Armysyzdar, dostar!
Men – Talǵat Aıan, bılikti basyp alýǵa jáne eldiń konstıtýsıa qurylymyn qulatýǵa árekettendi dep aıyptaldym. Birneshe kúnnen keıin QR QK-niń 179-babynyń 3-tarmaǵy boıynsha qylmystyq istiń qozǵalǵanyna 2 aı tolady.
Birinshiden, mende bári jaqsy, denim saý ekenin aıtqym keledi. Ózimniń kinásiz ekenimdi aıqyn sezine otyryp, tergeý barysy týraly oılarymmen bólissem deımin.
Bul hatty jurtshylyqqa bizge qarsy qoıylyp otyrǵan aıyptaýdyń dálelsiz ári esýastyq ekenin kórsetý maqsatynda jiberip otyrmyn.
On tergeýshiden turatyn tergeý toby eki aıdan beri áldeneni izdestirýde, biraq eshteńe taba almady. Men óz quqyǵymdy paıdalanyp, qandaı da bolmasyn túsinik berýden bas tarttym.
Sóıtsem, UQK jedel qyzmetkerleri biz 2016 jyldyń 24 sáýirinde mıtıńke shyǵýǵa ótinish bergen kezden bastap bizge baqylaý jasalyp, sóılegen sózderimiz tyńdalyp júrgen eken. 20-21 mamyrda úılerimizge, kólikterimizge tintý júrgizilip, uıaly telefondarymyzdy, kompúterlerimizdi, elektrondy tasymaldaý quraldarymyzdy tárkilep aldy, áleýmettik jelilerdegi jazǵan hattarymyzdy ashyp tastady.
Sonda olar ne tapty? Eshteńe!
Bılikti basyp alý, konstıtýsıa qurylysyn qulatý, jappaı tártipsizdikter uıymdastyrýǵa áreket etý týraly alshaqtan bolsa da uqsaıtyndaı eshteńeni tappady. Qarýlardyń qupıa qoımasyn da, Molotov kokteılin de, josparlardy da, «ýaqytsha úkimet» tizimin de! Elý shaqty kýágerlerden (sáýir mıtıńisine qatysýshylar) jaýap alyndy, bul da tergeý isine eshteńe bere almady. Óıtkeni basqasha bolýy da múmkin emes edi.
Endi 26 maýsymda psıhologıalyq-fılologıalyq keshendi saraptama taǵaıyndaý týraly 50 shaqty qaýlyny joldady. Árbir qaýly áleýmettik jelilerdegi aldyn ala skrınshottar jasalǵan (sonyń ishinde meniń) paraqtardy tekserý úshin taǵaıyndalǵan. Árbir qaýly boıynsha sarapshylar aldyna birdeı (10 shaqty) suraqtar qoıylady. Onyń mánisi: naqty bir posttar emes, jalpy paraqtar, onda ne jarıalanǵany merzimi kórsetilmesten tekseriledi.
Jaraıdy, qalaǵandaryńyzsha teksere berińizder, tek sarapshylar aldyna óte kúmándi suraqtar qoıylyp otyr. Bul tergeý júrgizýshi qyzmetkerlerdiń biliksizdigin aıqyn kórsetedi.
Endi sarapshylar aldyna qoıylyp otyrǵan suraqtarǵa toqtalaıyq. Óıtkeni, qaýlylar qazaq tilinde jazylǵan, olardy túpnusqamen berip otyrmyn.
1) «Talǵat Aıan» jeke paraqshasynda tabylǵan grafıkalyq beıneler jáne beıne materıaldarda jasyryn maǵyna bar ma jáne jarıalanymdardyń tekstik aqparat retinde (sonyń ishinde túsiniktemelerde) ortaq mazmundarynyń baǵyty qandaı?
2) Adamnyń (adamdardyń) jappaı minez qulyqtaryna, paıymdaýyna, pikirine, jaǵdaıyna, sanasyna, qandaı psıhologıalyq yqpal tıgizýde
3) Ulttyq, áleýmettik, dinı j/e t.b arazdyq týdyrý, qozdyrý bar ma? (qysqasha)
4) Zertteýge usynylǵan materıaldarda túrtki bolatyn aıtýlar nemese zańsyz mıtıń nemese ózgede zańsyz jarıa is shara uıymdastyrý, ne olarǵa qatysýǵa shaqyrý belgileri barma?
5) Zertteýge usynylǵan materıaldarda túrtki bolatyn aıtýlar nemese jappaı tártipsizdikti uıymdastyrý, ne olarǵa qatysýǵa shaqyrý belgileri barma?
6) Zertteýge usynylǵan materıaldarda túrtki bolatyn aıtýlar nemese bılikti kúshpen basyp alýdy, memleket qaýipsizdigine nusqan keltirýdi, ne Qazaqstan Respýblıkasynyń konstıtýsıalyq qurylysyn kúshpen ózgertýdi, memleketti ydyratýǵa shaqyratyn belgiler bar ma?
7) Zertteýge usynylǵan materıalda túrtki bolatyn aıtýlarda kórineý jalǵan aqparat málimetter belgisi bar ma?
Osy suraqtardyń barlyǵy sarapshylar aldyna qoıylǵan. Tulǵanyń kináli nemese kinásiz ekenin sarapshy aldyn ala sheshe almaıdy degen QR Qylmystyq is júrgizý normalarynyń buzylyp otyrǵany aıdan anyq. Qazaq tilindegi mátin durys qurylmaǵan, suraqtardyń kópshiliginiń bizge taǵylyp otyrǵan baptarǵa esh qatysy joq (máselen, áleýmettik arazdyq týraly).
Meniń Feısbýktegi posttarym árdaıym jarıa túrinde boldy, onda zańǵa qaıshy nemese burmalaýshy faktiler bolǵan joq – bári konstıtýsıalyq «sóz erkindigi» prınsıpiniń aıasynda boldy. Men posttar men komentarılerde, kerisinshe, syn aıtýda ustamdy boldym, degenmen bılik syn aıtýǵa únemi negiz beretin. Onyń ústine, bılikti qulatýǵa shaqyrǵan eshqandaı úndeý bolǵan joq. Meniń paraqshalarymdy qarasańyzdar, buǵan ózderińiz kóz jetkizesizder.
Sarapshy-saıasattanýshylarǵa qoıylatyn qalǵan suraqtardy advokattarǵa qaldyramyn. Tek UQK-niń saraptamaǵa joldanatyn materıaldardyń birde-bireýimen bizdi tanystyrmaǵanyn, bizge bermegendigin aıtqym keledi (posttar men beınerolıkter týraly sóz bolyp otyr). Mine, olardyń bizden jasyrǵan qupıasy osy.
Sáýirdegi mıtıńte sóılegen sózim boıynsha da sarapshylar aldyna osyǵan uqsas suraqtar qoıylǵan. Munda meniń «Eger biz muny qazir toqtatpasaq, onda bizdiń úkimetimiz Qytaımen birge bizdi joıyp jiberedi» degen sózim jalpy mátinnen úzip alynǵan. Al eger sózdiń búkil mátinine qarasa, men bılikti alyp tastaýdy emes, bılikten jerdi satýdy, jalǵa berýdi joıýdy talap etýdi usyndym.
Endi, ári qaraı júreıik. Bizge, onda da tek maǵan nemese Makske sáýirdegi mıtıńti uıymdastyrdy dep aýdara salýǵa bola ma, óıtkeni, mıtıń jasaý ıdeıasy buǵan deıin eki apta buryn oıyma kelip, ótinishti birge aparyp berdik (jáne Bas prokýratýradaǵylar dálelsiz aıtyp otyrǵan áldebir olıgarh Tóleshovtiń bul jerde eshqandaı qatysy joq). Al 24 sáýirdi jaqyn aradaǵy jeksenbi bolǵandyqtan tańdadyq. 21 mamyrda mıtıń ótkizýge eshkimge múmkindik bermeıtindigin aıqyn bilgendikten, osy ıdeıa oıyma keldi. Ýaqyt meniń aıtqanymnyń durys bolyp shyqqanyn kórsetti. Eger sáýirdegi alǵashqy mıtıń bolmaǵanda, basqa qalalar da bolmaǵan bolar edi. Tıisinshe, «jer komısıasynyń» moratorııi de bolmas edi.
Biz mıtıńke ashyq daıyndaldyq, eshqandaı da qoǵamdyq tártipti buzýǵa shaqyrmadyq. Adamdar beıbit túrde shyǵyp, ózderine qulaq asýdy talap etti. Noǵaevtyń jalǵan kepildigin qabyldap, beıbit tarasyp ketti. Maks aıtqandaı, birde bir sham synǵan joq!
Biz bireýdiń, eń bolmasa, áldebir mınıstrdiń otstavkaǵa ketýin talap ettik pe?
Myńdaǵan qatysýshylar qol qoıǵan jer mıtıńisi hattamasynyń barlyq 4 talaby jer máselelerine naqty qatysty boldy: Jer kodeksindegi ózgeristerdi joıý, jerimizdegi sheteldik áskerı polıgondardy jabý, kezekte turǵan 69 000 atyraýlyqqa olardyń zańdy 10 sotyq jerlerin berý, otandyq agrarıılerdi naqty qoldaý.
Bir qyzyǵy, Qylmystyq kodeks mıtıńti uıymdastyrǵany úshin jaýapkershilikti qarastyrmaıdy. Ákimshilik jaýapkershilikke keler bolsaq, onda biz ózimizdiń 15 táýligimizdi otyryp shyqtyq.
Endi meniń is-áreketimdi saralaý týraly UQK qaýlysyna toqtalaıyn. Ol tergeýshilerdiń jaýharyn emes, arzan sary basylymdy nemese Jelidegi dúmshe-trollderdi eske saldy.
Mine, bizdi osy qaýlyda «jer komısıasyna» qatysýdan bas tartty dep aıyptap otyr. «Jer komısıasyna» qatysý zań talaptarynan shyqqan áldebir mindet sekildi. Qalasaq qatysamyz, qalamasaq qatyspaımyz, bul bizdiń quqyǵymyz ǵoı!
Qaýlyda bizdi, sondaı-aq, qoǵamdyq pikirdi aldap-arbap, úkimet Qytaıǵa jer satýda degen oıǵa halyqty sendirip otyr (biz gıpnozshy sekildi) dep aıyptaıdy. Resýrstary, qarjysy, baılanysy joq 8 adam el týraly aıtpaǵannyń ózinde, tutas bir qalany qalaısha aldap-arbaı alady! Tergeý joramaly boıynsha, 8 adam búkil elge dúrbeleń týǵyzyp, al bálenbaı mıllıardtaǵan BAQ korporasıalary olarǵa qarsy eshteńe qoıa almaǵan bolyp otyr. Sonda tergeý isi óz azamattaryn aqymaq kórgeni me? Endeshe nelikten jer komısıasyn qurdy, birneshe mınıstrdi otstavkaǵa jiberip, Jer kodeksindegi ózgeristerge moratorıı jarıalady? Anyqtańyzdar, tergeýshi myrzalar.
Tergeý isi, sonymen qatar, 8 mamyrda Almatyǵa barǵan demalysymdy Almatyda mıtıń uıymdastyrýǵa áreket etti dep aıyptap otyr. Men Almatyǵa barǵanymdy qupıa qylmaı kópshilikke jarıa etip, áleýmettik jelilerde bul týraly post shyǵaryp, Almatydaǵy dostarymmen túsken fotosýretterimdi jarıaladym. Onyń ústine, Almatyǵa barǵan kezden bastap 10 avtokólik táýlik boıyna meniń izime tústi. Olardyń nómirleriniń barlyǵyn ózimniń FB paraqshama jarıa ettim. Tipti, bet-álpetteriniń fotosýretteri bar. Iaǵnı, Almatydaǵy meniń basqan árbir qadamym belgili boldy, árbir kezdesýim, tańǵa deıingi árbir saýyq-saıranym jedel top qyzmetkerleriniń nazarynda boldy. Endi mynadaı suraǵym bar: tergeý isiniń men Almatyda áldeneni uıymdastyrdy dep uıǵarǵany qaı sasqany?
Aqtóbedegi qaıǵyly oqıǵalar turǵysynan alyp qarasaq, arnaıy qyzmettiń orasan zor kúshiniń meniń izimnen qalmaı, meni tańǵy saǵat 6-ǵa deıin kafeniń, saýnanyń janynda kútip turatyn bul áreketteri óte sumdyq kórinedi. Al naǵyz qylmyskerler bir jerlerde óz isterin daıyndap, júzege asyryp jatady. Tyńshylarmen, lańkestermen kúresýi tıis arnaıy qyzmettiń shynaıy bolmysy úshin bul óte uıat, laıyqsyz áreketter.
Qaýlydaǵy qylmysty saralaý týraly taǵy bir tarmaq múldem aqylǵa qonbaıdy jáne bizben tanys emes jandardyń keıbirin jańylystyrǵan shyǵar! Bul biz jappaı tártipsizdikterdi, ákimshilik ǵımarattardy basyp alýdy, organdarǵa qarýly qarsylyq kórsetýdi, ýaqytsha úkimetti jarıalaýdy jáne bılikti halyqtan shyqqan jergilikti ókilderge tabystaýdy josparlady degen joramal. Ne kúlerimdi, ne jylarymdy bilmeımin! Osynaý eshqandaı negizsiz aqymaqtyq boljamdarǵa qatysty sezimderim túsiniksiz bolyp otyr. Bul áldebir psıhıkalyq dimkás aqyl-oıdyń nemese aldyn oılamaıtyn jáne eldiń 8 patrıotyn otyrǵyzǵany úshin general pogonyn tezirek alýdy oılaǵan UQK-niń provınsıaldy basshylarynyń áreketiniń nátıjesi bolar. 21 mamyr aldynda jáne kez-kelgen mıtıńterdiń aldynda halyqtyń úreıin ushyrý sekildi basqa da joramaldar bolýy múmkin.
Eger osy joramaldardyń kez-kelgeni ras bolsa, onda kóp turǵyda bizge qarsy taǵylyp otyrǵan ishki jáne halyqaralyq aıyptaýlardyń qateligin, zıandyǵyn uǵynatyn sát týdy. Bizdi bılikti basyp alýshylar dep esepteýge birde bir quqyqtyq negiz joq.
Áldebir tulǵalarmen jeke hat almasýlarda bılikke aıtylǵan syndar bolǵan shyǵar. Biraq munyń bári konstıtýsıalyq norma sheńberinde eldegi saıası ahýaldy qylmys quramynsyz jeke talqylaý bolyp tabylady. Budan da ótkir pikirtalastar kún saıyn asúılerde ǵana emes, resmı túrde BAQ betterinde de jarıalanyp jatady. Jalpy, syn aıtý qylmys bolyp tabylmaıtyn qalypty qubylys.
Meniń bul hatymdy bas prokýratýraǵa, UQK basshylyǵyna jazǵan hatym dep esepteýdi ótinemin. Bizdiń isimizben, is materıaldarymen jeke tanysyp, quqyqtyq baǵa berip, qylmystyq isti toqtatýlaryńyzdy suraımyn. Kez-kelgen zańger aıyptaýdyń dálelsiz ekenin birden túsinedi. Kezekti syrǵytpa jaýapty bermeı, naqty sharalar alsańyzdar!
Eń bastysy, bizdi qoldaýshylarǵa, ýaıymdap, kómektesken jandarǵa alǵysymdy bildirgim keledi! Sizderge rahmet, otbasylaryńyz aman bolsyn!
Biz úshin ashtyq jarıalaǵan Ramazan Esirgepovke jeke alǵys aıtamyn. Eger nátıje bolmasa, keshikpeı men de sizge qosylamyn. Sizge rahmet, ózińizdi kútińiz! Ramazan aǵa, eger mańdaıymyzǵa zańsyz jaza merzimin alý jazylsa, jerimizdi qorǵaý jolynda ardaqty, qasıetti is úshin otyrdyq dep, kóńilimizge medeý etemiz. Bizdiń ákelerimiz otan úshin jandaryn qıdy! Qandaı qaýip-qater bolmasyn, meniń júregim de dir etpeıdi.
Muny osy hat jarıalanǵannan keıin tergeý áreketin áshkereleıtin basqa hattardyń bolýynan qaýiptenip, bizdi kimmen bolsa da baılanystan múldem oqshaýlaýy múmkin bolǵandyqtan jazyp otyrmyn.
Tergeý ızolátoryna sálem-saýqat berýge keletin, bizdi qorǵaý úshin fleshmobtar, qozǵalystar uıymdastyryp, bizdiń bostandyqqa shyǵýymyzǵa qol jetkizýge tyrysyp júrgen Atyraýdyń ul-qyzdaryna alǵys bildiremin. Barshańyzǵa qoldaý sózder jazylǵan jedelhattar úshin rahmet! Olarǵa UQK qyzmetkerleri qysym kórsetkenine qaramastan. Búkil quqyqqorǵaýshylarǵa, saıasatkerlerge jáne azamattarǵa bizdiń taýqimetimizdi jaryqqa shyǵarýdaǵy belsendi pozısıalary úshin alǵys aıtamyn. «Arasha komıtetine» jáne Gúljan Hamıtqyzyna, Rysbek Sársenbaıulyna, Janbolat Mamaıǵa jáne basqalarǵa jeke rahmet aıtamyn!
Problema týyndamas úshin, bul hatty men tergeý ızolátorynan bosap shyqqan adam arqyly berip jibergenimdi habarlaımyn. Shynaıylyǵyn rastaı alýy úshin mátindi aldyn ala advokatyma kórsettim. Ókinish bildirý týraly túrli talastar jóninde aıtarym – mundaı múlde oıymda da joq, buǵan úmittenýdiń de keregi joq.
Keshikpeı kórisemiz dep úmittenemin
Talǵat Aıan
11.07.2016
azh.kz
