekettengen reıdtik toptyń joly kesildi. Qarjy monıtorıńi agenttiginiń (AFM) habarlaýynsha, "shabýyldaýshylar zorlyq-zombylyq, qoqan-loqqy jáne bopsalaý arqyly eldegi tanymal kásipkerlerdi múlkin tegin berýge májbúrlegen.
21 shildede ustalǵandardyń sýretteri men derekteri jarıalanyp, osy iske qatysty Qospaev Eldos Aıdynǵalıulyna izdeý jarıalandy.
Ustalǵandar men Eldos Qospaev Bolat Nazarbaevpen baılanysy bar, Eldos «Bolat Nazarbaevtyń reıderlik isiniń mamany" ekeni anyqtaldy.
Osy tusta Bolattyń uly Erbol Nazarbaevty da atap ótken jón. Osy jyldyń aqpan aıynda Májilis depýtaty Abzal Quspan Nursultan Nazarbaevtyń týystary men basqa da yqpaldy adamdar tarapynan saıası jáne ózge de negizder boıynsha zańsyz qoldan jasalǵan qylmystyq isterdi qaraý jónindegi komısıa qurýdy usynyp, Sybaılas jemqorlyqqa qarsy qyzmettiń joǵary laýazymdy qyzmetkeri Erbol Nazarbaevty mysalǵa keltirdi.
Erbol Nazarbaev Qazaqstannyń Sybaılas jemqorlyqqa qarsy is-qımyl agenttigine 2015 jyly kelgen. Qańtar oqıǵasynan keıin alty aı ótken soń, Antıkordyń ózi málimdegendeı, ol otstavkaǵa ketti.
Ánıpa Nazarbaeva
Qyrkúıekte tuńǵysh prezıdenttiń týǵan qaryndasy Ánıpa Nazarbaevanyń esimi el aýzynda júrdi. 2023 jyldyń mamyr aıynyń sońynda Almaty irgesindegi Nazarbaevtardyń týǵan jeri Shamalǵandaǵy Úshqońyr sý sharýashylyǵy kolejin memleket menshigine qaıtarý boıynsha sot otyrysy ótti.
2022 jyly qyrkúıekte Almaty oblysynyń qarjy basqarmasy "Ánıpa Ábishqyzy Nazarbaevaǵa tıesili" delingen "Ánıpa" jeke kásipkerlikti sotqa bergen. Aqparatqa qaraǵanda, kolej osy kompanıaǵa satyp alý quqyǵymen birge senimdi basqarýǵa berilgen.
Osy jyldyń sáýir aıynda Almatyda ótken "Eski Qazaqstannyń qurbandary" qozǵalysy ókilderiniń brıfıńinde Ánıpa Nazarbaevanyń esimi taǵy da ataldy. Oǵan Almatydaǵy "Kenjehan" bazaryn basyp aldy degen aıyp taǵyldy. Ánıpa Nazarbaevanyń qyzmetinen shyǵynǵa batqan kásipkerler bazardy basyp alýdyń mán-jaıyn egjeı-tegjeıli tekserýdi talap etti.
Álıa Nazarbaeva
"Eski Qazaqstan qurbandary" Nazarbaevtyń kenje qyzy Álıany reıderlik shabýyl jasady dep aıyptady.
Álıa Nazarbaeva "Operator ROP" JSHS ústinen qozǵalǵan qylmystyq isten aınalyp ótkeni ras. Degenmen májilismen Ermurat Bapı bastaǵan Qazaqstan jurtshylyǵy onyń qyzmetin tekserýge zań turǵysynan áreket etýin jalǵastyra bermek.
Olardyń bul áreketine Batys baspasózi de dem berdi. 2022 jyly brıtandyq The Telegraph basylymy eks-prezıdenttiń kenje qyzy Álıa Nazarbaeva Qazaqstannan 300 mıllıon dollar shyǵaryp, 2006 jyly Londonnyń Haıgeıt aýdanynan 8,75 mıllıon fýnt sterlıńke záýlim úı, Dýbaıdan – 14 mıllıon dollarǵa baspana, 18 mıllıon fýnt sterlıńke Bomnardier Challenger ushaǵyn jáne Shveısarıadaǵy CBH Bank-tiń 51 paıyz úlesin 108 mıllıon dollarǵa satyp alǵanyn jazǵan bolatyn.
Qaırat Boranbaev
Nazarbaev klandarynyń arasynda aýyrdyń ústimen, jeńildiń astymen júrip, jeńil jazaǵa ıe bolǵandar da bar. Sonyń biri – Nazarbaevtyń burynǵy qudasy kásipker Qaırat Boranbaev.
2022 jyldyń naýryz aıynda ol "kvazımemlekettik sektorda asa iri mólsherde qarjy jymqyrdy" degen kúdikpen ustaldy. Atap aıtqanda, QazaqGaz ulttyq kompanıasynan suıytylǵan munaı gazyn satyp alý kezinde 14,5 mlrd teńge urlaǵan.
Bir jyldan keıin, 2023 jyldyń naýryzynda prokýror Boranbaevty 8 jylǵa bas bostandyǵynan aıyrýdy surady, sonymen qatar kásipkerdi barlyq memlekettik nagradasynan aıyrýdy, múlki men qarajatyn buǵattaýdy talap etti. Sot prokýrordyń ótinishin tolyq qanaǵattandyrdy. Biraq birneshe aıdan keıin, qyrkúıekte Astananyń apelásıalyq soty jazasyn jalpy rejımdegi kolonıada óteý jazasyn alty jylǵa deıin qysqartty.
Buqaralyq aqparat quraldarynyń málimetterine súıensek, Boranbaev memleketke qomaqty aktıvterdi, sonyń ishinde Astanadaǵy qonaq úı keshenin, fıtnes-ortalyqtar jelisin, munaı óndirýshi kompanıany jáne Batys Qazaqstandaǵy munaı ken ornyn qaıtarǵan. Sonymen qatar, onyń "bilim berý ınfraqurylymyn qoldaýǵa memlekettik qoryna 30 mıllıard teńge aýdarǵany" habarlandy.
Berik Imashev, Qaırat Sháripbaev, Dımash Dosanov
Joǵaryda esimderi atalǵan "Eski Qazaqstannyń" kórnekti ókilderi basqalarǵa qaraǵanda aýyr jazadan ońaı sytylyp shyqty.
15 Qańtarda Nazarbaevtyń eki kúıeý balasy – "QazTransOıl" AQ Basqarma tóraǵasy Dımash Dosanov pen "QazTransGaz"UK" AQ Basqarma tóraǵasy Qaırat Sháripbaev atqaryp otyrǵan qyzmetterinen bosatyldy. Dosanov – Qazaqstannyń tuńǵysh prezıdenti Nursultan Nazarbaevtyń kishi qyzy Álıa Nazarbaevanyń, al Sháripbaev – aǵa qyzy Darıǵa Nazarbaevanyń kúıeýi. Sonymen qatar Qasym-Jomart Toqaevtyń Jarlyǵymen Berik Imashev Ortalyq saılaý komısıasynyń tóraǵasy qyzmetinen bosatyldy
Asqar Qulybaev
Kelesi Nursultan Nazarbaevtyń qudasy, eks-prezıdenttiń ortanshy qyzy Dınara Qulybaevanyń qaıyn atasy jáne mıllıarder Tımýr Qulybaevtyń ákesi Asqar Qulybaev týraly bolmaq.
Jaqynda Almaty prokýrorynyń talap aryzy boıynsha Asqar Qulybaevqa tıesili munaı termınaly memleketke qaıtaryldy. Bas prokýratýranyń málimetinshe qazir 87 jastaǵy Asqar Qulybaev sheteldik ınvestordyń múlkin 13 jyl buryn zańsyz jolmen alyp qoıǵan. Quny - 66 mln AQSH dollar. Al aýmaǵy 134 gektar bolatyn munaı termınaly Aqtaý halyqaralyq teńiz saýda portynyń akvatorıasynda ornalasqan.
