Memleket basshysy Qasym-Jomart Toqaevtyń sheshimimen 2022 jyly jeke oblys bolyp qaıta qurylǵan Jetisý óńiri nebári úsh jyldyń ishinde respýblıkadaǵy eń qarqyndy damyǵan aımaqtardyń kóshin bastap, úzdik úshtikke endi.
Aımaq damýynyń negizgi kórsetkishteri men jetistikteri shynynda da kóz tartarlyq. Osy ýaqyt ishinde oblysqa 1,2 trln teńge ınvestısıa tartylyp, aımaqtyń kelbeti túbegeıli ózgerdi dep habarlaıdy Dalanews.
Oblystyń qaıta qurylýy – jaı ǵana ákimshilik ózgeris emes, aımaq turǵyndary úshin úlken úmittiń, jańa ómir sapasynyń bastamasyna aınaldy. Endeshe, úsh jyl ishinde naqty ne ózgerdi?
Jetisý oblysynyń alǵashqy mańyzdy qadamy ınvestısıa tartýdan bastaldy. 2022–2024 jyldary 135 mlrd teńgelik 135 aýqymdy joba iske qosylyp, jeke ınvestorlar óńirdiń órkendeýine 796 mlrd teńge quıdy. Nátıjesinde 3500-den asa jańa jumys orny paıda bolyp, Taldyqorǵandaǵy «Asma industrial» akýmýlátor zaýyty, «Jetisý Majıko» maı zaýyty, «Stalbeton» kirpish zaýyty syndy nysandar aımaq ekonomıkasyn qýatty ete tústi.
Investısıalyq belsendiliktiń artynda turǵan taǵy bir mańyzdy sala – kólik-logıstıka ınfraqurylymy. Aımaq ekonomıkasyn alǵa súıregen «Qorǵas – Shyǵys qaqpasy» arnaıy ekonomıkalyq aımaǵy (AEA) men «Dostyq» beketi qazir Eýrazıanyń mańyzdy logıstıkalyq habyna aınaldy. Munda júzege asyp jatqan 38 iri jobanyń jalpy quny 629 mlrd teńgege jetti. Bul Qazaqstan men Qytaıdyń arasyndaǵy saýda-sattyqty eselep qana qoımaı, jańa jumys oryndaryn ashýǵa múmkindik berip otyr.
Odan ári agroónerkásiptik keshen de qarqyn aldy. Aımaqtaǵy jer sharýashylyǵy qaıta túlep, buryn qaraýsyz qalǵan 712 myń gektar egistik jer aınalymǵa endi.
Tátti túbir – qant qyzylshasynyń alqaby 3,3 esege ulǵaıyp, rekordtyq 635 myń tonna ónim jınaldy. Azyq-túlik qaýipsizdigin qamtý maqsatynda jańadan 55 veterınarlyq pýnkt iske qosyldy. Sońǵy úsh jylda mal sany 2,5 mln-nan asty. Bul jetistikter aımaqtyń ǵana emes, jalpy respýblıkanyń aýyl sharýashylyǵy salasyna serpin berdi.
Qarapaıym halyq úshin mańyzdy máselelerdiń biri – turǵyn úı qurylysy da erekshe qarqyn aldy. Úsh jylda oblys boıynsha 1 mln sharshy metr turǵyn úı salynyp, 5 myńnan astam otbasy baspanaly boldy.
Taldyqorǵan qalasynan bastap shalǵaı aýyldarǵa deıin turǵyn úı máselesi júıeli túrde sheshilip jatyr. Turǵyn úı kezegi qysqaryp, apatty úılerdiń sany 90%-ǵa azaıǵany – ákimdiktiń negizgi tabystarynyń biri.
Jetisý úshin mańyzdy jetistikterdiń qatarynda tabıǵı gaz tartý isin de erekshe atap ótý qajet. Aımaq qurylǵanǵa deıin nebári 5 aýyl gazǵa qosylǵan bolsa, qazir bul kórsetkish 84-ke jetti. «Taldyqorǵan-Úsharal» magıstraldi gaz qubyrynyń salynýy Aqsý, Sarqan, Alakól aýdandary turǵyndarynyń jyldar boıǵy armanyn oryndaǵaly tur.
Kólik qatynasynyń jaqsarýy da turǵyndardyń turmys sapasyn arttyrdy. Respýblıkalyq mańyzy bar 500 shaqyrym jol kúrdeli jóndeýden ótti. Ásirese «Taldyqorǵan-Úsharal», «Úsharal-Dostyq» joldary tolyq aıaqtalyp, óńir týrızmine jańa dem berdi. Týrızm salasy da Jetisýdyń erekshe jetistigine aınalyp, ótken jyly aımaqqa 2 mıllıon týrıs kelgen.
Áleýmettik saladaǵy ózgerister de aıqyn kórindi. Sońǵy úsh jylda oblystaǵy áleýmettik nysandardyń 52%-y tolyq jańartyldy. 270 áleýmettik mekeme salyndy nemese jóndeýden ótti.
Medısına kadrlarynyń tapshylyǵyn sheshý úshin aýyldyq jerlerge kelgen dárigerlerge bir rettik kóterme aqy berý bastamasy respýblıka boıynsha birinshi bolyp Jetisýda qolǵa alyndy.
Bilim berý salasy boıynsha da aýqymdy jańalyqtar bar. Úsh jyl ishinde 20 bilim ordasy salynsa, taǵy birneshe mektep qurylysy jaqyn arada aıaqtalady. Ásirese «Jaıly mektep» jobasy aıasynda Jarkent pen Dostyq stansıasynda turǵyzylǵan 1200 oryndyq mektepter aımaqtyń bilim salasyndaǵy zamanaýı ınfraqurylymyn kórsetti.
Áleýmettik qorǵaý, mádenıet jáne sport salalary da nazardan tys qalmady. Múmkindigi shekteýli azamattar úshin 774 nysan beıimdelip, ınvataksı sany eki ese artty. 33 sporttyq nysannyń ashylýy, mádenı oshaqtardyń jańǵyrýy – buqaranyń mádenı-sporttyq ómirine erekshe áser etti.
Abattandyrý, kógaldandyrý jumystary Jetisýdyń kórkine kórik qosyp, úsh jylda 360 myń túp kóshet otyrǵyzyldy. Balalar oıyn alańdary, saıabaqtar men skverler – óńir turǵyndarynyń jaıly turmysyn qamtamasyz etip otyr.
Úsh jyldaǵy jetistik – halyqtyń áleýmettik turmysyn jaqsartýda Jetisýdyń múmkindigi mol ekenin kórsetedi. Aımaq turǵyndarynyń aldaǵy jyldardan kútetin úmiti de, senimi de zor. Oblystyń budan da bıik belesterdi baǵyndyryp, respýblıkadaǵy kóshbasshy aımaq retinde nyǵaıa túseri sózsiz.
Fototilshiler: Jeńis Ysqabaı, Dmıtrıı Erofeev.
Fotosýretter oblys ákimi baspasóz qyzmetiniń arhıvinen alyndy.
