Qazaqstanǵa "qatań senim" turǵysyndaǵy jańa strategıa qajet. Bul uǵym bizdiń aqsha-kredıt saıasatyndaǵy qazirgi olqylyqtardy túzeýge baǵyttalyp, eń bastysy — ınflásıalyq kútýler qaýpiniń tolyqtaı "betin qaıtaryp" jáne ınflásıany naqty tómendetýge qol jetkizýge sep bolmaq. Bul týraly Monetarity Telegram arnasynyń avtory, qarjyger-maman Vladıslav Týrkın aıtady. Onyń pikirinshe, búginderi bizdegi ınflásıa esh aýyzdyqtaýǵa kelmeı jatyr. Óıtkeni Ulttyq bank jarıalaǵan boljamdy maqsattar oryndalmaq túgili aýyly alystaı berýde, dep habarlaıdy Dalanews.kz.
"Qatań senim" degenimiz – bul Ulttyq Banktiń ýádesine tolyq saı bolýyn ǵana emes, óziniń negizgi maqsatynan (ınflásıalyq targetten) bir sátke de kóz jazbaýyn bildiredi. Ulttyq Bank ár sheshimin qabyldaǵanda, eń aldymen, ınflásıalyq kútýlerge qatysty áserdi baǵamdap, ınflásıany tómendetý turǵysyndaǵy pozısıasyna qatysty túsinikteme berip otyrýy kerek", - deıdi qarjyger-maman.
Bul neni bildiredi?
Birinshiden, targetti qatań saqtaý kerek. Mysaly, target 5% bolsa, onda "5-7% aralyǵynda bolady" dep buldyr boljam jasamaý qajet. Negizinen, target naqty sıfrmen belgilenip, sol sıfrge jetý merzimi aıqyn kórsetiledi. "Shamamen kelesi jyly..." degen abstraktili boljamdar emes, naqty merzim men jaýapkershilik bolýy shart. Ulttyq Bank boljamdy jıi ózgertpeı, aıtqan sózin sońyna deıin ustanýy tıis.
Ekinshiden, asımetrıaly reaksıany toqtatý. Bizde qazir Ulttyq Bank ınflásıa ósimine qatysty salqynqandylyq tanytsa, kerisinshe ınflásıa sál baıaýlasa aqsha-nesıe saıasatyn tez jumsartýǵa umtylady. Muny múldem doǵarý qajet. Inflásıa turaqty túrde targetten tómen túspeıinshe, paıyzdyq mólsherleme tómendemeýi kerek. Kerisinshe, ınflásıalyq belgilerdiń (kredıttik ımpúls, aqsha massasy, búdjet shyǵystarynyń ósimi) biri paıda bolsa da, aldyn ala qatań reaksıa jasaý qajet.
Úshinshiden, bazalyq mólsherlemeni kóterýden qoryqpaý kerek. Qazaqstan ekonomıkasy tarıhynda turaqty tómen ınflásıa kezeńi bolǵan emes, sondyqtan halyq pen bıznestiń ınflásıalyq kútýleri sozylmaly joǵary qalypta qala beredi. Mundaı kezde Ulttyq bank halyqtyń kútýlerine súıenýden góri, áldeqaıda qatal sheshim qabyldaýy tıis. 2022-2024 jyldary Brazılıa ınflásıamen kúreste bazalyq mólsherlemeni 13,75%-ǵa deıin kóterip, naqty paıyzdy +7-8%-ǵa deıin jetkizgeni bar. Avstralıa ınflásıa deńgeıi 2,4%-ǵa deıin tússe de, stavkany 3,85%-dan tómendetpeı otyr. Bizge de dál osyndaı qatańdyq qajet.
Tórtinshiden, forward guidance-ti naqty qoldaný. Forward guidance degenimiz – naryqpen naqty jáne anyq komýnıkasıa. Ulttyq Bank ár sheshiminiń naqty ári túsinikti sebebin ashyq jarıalap, sol arqyly naryq qatysýshylaryn jáne qoǵamdy óziniń josparyna sendire bilýi kerek. Naqty is-qımyl jospary men naqty oryndalǵan sharalar arqyly ǵana qoǵamnyń Ulttyq bankke degen senimin qalyptastyrýǵa bolady.
Besinshiden, qysqa merzimdi ekonomıkalyq ósimdi saqtaý úshin ınflásıaǵa jol bermeý. Álemdik tájirıbe kórsetkendeı, uzaq merzimdi turaqty ekonomıkalyq ósim tek tómen jáne boljamdy ınflásıa jaǵdaıynda ǵana múmkin. Sondyqtan ınflásıany tejeýde Ulttyq bank ósimniń ýaqytsha baıaýlaýyna daıyn bolý kerek. Bul - turaqty ósimge jol ashatyn ýaqytsha qurbandyq bolmaq.
Altynshydan, ınstıtýsıonaldy reformalar. Aqsha-kredıt saıasatynyń senimdiligi, onyń tıimdiligi ınstıtýsıonaldyq táýelsizdikti nyǵaıtýmen, sondaı-aq sheshim qabyldaý prosesiniń ashyqtyǵymen tikeleı baılanysty. Sheshimderdi qabyldaıtyn komıtettiń quramyn, pikirtalastardy, daýys berý nátıjelerin jarıalaý arqyly ashyqtyqty arttyrý qajet.
Jetinshiden, júıeli túrde esep berip otyrý. Ulttyq Bank ınflásıalyq targetke jetý boıynsha naqty kórsetkishtermen (kredıttik ımpúls, aqsha massasynyń ózgerýi, búdjet shyǵyndary men kiristeriniń dınamıkasy) turaqty esep berip otyrýy kerek. Bul qoǵam men naryq qatysýshylarynda Ulttyq banktiń ınflásıamen kúresti qanshalyqty sátti júrgizip jatqanyn baǵamdaýǵa múmkindik beredi.
"Bul sharalar kesheni Qazaqstanda "qatań senim" strategıasyn ornyqtyrady. Onyń nátıjesinde ınflásıalyq kútýler tómendep, baǵa, jalaqy deńgeıin belgileýde ınflásıalyq aldy minez-qulyq álsirep, aqsha-kredıt saıasaty turaqtanyp, ekonomıkanyń uzaq merzimdi ári sapaly ósimine jol ashylady", - deıdi Týrkın.
Aıta ketsek, kúni keshe Úkimet komýnaldyq qyzmetterdiń keıbir tarıfterin kóterýdi keıinge qaldyrǵandaryn jarıalady. Bılik bul azamattardyń qarjylyq júktemesin azaıtýǵa jáne ınflásıa deńgeıin turaqtandyrýǵa múmkindik beredi dep senim bildiredi.
