Prezıdent Qasym-Jomart Toqaev 5 qazanda Aqordada ótken jıynda ustazdar qaýymyn kásibı merekesimen quttyqtap, asa jaýapty ári qasterli mindetti abyroımen atqaryp júrgen pedagogterge alǵys aıtqan edi. Sol basqosýda Memleket basshysy bilim sapasyn arttyrý, balalardy úılesimdi jáne jan-jaqty damytý úshin memleket tarapynan qolǵa alynǵan júıeli sharalarǵa nazar aýdaryp, birqatar tapsyrma bergen bolatyn.

Sıfrlyq transformasıalaý Aqqum aýylyna da jetti

«Jaıly mektep» ulttyq jobasy aıasynda kelesi jyly 460 myńnan astam balaǵa arnalǵan 217 jańa mektep salý josparlanǵan. Olar zamanaýı talaptarǵa saı jabdyqtalǵan ozyq bilim oshaǵy bolady. Mektepterde erekshe qajettilikteri bar balalardyń kedergisiz bilim alýyna qolaıly jaǵdaı jasalady. Atalǵan aýqymdy joba úsh aýysymdy mektepter máselesin sheshýge, qala men aýyl mektepterindegi bilim alshaqtyǵyn azaıtýǵa múmkindik beredi.

Budan bólek, elimizde jyl saıyn keminde myń mekteptiń ǵımaratyna jańǵyrtý jumystary júrgiziledi. Bilim berý prosesin sıfrlandyrýǵa basa nazar aýdarylady. Barlyq mektepti jyldamdyǵy joǵary ınternetke qosý boıynsha keshendi jumys qolǵa alynady. Qosymsha bilim berýge erekshe mán beriledi. Onyń aıasynda úsh mıllıonnan asa adamdy qamtý josparlanyp otyr», degen Qasym-Jomart Kemeluly eldi mekenderdi, onyń ishinde bilim berý mekemelerin joǵary jyldamdyqty ınternetpen qamtamasyz etý máselesin kóterdi.

Túrkistan oblysynyń ákimi Darhan Satybaldynyń tikeleı tapsyrmasymen apparat basshysy Erkeǵalı Álimqulov pen Qazyǵurt aýdanynyń ákimi Ismaılov Azızhan Qazyǵurt, aımaqtaǵy Altyntóbe aýyldyq okrýgine qarasty Aqqum aýylynda boldy.

Qazan aıynda «Kcell» AQ bul aýylǵa 4G standartyna sáıkes keletin bazalyq stansıa ornatqan bolatyn. Mobıldi ınternet jelisiniń jyldamdyǵy 21 Mbıt/s. Sonymen qatar «Transtelekom» AQ Aqqum bastaýysh mektebine 10 Mbıt/s jyldamdyqtaǵy joǵary jyldamdyqty ınternet jelisin usyndy. Túrkistan oblysynyń sıfrlandyrý, memlekettik qyzmetterdi kórsetý jáne arhıvter basqarmasynyń bastamasymen mektepke radıohabar taratý tehnologıasy boıynsha 20 Mbıt/s jyldamdyqtaǵy ınternet jelisi júrgizildi.

Mekteptegi ınternet máselesi «Qoljetimdi ınternet» ulttyq jobasy aıasynda 2025 jyly talshyqty-optıkalyq baılanys jelisin qamtý jospary arqyly tolyǵymen sheshilmek.

Apparat basshysy mektep ujymymen kezdesip, pikir almasty. Ol mekemeni joǵary jyldamdyqty ınternetpen qamtamasyz etý máselesin sheshý jumystary jalǵasatynyn aıtty.

– Aqqum aýylynda bazalyq stansıa ornatylyp, mektepterde ınternetke qoljetimdilik artty. Muǵalimderge elektrondyq qujat toltyrýǵa tolyq múmkindik paıda boldy. Kórshi aýyldardaǵy ınternet máselesin de kóterip júrsiz. Bul másele boıynsha nusqaý berildi, tehnıkalyq jaǵdaıyn qarap jatyrmyz, máseleni barynsha qysqa merzimde sheshemiz, – dedi E.Álimqulov.

Bilim berý júıesin sapaly ári aýqymdy sıfrlyq transformasıalaý boıynsha Memleket basshysynyń tapsyrmasy aıasynda jumystar júrgizilmek. Bul rette Túrkistan oblysy ákimdiginiń sıfrlandyrý, memlekettik qyzmetterdi kórsetý jáne arhıvter basqarmasynyń basshysy Áset Ábdirahanov oqýshylardyń bilimin arttyrý úshin ınternet múmkindikterin tıimdi paıdalanyp, onlaın baılanys arqyly bilikti ustazdardy tartýdy usyndy. Apparat basshysy usynysty qoldap, baılanys operatorlarynyń basshylaryna birqatar usynysyn jetkizdi.

Aqqum aýyldyq orta mektebinde «Transtelekom» AQ qarajaty esebinen mektepishilik jergilikti jelilerdi uıymdastyrý jobasy pılottyq joba retinde júzege asyrylady.

Aýdandaǵy jumys sapary barysynda apparat basshysy aýyldarǵa optıkalyq ınternet jelisin tartý isimen aınalysyp jatqan jeke ınvestormen kezdesti. «COMDATA» JSHS Qazyǵurt aýdany eldi mekeniniń turǵyndaryn zamanaýı GPON tehnologıasyn qoldana otyryp, joǵary jyldamdyqty ınternetpen qamtamasyz etý boıynsha jumys júrgizýde. Aldaǵy ýaqytta eldi mekenderdi sapaly ınternet jelisimen qamtamasyz etý jumystary jalǵasady. Sonymen qatar bilim nysandarynda beınebaqylaý jáne tolyq dabyl júıesin ornatý jumystary baqylanady.

«Qazaqtelekom» AQ ınternet jyldamdyǵy tómen 84 mektepti, «Transtelekom» AQ 24 mektepti optıkaǵa kóshirý jumystaryn júrgizýde. Osyǵan sáıkes ınternet jyldamdyǵy tómen 139 mekteptiń 52-si jyl sońyna deıin talshyqty-optıkalyq jelige kóshedi.

Jańa tehnologıa Túrkistan jastaryna qoljetimdi me?

Bıylǵy qyrkúıek aıynda Memleket basshysy Túrkistan oblysyna barǵan sapary kezinde jergilikti jurtshylyqpen kezdesip, biraz másele kóterdi. Sonyń ishinde jastarǵa jaǵdaı jasaý isine de barynsha nazar aýdardy.

– Qasterli Túrkistan jerine arnaıy kelip otyrmyn. Túrkistan óńiriniń keleshegi jarqyn dep oılaımyn. Jastarymyzǵa úlgi-ónege kórsetip júrgen ardagerlerge alǵys aıtqym keledi. Eń aldymen, jastarǵa qoldaý bildirýimiz kerek. Biz bárimiz birigip, el úshin eńbek etýimiz qajet. Syrttan keletin táýekelder az emes. Ahýaldy jaqsy bilesizder, – degen Q.Toqaev jastardyń jaıly ómir súrip, sapaly bilim alýyna, jańa tehnologıalardan shet qalyp ketpeýine ákimdikter barynsha kóńil bólý kerektign jetkizdi.

Osy oraıda Túrkistan oblysy qoǵamdyq damý basqarmasy jastar resýrstyq ortalyǵynyń jastarǵa qyzmet kórsetý jáne NEET sanatyndaǵy jastarmen jumys júrgizý bóliminiń basshysy Dinıslam Bımahanbetovti sózge tartyp, óńir jastarynyń zaman jetistikterinen, atap aıtqanda ınternettiń ıgiliginen, İT jáne sıfrlyq, elektrondyq tehnologıalardan shet qalyp ketpeý úshin nendeı jumystar qolǵa alynyp jatqanyn suradyq.

– Bizdiń basqarmanyń málimetine súıensek, búginde óńirde 14-35 jas aralyǵynda 663 260 jas bar. Qazirgi tańda oblys aýmaǵynda jumys isteıtin jastar resýrstyq ortalyqtarynyń sany 18, olardyń bireýi – oblystyq, 3-eýi – qalalyq, al qalǵan 14-i aýdandyq deńgeıdegi ortalyqtar. Óńirdegi osy ortalyqtarda jalpy sany 423 maman eńbek etedi. Osy mamandardyń basym kópshiligi, ıaǵnı 340-y jastarmen tikeleı jumys isteıdi.

Prezıdent Qasym-Jomart Toqaevtyń bastamasymen Qazaqstan Respýblıkasy «Memlekettik jastar saıasaty týraly» Zańyna tujyrymdamalyq birqatar ózgerister men tolyqtyrýlar engizilip, sonyń arqasynda jastar kategorıasy 29 jastan 35 jasqa deıin sozdyrylǵan. Osy ıgiliktiń sharapaty aıasynda jastardy qoldaýǵa baǵyttalǵan memlekettik baǵdarlamalardy paıdalaný buǵan deıingi 3,5 mln jastan birden 6 mln jasqa deıin kóterilip, burynǵy talap boıynsha jastar sanatynan shyǵyp qalǵan kóptegen azamattyń eńsesi kóterilip qaldy, – deıdi D.Bımahanbetov.

Onyń aıtýynsha, osydan bes jyl buryn Túrkistan qalasynda kópfýnksıonaldy úlgidegi zamanaýı jastar resýrstyq ortalyǵynyń sý jańa ǵımaraty paıdalanýǵa berilgen eken. Osynyń arqasynda jastardyń jan-jaqty damýyna, boıyndaǵy óneri men qabiletin shyńdaýyna barlyq jaǵdaı jasaýǵa bolatyn múmkindik paıda bolǵan. Aıtalyq, kásip ashyp, tabys tabam deýshilerge Kovorkıng ortalyǵy, İT-park, zańgerlik keńester qarastyrylypty.

– Sonymen birge óńir jastary eriktiler klýby, «Jas sarbaz», elektrondy kitaphana, tilder mektebi, ınternet jelisi, májilis zaly, sport alańshalary jáne taǵy basqalarynyń ıgiligin kóre bastady. Mundaǵy kópfýnksıonaldy ortalyq bir mezette 400-ge jýyq jasqa qyzmet kórsete alatyn áleýetke ıe.

Bul ortalyqta «Jastarǵa qyzmet kórsetý» ortalyǵy, «Mobıldi top», Turkistan HUB coworking zone, IT PARK, Robototehnıka mektepteri, Kovorkıng alańy, elektrondy kitaphana, «Jas sarbaz», «Eriktiler mektebi», «Qurylys jasaqtary», «Tilder mektebi», túrli jastar uıymdary, medıa stýdıa jáne psıhologıalyq terapıa t.b kóptegen jastar klýbtary, mektepter men úıirmeler jumys istep, jastarǵa memleket usynǵan tıisti qyzmetterdiń ıgilin kórip keledi. Odan bólek, jastar atalǵan ǵımarattaǵy «relax zone» demalys aımaǵynda, ǵımarat syrtyndaǵy aýlasynda ornalasqan fýtbol, voleıbol, basketbol, tenıs alańshalarynda ýaqytty tıimdi ótkizip, súıikti sportymen aınalysa alady, – deıdi Túrkistan oblysy qoǵamdyq damý basqarmasy jastar resýrstyq ortalyǵynyń jastarǵa qyzmet kórsetý jáne NEET sanatyndaǵy jastarmen jumys júrgizý bóliminiń basshysy Dinıslam Bımahanbetov.

Jalpy halqynyń 25,2 paıyzyn jastar qurap otyrǵan Túrkistan oblysyna mundaı ǵajaıyp ǵımarattyń aýadaı qajettigi aıtpasa da túsinikti másele.

Internet alaıaqtyq faktimen 500-deı is tirkeldi

Memleket basshysy Qasym-Jomart Toqaev 2022 jylǵy Memleket basshysy Qasym-Jomart Toqaev óziniń «Ádiletti memleket. Birtutas ult. Berekeli qoǵam» atty Qazaqstan halqyna arnaǵan Joldaýynda «Internet jáne telefon arqyly jasalatyn alaıaqtyq áreketterge aıryqsha nazar aýdarý kerek. Quqyq qorǵaý organdary mundaı qaterlerdi anyqtap, qylmyskerlerdi quryqtaý úshin aqparattyq-saraptama jumysyn kúsheıtýi qajet. Sondaı-aq, azamattardyń quqyqtyq jáne qarjylyq saýatyn júıeli túrde arttyrǵan jón», dep bul baǵytta atqarylar jumystarǵa nazar aýdarǵan.

Jalpy elimizde sońǵy jyldary ınternet-alaıaqtyq sıpatyndaǵy qylmystyq áreketter qatary kúrt artyp keledi. Osyǵan baılanysty elimizdiń ózge óńirlerindegideı Túrkistan oblystyq polısıa departamentinde de «CyberPol» toby qurylǵan. Bul jóninde baspasóz máslıhatynda oblystyq polısıa departamentiniń krımınaldyq polısıa basqarmasynyń aǵa jedel ýákili Ermek Shakım aıtyp ótti.

«Statısıkaǵa súıensek, osy jyldyń 10 aıynyń qorytyndysymen oblys aýmaǵynda ınternet-alaıaqtyqqa qatysty 454 is tirkeldi. Onyń ishindegi 196-syn sotqa joldadyq. Bul baǵyttaǵy qylmystardyń ashylýy 44,5 paıyzdy qurady.

Bıylǵy qarasha aıynan bastap İshki ister mınıstrliginde ınternet-alaıaqtyqpen kúrestiń tıimdiligin arttyrý maqsatynda kıberqylmysqa qarsy kúres departamenti jumysyna kiristi. Aldaǵy kúnderi óńirde osy sıaqty derbes basqarma ashý jumystary qolǵa alynyp jatyr. Sondaı-aq áleýmettik jelilerde arnaıy maqsattaǵy toptyń paraqshalaryn ashtyq. Endigi jerde ınternet-alaıaqtardyń qaqpanyna túsip, qurbany bolǵan azamattar áleýmettik jelilerde ashylǵan paraqshalarymyzǵa óziniń anonımdi aryz-shaǵymdaryn joldaı alady», dedi aǵa jedel ýákili Ermek Eralyuly.