Koronavırýstyq ınfeksıalarǵa qarsy vaksınalar qaýipsizdiktiń joǵary deńgeıine ıe, aýyr jaǵdaılardy jáne aýrýhanaǵa jatqyzýdy azaıtady, koronavırýstyq ınfeksıalardan ólim jaıttaryn azaıtýǵa kómektesedi.
Keń taralǵan COVID-19 vaksınasıasy joǵary qaýipti toptaǵy kez kelgen adamdy koronavırýstyq ınfeksıalardyń aýyr asqynýlary men óliminen qorǵaýdyń mańyzdy quraly bolyp tabylady.
Pfaızer vaksınasy Dúnıejúzilik densaýlyq saqtaý uıymy (DSU) 12 jastan 18 jasqa deıingi balalar men jasóspirimderdi, júkti jáne bala emizetin analardy vaksınasıalaý úshin usynady.
Qazirgi ýaqytta álemniń 20-dan astam elinde 12 jastan bastap, jekelegen elderde 3 jastan bastap (Qytaı) jáne 5 jastan bastap (AQSH) jasóspirimderge vaksınasıa júrgizilýde.
Amerıkada Pfaızer óndiretin vaksına shamamen 8 mıllıon adam egildi, onyń ishinde 5 jastan asqan balalardy vaksınasıalaý bastaldy, Qytaıda – 2021 jyldyń qazan aıynda 3 jastan 17 jasqa deıingi balalar arasynda koronavırýstyq ınfeksıaǵa qarsy belsendiligi joıylǵan otandyq vaksınany shuǵyl qoldaný qabyldandy jáne atalǵan jastaǵy 60 mıllıonnan astam balalar men jasóspirimder egildi.
Aǵymdaǵy jyldyń tamyz aıynyń sońynda Kanadada 58%-ǵa deıin 12-17 jas aralyǵyndaǵy jasóspirimder KVI-ge qarsy tolyq egildi.
Qazaqstanda 12-18 jas aralyǵyndaǵy balalar men jasóspirimder, júkti jáne bala emizetin analar arasynda koronavırýstyq ınfeksıanyń aldyn alý úshin halyqtyń osy toptaryndaǵy qaýipsizdiktiń jáne joǵary tıimdiliktiń dáleldi bazasy bar Pfaızer óndiretin vaksınanyń qoljetimdiligi qamtamasyz etildi.
Qazaqstanda koronavırýstyq ınfeksıalarǵa qarsy vaksınasıa tegin júrgiziledi jáne erikti bolyp tabylady. Qazaqstan Respýblıkasynyń «Halyq densaýlyǵy jáne densaýlyq saqtaý júıesi týraly» Kodeksiniń 77-babyna sáıkes kez kelgen medısınalyq rásim, onyń ishinde vaksınasıa egilýshiniń kelisimimen ǵana júrgiziledi. 12 jastan 17 jasqa deıingi jasóspirimderdi vaksınasıalaýǵa ata-analarynyń nemese olardyń zańdy ókilderiniń habardar etilgen jazbasha kelisimimen ǵana jol beriledi. Qazaqstanda vaksınasıadan bas tartqany úshin ákimshilik nemese qylmystyq jaýapkershilik qarastyrylmaǵan.
12 jastan 18 jasqa deıingi jasóspirimderdi vaksınasıalaý bilim berý uıymdarynyń egý kabınetterinde júrgiziledi, ata-analarynyń nemese zańdy ókilderiniń qalaýy boıynsha jasóspirimder medısınalyq uıymnyń egý pýnktterinde egilýi múmkin.
Mektep bekitilgen medısınalyq uıym jasóspirimderdi vaksınasıalaý úshin egý brıgadalarynyń medısınalyq qyzmetkerlerin daıarlaýdy qamtamasyz etedi.
Vaksınanyń qaýipsizdigi men tıimdiligin qamtamasyz etý úshin saqtaý men tasymaldaýdyń ártúrli deńgeılerinde «sýyq tizbek» qamtamasyz etiledi.
Pfaızer óndirisiniń vaksınasy mınýs 60-90°C temperatýrada oblystyq densaýlyq saqtaý basqarmalarynyń qoımalarynda saqtalady.
Bilim berý uıymdary men medısınalyq uıymdardyń egý pýnktterinde kúntizbelik 31 kúnge deıingi merzimge plús 2-8°C temperatýrada saqtalady.
Mektep bekitilgen medısınalyq uıym jáne mektep basshylyǵy mynalardy qamtamasyz etedi:
- QR DSM №361 buıryǵyna sáıkes sanıtarlyq-epıdemıologıalyq talaptarǵa sáıkes egý kabınetterin jabdyqtaý;
- alǵashqy medısınalyq kómek kórsetýge arnalǵan preparattardyń bolýy;
- kóp jınalýdyń aldyn alý úshin egiletin adamdardyń aǵynyn shekteý;
- vaksınasıaǵa deıin kútý úshin úı-jaı bólý jáne áleýmettik qashyqtyqty saqtaý shartymen vaksınasıadan keıin baqylaý úshin jeke úı-jaı bólý;
-mektep jáne medısınalyq uıym psıhologtaryn jasóspirimderdi COVID-19-ǵa qarsy vaksınasıalaýǵa tartý.
Pfaızer óndirgen vaksınamen vaksınasıalaý aldynda
- ata-anasynyń nemese zańdy ókilderiniń qatysýymen 12 jastan 18 jasqa deıingi egiletin adamǵa tekserý jáne suraý júrgiziledi;
- ımmýndaýǵa qarsy kórsetilimder bolmaǵan jaǵdaıda, egýdi júrgizýge ruqsat resimdeledi,
- egiletin adamǵa jáne/nemese onyń ata-anasyna (zańdy ókiline) profılaktıkalyq egý, yqtımal reaksıalar men ımmýndaýdan keıin jaǵymsyz jaıttar, egýden bas tartý saldary týraly tolyq jáne obektıvti aqparat beriledi.
Vaksınasıadan keıin
Vaksınasıalanǵan adam vaksınasıadan keıin 30 mınýt ishinde vaksınany alǵan jerde medısına qyzmetkeriniń baqylaýynda bolady.
Vaksınasıadan keıin kelesi kútiletin reaksıalar bolýy múmkin:
- ıneksıa ornyndaǵy aýyrsyný, isiný, sharshaǵyshtyq, bas aýrýy, bulshyqet aýyrýy, býyn aýyrýy, qaltyraý, dıareıa, qyzba; atalǵan reaksıalardyń keıbiri 12-15 jas aralyǵyndaǵy jasóspirimderde eresekterge qaraǵanda birshama jıi kezdesken;
ıneksıa ornyndaǵy qyzarý, júrek aıný, qusý;
lımfa túıinderiniń ulǵaıýy, álsizdik, qoldyń aýyrýy, uıqysyzdyq, ıneksıa ornyndaǵy qyshý, bórtpe nemese qyshý sıaqty alergıalyq reaksıalar jáne t. b.
Immýndaýdan keıin jaǵymsyz saldarlar týyndaǵan jaǵdaıda - medısınalyq kómekke júginý qajet.
Pfaızer óndirisiniń vaksınasymen vaksınasıalaýǵa qarsy kórsetilimderi:
- belsendi zatqa nemese preparattyń kez-kelgen basqa komponentterine alergıa; jumyrtqa nemese jelatınge alergıanyń bolýy vaksınasıa úshin qarsy kórsetilim nemese eskertý emes, óıtkeni vaksınada bul komponentter joq.
- 12 jasqa deıin;
- 16 aptaǵa deıingi júktilik.
Jiti ınfeksıalyq aýrýlary bar adamdar úshin jáne sozylmaly aýrýlary asqynǵan kezeńde koronavırýstyq ınfeksıalarǵa qarsy vaksınasıalaýdy keıinge qaldyrý kerek.
Pfaızeróndirisiniń vaksınamen vaksınasıalaý kestesi:
1 dozasy - kez kelgen nóldik kún;
2 doza - birinshi dozany alǵannan keıin 21-den 28 kúnge deıingi aralyqpen.
Vaksınasıanyń artyqshylyqtary:
- ınfeksıanyń aýyr aǵymy men asqynýynyń aldyn alady
- egilgenderdi ǵana emes, aınaladaǵylardy da (aǵa-iniler, apa-sińliler, týystar) qorǵaıdy
- "ujymdyq ımýnıtetti" qalyptastyrady
- ımmýnızasıadan keıin alynǵan "vaksınasıa pasporty" sizdiń saparyńyzdy jeńildetedi.
Vaksınasıa júrgizer aldynda koronavırýsqa KVI men antıdenelerdiń bolýyna tekserý júrgizilmeıdi.
KVI-men aýyryp jazylǵan adamdar saýyqqannan keıin 6 aıdan soń, vaksınasıalaý aldyndaǵy jaı-kúıin baǵalaýdy eskere otyryp, KVI-ǵa qarsy vaksınasıalaýǵa jatady. KVI-men aýyryp jazylǵan adamdardy saýyqqannan keıin 3 aıdan soń vaksınasıalaýǵa jol beriledi.
