Qazirgi ýaqytta bilim berý mekemelerinde balalardyń qaýipsizdigin qamtamasyz etý máselesi basty nazarda tur. Osyǵan baılanysty Abaı oblysynda qandaı sharalar qolǵa alynǵanyn jáne olardyń qanshalyqty tıimdi ekenin anyqtaý maqsatynda Abaı oblysy bilim basqarmasynyń basshysy Nurjan Ahmetqalıevpen suhbattastyq, dep habarlaıdy Dalanews.kz.
– Nurjan Nyǵmetollauly, bilim berý mekemelerindegi qaýipsizdikke qatysty qandaı negizgi sharalar qabyldanýda?
– Abaı oblysynda balalardyń qaýipsizdigin qamtamasyz etý úshin keshendi jumystar júrgizilýde. Prezıdent Qasym-Jomart Toqaev 2023 jylǵy Joldaýynda mektepterdegi qaýipsiz orta qalyptastyrýdyń mańyzdylyǵyn erekshe atap ótti. Osyǵan baılanysty oblys kóleminde birqatar naqty sharalar qabyldandy. Atap aıtqanda, oblystyń bilim berý uıymdarynda qaýipsizdikti qamtamasyz etý boıynsha tıisti jabdyqtarmen jaraqtandyrýǵa 2023 jylǵa 905,2 mln. teńge bólindi. 2024 jylǵa 107,0 mln teńge qarastyryldy. Bul qarajat bilim berý mekemelerin beınebaqylaý kameralarymen, dabyl túımelerimen, daýystyq habarlaý júıelerimen jáne lısenzıalanǵan kúzetpen qamtamasyz etýge jumsaldy.
Beınebaqylaý júıeleri bilim berý mekemeleriniń qaýipsizdigin qamtamasyz etýdegi mańyzdy qural bolyp otyr. Abaı oblysyndaǵy mektepter men balabaqshalar tolyǵymen beınebaqylaý júıelerimen qamtyldy. Qazirgi tańda 13 197 beınebaqylaý kamerasy ornatylǵan. Bul kameralar qaýipsizdikti baqylaý ǵana emes, tótenshe jaǵdaılarda jedel áreket etýge de múmkindik beredi.
– Lısenzıalanǵan kúzet qyzmeti qandaı ról atqarady?
– Oblysymyzdaǵy kóptegen mektepterde lısenzıalanǵan kúzet qyzmeti jumys isteıdi. Bul balalardyń fızıkalyq qaýipsizdigin qamtamasyz etýde negizgi ról atqaryp keledi. Lısenzıalanǵan kúzet qyzmeti tek mekteptiń syrtqy qaýipsizdigin ǵana emes, ishki tártipti de qadaǵalap otyrady. Mektepterde dabyl túımeleri men týrnıketter ornatylyp, kúmándi nemese qaýipti jaǵdaılar týyndaǵan kezde jedel áreket etý múmkindigi qarastyrylǵan.
– Óńirdegi bilim berý salasynda oqýshylardyń psıhologıalyq qaýipsizdik týraly da keńinen aıtyp ótseńiz.
– Psıhologıalyq qaýipsizdik — bilim berý prosesiniń mańyzdy bóligi. Balalar tek fızıkalyq turǵydan ǵana emes, psıhologıalyq turǵydan da qaýipsizdikti sezinýi kerek. Osy maqsatta Abaı oblysynda 2024 jyly psıhologıalyq qoldaý ortalyǵy ashyldy. Bul ortalyqta balalarǵa jáne muǵalimderge arnalǵan semınarlar men trenıńter uıymdastyrylady. İs-sharalar balalardyń emosıonaldyq kúıin jaqsartýǵa jáne qıyn jaǵdaılarda psıhologıalyq qoldaý kórsetýge baǵyttalǵan.
– Sıfrlyq qaýipsizdik máseleleri qalaı sheshilýde?
– Sıfrlyq qaýipsizdik te úlken mánge ıe. Búgingi tańda tehnologıanyń qarqyndy damýyna baılanysty balalardyń ınternet keńistigindegi qaýipsizdigin qamtamasyz etý ózekti bolyp otyr. Abaı oblysynyń mektepterinde osy baǵytta keshendi jumystar júrgizilýde. Mektepterde kıberqaýipsizdik boıynsha arnaıy sabaqtar ótkizilip, balalarǵa ınternettegi qaýipsizdik erejeleri túsindirilýde. Sonymen qatar muǵalimderge sıfrlyq qaýipsizdik boıynsha oqytý baǵdarlamalary engizildi, bul balalardyń jeke málimetterin qorǵaýǵa jáne ınternetti qaýipsiz paıdalaný mádenıetin qalyptastyrýǵa múmkindik beredi.
– Qosymsha bilim berý uıymdaryndaǵy qaýipsizdik qalaı qamtamasyz etilýde?
– Qosymsha bilim berý mekemeleri de bizdiń erekshe nazarymyzda. Bul uıymdarda beınebaqylaý júıeleri ornatylyp, jedel basqarý ortalyqtarymen baılanys qamtamasyz etildi. Sport zaldarynda jáne shyǵarmashylyq ortalyqtarda balalardyń jaraqattanýyn boldyrmaý úshin qosymsha qaýipsizdik quraldary ornatyldy. Bul sharalar balalardyń mektepten tys ýaqyttaǵy qaýipsizdigin qamtamasyz etýde mańyzdy ról atqarady.
– Jalpy, Abaı oblysynyń bilim berý uıymdarynda qabyldanyp jatqan osy qaýipsizdik sharalarynyń bolashaq urpaqqa tıgizer áseri qandaı dep oılaısyz?
– Qaýipsizdik máselesi — tek bilim berý mekemeleriniń ǵana emes, búkil qoǵamnyń ortaq mindeti. Bizdiń basty maqsatymyz — ár balanyń óz mektebinde tek bilim alyp qana qoımaı, ózin qorǵalǵan tulǵa retinde sezinýine jaǵdaı jasaý. Bul bolashaq urpaqtyń erkin damýyna jáne olardyń qoǵamǵa paıdaly azamat bolyp qalyptasýyna múmkindik beredi. Abaı oblysyndaǵy bilim berý uıymdary qaýipsizdik sharalaryn jetildirip, balalardyń sapaly bilim alýyna barynsha jaǵdaı jasaýda.
Salıqaly suhbatyńyzǵa kóp rahmet.
