Chevron munaı-gaz alpaýyty Kaspıı munaı qubyry júıesiniń Novorossııskidegi munaıdy syrtqa shyǵaryp quıý qondyrǵysynyń (VPÝ) jarylýyna qatysty jedel túrde jabyq konsýltasıalar ótkize bastady. Shevron 50 paıyz úlesin ustap otyrǵan «Teńizshevroıl» birikken kásiporynynyń munaı eksporty boıynsha jyldyq jospary birshama oryndalmaı qalý qaýpi bar deıdi, DALA INSIDE derekkózi.
Búgin KTK eksport boıynsha jumysyn tolyq toqtatty. AL TSHO jer astynan shyǵyp jatqan munaıdy qosymsha rezervýaryna quıa turýǵa májbúr.
Endi 2026 jylǵy munaı eksportynyń jaǵdaıy múlde bulyńǵyr. Kólemniń birazyn transkaspıılik Aqtaý-Baký baǵytyna aýystyrý máseleni sheshpeıdi, ol bar bolsa 10 mıllıon tonnany jaba alady jáne tasymaldaý qunyn úsh esege arttyrmaq. Sol úshin Chevron-Exxon dvýımvıratynyń lobbıi Kapıtolııge jaqyn senatorlar arqyly Kıevke eskertý jasaýdy durys dep sheshti.
«Ýkraına Prezıdenti Zelenskııdiń ofısinen endi KTK ınfraqurylymyna tıispeımiz degen beıresmı garantıa suratylmaq. Chevron men Exxon basshylary qalaı bolǵanda da osy aptada Tramppen júzdesýge nemese telefonmen tildesýge tyrysyp baǵady. Senatorlardy, jalpy Kongresti barynsha osy proseske aralastyrý josparlanǵan. Qazaqstan óz tarapynan Shevronnyń bul bastamasyn qoldap otyr. Beıresmı kómektesetini anyq. Bir sózben aıtqanda, Vashıngton Kıevke «endi KTK qubyryna tıispe» degen qatań sıgnal berý tıis. Lobbıster osyny kózdep otyr», - deıli, derekkóz.
Kıev Vashıngtondy tyńdaı ma? KTK-ǵa shabýyl eń aldymen Reseıdiń qýatyn azaıtý emes, Batys kapıtalyna jasalǵan sıgnaldy qysym ekeni anyq. Bolashaq beıbitshilik kelisiminde Kıevtiń óz pozısıasyn jaqsartý jolyndaǵy eń tıimdi rychagy osy KTK qubyry. Eger AQSH beıbit kelissózder barysynda Ýkraınanyń pozısıasyn qoldamasa, onda amerıkan munaı kompanıalarynyń eksporty zardap shegedi degen emeýrin. Ony Vashıngton da, Brússel de jaqsy túsindi. Endigi dop Tramptyń qolynda.
Bul joly Ýkraına kamıkadze kater arqyly nysanaly soqqy jasap, úsh VPÝ-dyń birin jáne eń qýatty, jumys jasap turǵan VPÝ-2 qurylǵysyn jaryp jiberdi. Endi KTK-nyń tankerlerge munaı quıý ınfraqurylymynda tek eki VPÝ ǵana qalyp otyr. Onyń biri, VPÝ-3 kishkentaı jáne toqtamaı jumys istegen jaǵdaıda jylyna 36 mıllıon tonna ǵana munaıdy tankerge quıa alady. VPÝ-1 uzaq ýaqyt jóndeýde turdy. Endi eksporttyń kúndelikti kólemine shyǵý úshin ony tez arada iske qosý qajet.
Kaspıı qubyr konsorsıýmy VPÝ-1 jáne VPÝ-2 qurylǵylaryn kelesy jyly jańartýdy josparlap otyrǵan. Bul qurylǵylar qazirgi ýaqytta Birikken Arab Ámirlikterindegi Drydocks World Dubai keme jóndeý zaýytynda jasalyp jatyr. Qazir býıdyń qondyrmasynyń ishine kabel tóseý jáne germetızasıalaý, lúk qaqpaqtaryn keltirý men dánekerleý jumystary júrgizilýde. Sondaı-aq óndirýshi sýasty qubyr jelileriniń sońǵy manıfoldtaryna arnalǵan qubyrlardy synaqtan ótkizýdi aıaqtady. KTK-nyń qoldanystaǵy VPÝ-laryn Monakoda ornalasqan IMODCO kompanıasy jasaǵan edi. Olar 2001 jyly paıdalanýǵa berilip, iske qosyldy. Al qosalqy VPÝ-3 2014 jyly paıda boldy. Endi KTK úshin jańa VPÝ-lardy qondyrý qıyn bolady. Ol úshin soǵys aıaqtalýy tıis nemese Ýkraına KTK ınfraqurylymyna soqqa jasamaımyn degen garantıa berýi kerek. Qazir munyń ekeýi de joq.
