Ǵylym jáne joǵary bilim mınıstri 2025 jylǵy 3 maýsymdaǵy buıryǵymen AI-Sana ınovasıalyq akselerasıalyq baǵdarlamasy jobasynyń pasportyn bekitti, dep habarlaıdy Dalanews.kz.

AI-Sana (AI aǵylshynsha Artificial Intelligence - "jasandy ıntellekt" jáne Sana qazaqsha – "aqyl"," oılaý") - stýdentter, magıstranttar jáne doktoranttar arasynda jasandy ıntellekt (AI) salasyndaǵy daǵdylardy jan-jaqty damytýǵa baǵyttalǵan biregeı baǵdarlama.

Baǵdarlama bilim berý, zertteý jáne startaptardy damytýdy biriktiretin qarqyndy ekojúıeni qalyptastyrýǵa yqpal etýi tıis. Osy maqsatta álemniń jetekshi ýnıversıtetteriniń akselerasıa tájirıbesin paıdalaný qajet.

Baǵdarlama túlekteri salalyq máselelerdi ınovasıalyq jolmen sheshýge arnalǵan óz startaptaryn qura alady nemese alǵan bilimderin jumys oryndarynda tıimdi qoldana alady, bul óz salalarynda ınovasıalardyń taralýyna jáne tehnologıalyq damýyna yqpal etedi.

Osylaısha "AI-Sana" baǵdarlamasy ulttyq ekonomıka salalarynda JI áleýetin ashýǵa jáne tehnologıalyq kásipkerlikti qoldaýǵa basa nazar aýdara otyryp, tehnologıalyq jáne ekonomıkalyq damýdyń katalızatory retinde áreket etedi. Qazaqstannyń tehnologıalyq jáne ekonomıkalyq ósýiniń draıveri bola alatyn Deep Tech-startaptaryn qurýǵa erekshe nazar aýdaryldy.

AI-Sana bilim berý, zertteý jáne qoldanbaly tásilderdi biriktirýdi qamtıdy, joǵary oqý oryndaryna dástúrli bilim berýden ǵylymı-zertteý formatyna kóshýge múmkindik beredi.

"AI-Sana" baǵdarlamasy kezeń-kezeńimen iske asyrylady, árbir kezeń stýdentterdiń quzyretterin jasandy ıntellekt boıynsha bazalyq bilimnen bastap, startaptardy kásibı deńgeıde damytýǵa jáne olardy naryqqa shyǵaryp, aýqymyn keńeıtýge deıin júıeli túrde damytýǵa baǵyttalǵan.

Daıyndyq kezeńi jasandy ıntellekt boıynsha kýrstardy qamtıdy.

Daıyndyq kezeńi (650 myń stýdent) – Coursera, Huawei platformalarynda, sondaı-aq Astana Hub alańynda JI boıynsha kýrstar. Bul kezeń joǵary bilimniń barlyq deńgeıindegi stýdentterge (bakalavrlar, magıstranttar, doktoranttar) arnalǵan jáne JI salasyndaǵy negizgi trendter, tehnologıanyń bazalyq qaǵıdalary men ony ártúrli salalarda praktıkalyq qoldaný múmkindikteri týraly dáristerdi qamtıdy.

• 1-kezeń (100 myń stýdent) – JI negizinde kásipkerlik daǵdylardy, baǵdarlamalaýdyń bazalyq daǵdylaryn, mashınalyq oqytýdy úıretý.
• 2-kezeń (60 myń stýdent) – stýdentterdiń jobalaryn qurylymdaý, aýqymyn keńeıtý strategıasyn ázirleý jáne naryqtyq qajettilikter men tendensıalarǵa baǵdarlaý.
• 3-kezeń (1,5 myń MVP startaptar) – startaptardyń pre-akselerasıasy, akselerasıasy jáne post-akselerasıasy.

Daıyndyq kezeńi joǵary oqý oryndaryndaǵy barlyq bilim deńgeıin (bakalavrlar, magıstranttar, doktoranttar) qamtıtyn bastapqy bilim berý blogyn bildiredi. Ol JI salasyndaǵy negizgi trendterge, bazalyq bilimderge jáne JI tehnologıalaryn ártúrli salalarda qoldanýǵa arnalǵan dáristerdi qamtıdy.

Daıyndyq kezeńinen keıin halyqaralyq sarapshylar toby úsh kezeńnen turatyn JI jáne kásipkerlik salasyndaǵy mamandandyrylǵan ádistemelik baǵdarlamany usynady.

• 1-kezeńde qatysýshylar JI salasynda kásipkerlik daǵdylar, mashınalyq oqytý jáne baǵdarlamalaý boıynsha oqytýdan ótedi. Baǵdarlamalar jobalardy ázirleý jáne jasandy ıntellektini qoldanýǵa negizdelgen naqty salalyq máselelerdi sheshý barysynda praktıkalyq daǵdylardy ıgerýge baǵyttalǵan.
• Baǵdarlamanyń 2-kezeńinde stýdenttik jobalardy qurylymdaýǵa, olardyń aýqymyn keńeıtý strategıasyn ázirleýge jáne naryqtyq qajettilikterge baǵdarlaýǵa basty nazar aýdarylady. Bul kezeńde stýdentter óz jobalaryn tájirıbeli mentorlar men sarapshylardyń jetekshiligimen pysyqtaı alady, sondaı-aq óz bastamalaryn tabysty iske qosý men damytý úshin praktıkalyq quraldar alady.
• 3-kezeńde qatysýshylar pre-akselerasıadan ótedi, munda perspektıvti ıdeıalar iriktelip, jetildiriledi, MVP qurylyp, bıznes-modelder qalyptastyrylady. Keıin akselerasıa kezeńinde jobalar tálimgerler, sarapshylar jáne mamandandyrylǵan ınfraqurylymnyń qoldaýymen pysyqtalyp, aýqymyn keńeıtedi.
• Post-akselerasıa kezeńinde startaptarǵa aýqymyn keńeıtýdi qosa alǵanda, naryqqa shyǵý, ınvestısıa tartý jáne halyqaralyq platformalarda pozısıalaryn nyǵaıtý úshin qoldaý kórsetiledi.

Mınıstrlik Ǵylym qory jáne halyqaralyq sarapshylarmen birlesip, aǵymdaǵy jylǵa basym salalar retinde energetıka jáne turaqty damý, agroónerkásiptik keshen, bilim berý jáne talanttardy damytý salalaryn tańdady. Bul baǵyttar halyqaralyq venchýrlyq ınvestorlar úshin mańyzdy bolyp otyr, olarǵa jahandyq naryq tarapynan aıtarlyqtaı nazar aýdarylyp, ınvestısıalar tartylýda.

Aǵymdaǵy jyldyń aqpan aıynda ınovasıalyq baǵdarlamanyń daıyndyq kezeńi bastaldy. Bul kezeń JI salasyndaǵy bazalyq bilimdi alý úshin elimiz boıynsha 650 myń stýdentti qamtıdy.

Huawei kompanıasy baǵdarlama aıasynda jasandy ıntellektiniń bazalyq daǵdylaryna arnalǵan 2 kýrsty qazaq tiline aýdaryp, lokalızasıalady. 81 180 stýdent oqýdy bastady, olardyń 57 966-sy sertıfıkattaldy. Oqý AKT salasyndaǵy sońǵy tehnologıalardy jan-jaqty oqytý úshin elimizdegi joǵary oqý oryndarynda ashylǵan 43 AKT-akademıasynyń bazasynda ótýde. Kýrstardan ótý boıynsha eń úzdik kórsetkishterdi kelesi joǵary oqý oryndary kórsetti: M.Áýezov atyndaǵy Ońtústik Qazaqstan ýnıversıteti – 8572 stýdent; E.A Bóketov atyndaǵy Qaraǵandy ýnıversıteti – 8240 stýdent jáne D.Serikbaev atyndaǵy Shyǵys Qazaqstan tehnıkalyq ýnıversıteti – 3802 stýdent.

Astana Hub-pen birlesip "JI negizderi: ChatGPT" kýrsy iske qosyldy, a.j. aqpan aıynan bastap 3 100 stýdent tirkelip, oqyp jatyr, oqytý men stýdentterdi tirkeý jalǵasýda.

Búgingi tańda "Coursera" bilim berý platformasynda platformada usynylǵan barlyq kýrs, sondaı-aq JI-men baılanysty barlyq kýrs qoljetimdi. Sarapshylar JI boıynsha 2 kýrsty tańdady, olar "Barlyǵyna arnalǵan generatıvti JI" jáne "ChatGPT úshin Promt ınjenerıasy". Coursera kompanıasy baǵdarlama aıasynda elimizdiń 95 joǵary oqý ornyna 36 890 lısenzıa bóldi.

Sonymen qatar joǵary oqý oryndary stýdentterdi belgilengen úlgidegi elektrondyq sertıfıkat bere otyryp, óz betinshe ázirlengen kýrstar boıynsha oqyta alady.

Mınıstrlik jasandy ıntellekt boıynsha pánderdi barlyq baǵyt boıynsha bilim berý baǵdarlamalaryna mindetti túrde engizýdi kózdeıtin joǵary jáne joǵary oqý ornynan keıingi bilim berýdiń memlekettik jalpyǵa mindetti standartyna ózgerister engizdi. Qazirgi ýaqytta elimizdiń 95 joǵary oqý orny bilim berý baǵdarlamalaryna jasandy ıntellekt pánderin engizdi.

Ǵylym qorymen jáne halyqaralyq sarapshylarmen birlesip elimizdiń ár óńirinde 27 "zákirli" joǵary oqý orny iriktelip, bekitildi (Stanford (Stenford), MIT (Em-Aı-Tı) jáne t.b.). Joǵary oqý oryndary baǵdarlamany iske asyrý úshin qajetti ınfraqurylymmen baılanysty krıterııler boıynsha irikteldi, onyń ishinde joǵary oqý oryndarynda JI salasyndaǵy bilim berý baǵdarlamalarynyń, sheteldik áriptesterdiń, esepteý qýattarynyń bolýy jáne t.b. Bul joǵary oqý oryndary óz óńirinde jáne kórshiles oblystarda jobany iske asyrýǵa jaýapty, stýdentter men profesor-oqytýshylar quramyn AI-Sana baǵdarlamasy boıynsha oqytýdy qamtamasyz etedi.

AI-Sana baǵdarlamasyn iske asyrý arqyly kútiletin nátıje:

• QR ǴJBM seriktesteriniń kýrsy boıynsha 650 000 stýdentter, magıstranttar, doktoranttardy oqytý;
• AI jáne AI kásipkerlik boıynsha baǵdarlama modýlderi sheńberinde 100 000 stýdentter, magıstranttar men doktoranttar oqytyp alý;
• Jobalardy qurylymdaýǵa daıyn salalyq keısteri bar AI jáne kásipkerlik AI boıynsha tereńdetilgen baǵdarlama modýlderi sheńberinde 60 000 stýdentter, magıstranttar men doktoranttar oqytyp alý;
• 1500 salalyq startaptar;
• Halyqaralyq naryqtarǵa keńeıýge jáne masshtabtaýǵa daıyn 50 startap.

Joba kelesi merzimderde iske asyrylatyn bolady:

• 0 kezeń (2025 jylǵy naýryz – jeltoqsan) – AI bazalyq daǵdylary (barlyq kontıngent úsh platformanyń birinde: Huawei, Coursera, Astana Hub nemese QR MVU aıqyndaǵan ózge de platformalarda AI boıynsha kirispe kýrstardan ótýi tıis).
• 1 kezeń (2025 jylǵy maýsym – jeltoqsan) – oqý-ádistemelik keshendi beıimdeý (Qazaqstan kontekstine kásipkerlikke jáne baǵdarlamalaýǵa AI oqytý boıynsha biregeı bilim berý kontentin beıimdeýdi qamtıtyn, ulttyq ekonomıkanyń qajettilikterin eskere otyryp, salalyq keıstermen lokalızasıalanatyn jáne tolyqtyrylatyn bolady).
• 2 kezeń (2026 jylǵy qańtar – maýsym) – oqytý (AI-kásipkerlik jáne AI-baǵdarlamalaý negizderi boıynsha 2 aılyq baǵdarlama boıynsha jáne odan ári keńeıtilgen 3,5 aılyq baǵdarlama boıynsha gıbrıdti formatta onlaın oqytýdy uıymdastyrý).
• 3 kezeń (maýsym – qyrkúıek 2026 jyl) – Bıznes – akselerasıa (AI-startaptardy ázirleýge baǵyttalǵan aldyn ala akselerasıalyq baǵdarlama: qurylymdaý, bıznes-baǵdarlaý).
• 4 kezeń (2026 jylǵy qazan – jeltoqsan) – masshtabtaý (AI-startaptardy pysyqtaýǵa jáne halyqaralyq naryqqa shyǵarýǵa baǵyttalǵan akselerasıalyq baǵdarlama).

Jobanyń búdjeti kelesideı bólinedi:

• 1 kezeń (2025 jylǵy naýryz) – qarjylandyrý qajet emes.
• 2-kezeń (2025 jylǵy maýsym-tamyz) – 1,525 mlrd teńge (búdjetten tys kózder jáne respýblıkalyq búdjet).
• 3-kezeń (2026 jylǵy qańtar) – 1,974 mlrd teńge (respýblıkalyq búdjet jáne (nemese) búdjetten tys kózder).
• Jalpy búdjet - 3,499 mlrd teńge.

Buıryq 2025 jyldyń 3 maýsymynan bastap qoldanysqa engizildi.