Mekeme basshysy – saıasatker emes
Bizder maqalamyzda óner kóginde juldyzdaı jarqyraǵan azamattarymyz saıasatpen emes, mádenıet mekemelerin tizgindep, elimizdiń rýhanı-mádenı ómirine úles qossa dep másele kótergen edik.
Oılańyzshy, «Qazaqkonsertti» uzaq jyl basqarǵan Altynbek Qorazbaevty eshkim osyǵan deıin saıasatpen aınalysty dep aıtpady ǵoı.
Bolmasa, «Qazaqfılmniń» basshysy, aqyn Ǵafý Qaıyrbekovtiń balasy Baqyt Qaıyrbekov jalpaq jurtqa saıasatker retinde tanylyp ketpegenin bárimiz bilemiz.
Kerek deseńiz, Mádenıet mınıstrligin basqaryp otyrǵan Arystanbek Muhamedıulyn da eshkim saıasatker dep qabyldamaıdy. Ol – bar bolǵany fýnksıoner. Sol sıaqty Meırambek pen Toqtar da bir óner mekemesin basqarsa, olar saıasatker bolyp ketpeıdi.
Daǵdarystan kóz ashpaǵan mádenıet oshaqtary
Kópshilik qaýym «bul paqyr Meırambek pen Toqtardy nege basshy qylýǵa ańsary aýa qaldy?» dep oılaıtyny anyq. Jurttyń bulaısha bas qatyrýy oryndy. Joǵaryda aty atalǵan jigitterdi nege basshylyq qyzmette kórgimiz keletinin sizderge endi tarqatyp aıtyp bereıik.
Birinshiden, Meırambek te, Toqtar da – aýqatty, aqshaly adamdar. Olar ataǵyn da, aqshasyn da taza eńbekpen tapty. Buǵan eshqandaı qadaǵalaýshy mekemeniń daýy bolmasy anyq. Meırambek mıllıon dollar ustap, ony jaratqan adam.
Taǵy da qaıtalap aıtaıyq, ol – mıllıondaryn taza eńbekpen tapty. Al taza eńbekpen qomaqty aqsha tapqan adam memlekettiń qarjysyna qol suqpaıdy. Memlekettiń mekemege bólgen qarjysyna kóz alartpaıdy.
Onyń ústine Meırambek te, Toqtar da – aqyl toqtatqan ımandy jigitter. Sondyqtan olar memlekettiń aqshasyn eshqashan talan-tarajǵa túsirmes edi.
Qazirgi tańda kóptegen mádenıet mekemeleri ilde-baılap kúnin áreń kórip otyrǵanyn bárimiz bilemiz. Endi biri «Qazaqkonsert» sıaqty qysqaryp jatyr. Áńgimeniń ashyǵyn aıtsaq, bizdegi mádenıet mekemeleriniń bári daǵdarysty jaǵdaıda ómir súrýde.
Respýblıka saraıy men fılarmonıa ne kúıde?
Almatydaǵy Jambyl atyndaǵy fılarmonıany mysalǵa alyńyzshy, ishine enseńiz, keńes zamanynan beri jóndeý kórmegen qabyrǵalary jáne sol kezdegi jıhazdar eńseńizdi basyp, kóńilińizdi túsirip jiberedi.
Fılarmonıanyń nendeı ispen aınalysyp jatqanyn eshkim bilmeıdi. Tek qana memlekettiń bólgen qarjysymen kúneltýde. Eger osy mekemege Meırambek basshy bolyp, apta saıyn qyzyqty konsert uıymdastyrsa, Meırambektiń aty úshin qanshama adam baryp, sol konsertke keledi. Nátıjesinde fılarmonıanyń jaǵdaıy jaqsaryp, ulttyq ónerimiz damyǵan bolar edi. Budan kim utady? Árıne, qazaq mádenıeti utar edi.
Qazirgi tańda Almatyda daý-shardan kóz ashpaǵan Almaty qýyrshaq teatry bar. Bul da – Almatydaǵy durys basshyǵa muqtaj mekemeniń biri.
Almatynyń mańdaıyna bitken Respýblıka saraıy taıaýda ǵana kúrdeli jóndeýden ótip, jurtshylyqqa esigin aıqara ashty. Bul úshin Almaty qalasy ákimdigine alǵystan basqa aıtarymyz joq.
Úlken saraıymyz zaman talabyna saı jańaryp, jasardy. Syrtynan qarasań, mereıiń ósip, keýdeńdi qýanysh sezimi bıleıdi. Biraq qýanyshyń saraıǵa jaqyndap, ishine engende sý sepkendeı basylady.
Jasaryp, jańarǵan saraıyńyzdyń aldynan sizdi keńes zamanynan beri bıletti arzanǵa alyp, qymbatqa puldaıtyn alypsatarlar qarsy alady. Aınalamyz jańaryp jatqanda Respýblıka saraıy basshylarynyń zaman talabyna saı jumys isteýge umtylmaǵanyn qalaı túsinýge bolady?
Aıtyńyzshy, Respýblıka saraıy qarapaıym halyqtyń qaltasyn qaǵatyn oryn ba? Eger Toqtar Serikov Respýblıka saraıynyń dırektory bolsa, kabınetinde qamalyp otyrmaı, syrtqa shyǵyp, alypsatarlardy jónge salar edi.
Ol osylaısha 30-40 jyldan beri jalǵasyp kelgen alypsatarlyq iske bir-aq kúnde tyıym salatynyna senimdimiz. Budan ne jamanshylyq kóresiz?
Al Respýblıka saraıynyń ishine enseńiz, bazarǵa kirgendeı bolasyz. Saraıdyń janyndaǵy jerasty jolyndaǵy dúńgirshekte 60-70 teńge turatyn bir quty sýdy Respýblıka saraıynyń ishinen 200-300 teńgege satyp alasyz. Osylaısha elimizdiń mádenıet nysany áldebireýlerdiń baılyǵyn eseleýdiń ordasyna aınalyp ketkenin kórip, kóńiliń qulazıdy.
Ynsap pen ımandylyq
Búginde mádenıet mekemesin basqarý úshin sonshalyqty bilim men bilik qajet deısiz be? Bulaı oılasańyz, qatty qatelesesiz. Qazir halyq basshydan ynsap pen ımandylyqty ǵana qajetsinedi. Qarjynyń zań aıasynda jumsalýyn býhgalterdiń ózi-aq qadaǵalaıdy. Bolǵan-bitkeni osy.
Qazaqsha bir aýyz sóz bilmeıtin Murat Mutyrǵanovqa kezinde Qanat Saýdabaev basqarǵan Almaty sırkiniń tizginin senip tapsyrdyq qoı. Munyń janynda bir mádenıet mekemesin Meırambek pen Toqtarǵa senip tapsyrýǵa bolmaı ma?
Ekinshiden, bizdiń nazarymyzdy aýdaryp otyrǵan Meırambek te, Toqtar da – shyǵarmashylyqtyń ári istiń adamdary. Olar alpysqa kelgenshe jastarmen jaǵalasyp, sahnada án aıtpaıdy. Qazaqtyń shoý-bıznesinde Meırambek, Toqtar, Saıattar shyǵar bıigine shyǵyp, óz maqsattaryna qol jetkizip qoıǵan. Endi olardy eshkim óz ornynan qozǵaı almaıdy.
Máselen, ózimiz súıip tyńdaıtyn Toqtar Serikov qazir mal sharýashylyǵymen belsendi túrde aınalysyp júr. Neshe túrli sáıgúlikterdi baptap, qazaqtyń atbegilik qasıetine jan bitirýde. Bizder «Toqtar fermer bolyp ketti» dep kinálaǵan joqpyz. Qaıta onyń bul salada tabysty jumys istep júrgenine bárimiz qýandyq. Qyryqtyń qyrqasyna shyqqan azamattar dál qazir elge eńbek etetin jasta. Sondyqtan olarǵa múmkindik berý kerek.
Bir sharýashylyqty urshyqsha úıirip otyrǵan Toqtardyń bir mádenıet mekemesiniń jumysyn jolǵa qoıa almaıdy degenge óz basym sene almaımyn.
Elge qyzmet etý
Biz «basshy bolyńdar» degen usynysymyzǵa bola eshkim olarǵa bir mekemeniń tizginin tapsyra salmaıtyny anyq. Biraq Meırambek pen Toqtar ultqa, elge qyzmet etýdi oılasa, bul baǵytta erkin qımyldaýyna tolyq qaqysy bar. Mysaly, Toqtar orys tilinde án shyrqaıtyn Maqpal bastaǵan ánshilerdi synǵa alǵanyn bárimiz bilemiz. Budan Toqtardyń ult úshin jany aýyratyn azamat ekenin ańǵarýǵa bolady. Onyń kókeıin túrtpektegen oılar, bolashaqta qoǵamdyq ómirimizde belsendi áreketke kóshýine yqpal etkenin qalaımyz.
Búginde bizder elge qyzmet etýge ańsary aýǵan óner adamdary qyzmetke umtylsa, ony mansapqor dep sóge jamandaımyz. Bul – Keńes zamanyndaǵy sanaǵa sińisip qalǵan kertartpa qasıet. Osy bir jaman qasıetten arylýymyz kerek.
Eger Ultjandy azamattarymyz mekeme basqarsa, olardy sóge jamandaýdyń qajeti joq. Qaıta qýanyp, qoldaý bildirýimiz kerek.
Nurlan JUMAHAN
