– Svetalana apaı, Qazaqstan Elbasy Nursultan Nazarbaevtyń sarabdal saıasatynyń arqasynda ultaralyq tatýlyqtyń altyn arqaýyna aınalǵanyna bárimiz kýá bolyp otyrmyz. Dostyǵymyzdy nyǵaıtý, tatýlyqty saqtaý ońaı bolmaǵany belgili. Osy kúni jetken jetistigimizdiń qanshalyqty mańyzdy ekenin jetisýlyqtar qanshalyqty túsinedi?
– Bizder ózimizdi baqyttymyz dep aıtýǵa quqymyz bar. Sebebi, san ǵasyrlar boıy eli men jeriniń azattyǵy úshin kúresip, urpaqtaryna amanat etip qaldyrǵan qasıetti qazaq topyraǵynda tatý-tátti ǵumyr keship kelemiz.
Túrki jurtyna tán Asan qaıǵy Jelmaıasyna minip jurtyna jánnat jer izdegeni jaıly ańyz barshaǵa belgili. Sol jeruıyq qazaq dalasynan tabylsa, búgin bizder, Qazaqstandy mekendeıtin barsha ult ókilderi. Onyń ishinde Jetisýdaǵy ózge ult ókilderi osy kıeli jerdiń bel balasy ekendigimizdi erekshe maqtanyshpen aıta alamyz. Sondyqtan Jetsý jerin mekendegin ózge ult ókilderi óńirimizde dostyq pen yntymaqty damytý baǵytynda atqarylǵan jumystardy óte joǵary baǵalaıdy. Buǵan ár ýaqytta ózderiniń úlesin qosyp keledi. Ortaq Otanymyz Qazaqstandaǵy ultaralyq tatýlyqtyń saqtalýyna bárimiz jaýaptymyz.
– Qazirgi jastar Otan degen uǵymdy árqalaı túsinedi. Kópti kórgen azamat retinde jastar úshin Otan jaıyndaǵy oıyńyzdy bólise ketseńiz?
– Otan degen – uly sóz. Ol meniń pikirimshe, ortaq aýmaqpen, shekaramen, bolmasa qandaı da bir zań jıyntyǵymen ǵana ólshenbeıdi. Otan – rýhtyń birligi, nıet pen maqsattyń tuǵyry. Demek, múddemiz bir bolsa, Otan aldyndaǵy jaýapkershiligimiz de bir uǵymda túıisip, alǵa jyljýdyń, birlese kúres júrgizýdiń basty sharty – eljandylyq degen qasıettiń beriktigine ákeledi.
Qazaqstan táýelsizdigin jarıa etken kezden beri Elbasy Nursultan Nazarbaev Qazaqstan halqy Assambleıasynyń forýmynda bul dostyqtyń ǵasyrlar boıy jınalǵan tájirıbesiniń negizinde qalyptasqanyn atap aıtqan edi.
Álemdegi tarıhı jaǵdaılarǵa baılanysty qonys aýdarǵan ózge ult ókilderiniń biri tirshilik jasaý úshin kelse, biri zorlyqshyl bıliktiń zobalańyna túsip, jer aýdarylyp, týǵan jerinen eriksiz tún qatyp kóshkender. Degenmen, qazaq halqy olardyń barlyǵyn jatsynbaı, jamandyq jasamaı, teń quqyly ómir súrýine jaǵdaı týǵyzdy, joǵyn túgendep, barymen bólisti.
– Qazaqstan halqy Assambleıasy elimizdegi ózin aqtaǵan mańyzdy qoǵamdyq ınsıtýtqa aınalǵanyn bilemiz? Assambleıa jumysyn qalaı baǵalaısyz?
– Ótken ǵasyrdyń 90-shy jyldarynda KSRO quramyndaǵy respýblıkalar táýelsizdigin jarıalaǵan tusta kóptegen memleketter birinshi kezekke óz ultynyń múddesin den qoıdy. Táýelsiz Qazaqstan alǵashqy qadamdaryn mundaı óreskel árekettermen emes, qaıta qazaq jerin mekendeıtin barlyq ulttardyń alańsyz, óz múmkindikterine saı ómir súrip, eńbek etýine jaǵdaı jasaýdan bastady.
Sóıtip, dúnıejúzinde balamasy joq qoǵamdyq ınstıtýt – Qazaqstan halqy Assambleıasy dúnıege keldi. Elimizde ulttyq mektepter ashyldy, teatrlar órken jaıdy, gazetter shyǵa bastady. Elimizdiń Ata Zańynda qazaq jerin mekendeıtin barsha ulttar men ulystardyń teń quqyqtyǵy jarıalanyp, buljytpastan oryndalýda. Elbasynyń: «Óz jerinde, óz elinde júrip qazaqtaı zardap shekken eshqandaı halyq joq» dep aıtqany esimde qalypty. Tarıhqa kóz júgirtsek, árisin aıtpaǵanda, sonaý azamat soǵysynan beri qaraı baılardy tárkileý, 30-shy jyldary oryn alǵan asharshylyq pen qýǵyn-súrgin, Uly Otan soǵysy qazaqtyń qanshama azamattarynyń qataryn sıretip, basyn báıgege tiktirdi deseńizshi.
Men san ǵasyrlyq tarıhy, ózine tán dástúr-salty, óneri men mádenıeti bar uıǵyr halqynyń qyzymyn. Óz ultymdy súıip, tanyp, óz tilimde sóıleımin. Alaıda, qandaı sharýamen aınalysam desem de kedergi kórip otyrǵan joqpyn. Qazaqtarmen quqymyz birdeı, jaǵdaıymyz jaqsy. «Qurǵaq qasyq aýyz jyrtady» degenniń kerin keltirmeı, endi biz «Qazaq jaqsy, qazaq qonaqjaı» degen sózderdi qaıtalaı bermeı, olarǵa kómektesý úshin naqtyly sharalarǵa kóshýimiz kerek. Demek, biz qazaq ultynyń órkendeýi arqyly óz baqytymyzdy tolyqqandy sezinetinimizdi oılaıtyn kún keldi.
Elbasy Nursultan Nazarbaev Assambleıanyń sesıasynda biz jerimizdegi «Beıbitshilik pen kelisimge úırenip ketkenimiz sonshama, ony kúndelikti jutyp júrgen aýa sıaqty ańǵarmaıtyn bolǵanbyz» degen edi. Rasynda, shetelde bizdegi tatýlyqty «qazaqstandyq keremet» dep qabyldaıdy.
Biraq biz jaıbaraqattyqqa, mardymsýǵa jol bermeýimiz kerek. Bir nárse aıtpas buryn, áldebir áreket jasar aldynda bul qylyǵym ortaq Otanymyzdyń múddesine saı kele me, ultaralyq dostyq pen tatýlyqqa kesirin tıgizbeı me dep oılanyp alǵanymyz durys. Qazaqstannan Germanıaǵa kóship ketken jerlesterimiz jaıly mynandaı bir áńgime bar. «Birde búldirshin qyz entige júgirip kirip, sheshesine nemis tilinde: «Mama, bizdiń qazaqtar keldi. Dombyra! Dombyra! Júr, baryp tyńdaımyz» dep aıqaı salǵan kórinedi.
Sonda kóptegen adamdar jumystaryn qoıa salyp, júgirgen eken. Osylaısha týrısik saparmen júrgen qazaqstandyq avtobýstyń ishinde oınap turǵan qazaq mýzykasyn tyńdap, bir jasap qalypty.
Bul Qazaqstanda týǵan sol sábıdiń qazaq jerine, onyń ónerine degen súıispenshiligin, júregine uıalaǵan mahabbatyn kórsetpeı me?
Menińshe, qazaqtyń salt-dástúrin kórip, ulttyq taǵamdarynan dám tatyp, án-kúıin tyńdap ósken ózge ult ókilderiniń qaı-qaısysy bolsyn qazaq jeriniń qasıetin umytpaıtyny anyq.
– Qazaqstandaǵy ultaralyq tatýlyqtyń modeli álem elderin qyzyqtyratynyn jıi estımiz. Munyń qandaı qupıasy bar dep oılaısyz?
– Órkenıet órine shyqqan elderdiń ózinde ultaralyq qatynas máselesi tolyq sheshimin tappaı keledi. Osy oraıda bizdiń tájirıbemizdi Eýropaǵa qoldanýdyń da sáti túskendeı. Biz búgin óte kúrdeli álemde ómir súrip jatyrmyz. Jan-jaǵymyzda ulttyq, dinı turǵydaǵy kıkiljińder jıi oryn alýda.
Osy oraıda uıǵyr ultynyń ókili retinde qazaq halqyna degen izgi nıetimdi erekshe aıtqym keledi. Elbasynyń ózi úlken shańyraqtaǵy ulttar men ulystardyń teń quqyǵyn qamtamasyz etkeni osyǵan dálel. Qazaqta «Úı ishinen úı tikpes bolar» degen mátel bar. Sol aıtqandaı, barshamyz ortaq Otanymyzdyń bolashaǵyna alańdaýǵa tıispiz. Ol úshin árqaısymyzdyń júregimizde qazaqstandyq patrıotızm, el men jerge degen kirshiksiz sezim bolýy kerek. Aǵash tamyrsyz bolmaıdy. Eger urpaqtar arasyndaǵy aırandaı uıyǵan tatýlyq úzilse, onda memlekettiń bolashaǵy da bulyńǵyr.
Bul jerde men ana, áje jáne «Ulaǵat» aqsaqaldar keńesiniń tóraıymy retinde aǵa urpaq ókilderinen balalardy eljandylyqqa, dostyq pen tatýlyqqa tárbıeleýge, ultaralyq kelisimdi ana sútimen boıǵa sińirýge únder edim. Barsha otandastarym bul aıtqandarymdy durys qabyldaıtynyna senemin.
– Qazaqstandaǵy ultaralyq tatýlyqty damytýdaǵy Elbasynyń ornyn qalaı aıshyqtar edińiz?
– Tamyry bekem tatýlyǵymyzdyń basty úılestirýshisi Elbasy Nursultan Nazarbaev ekeni daýsyz shyndyq. Sol kisiniń ishki-syrtqy sarabdal saıasatynyń arqasynda memleketimizde ultaralyq tatýlyqtyń, halyqaralyq kelisimniń berik negizi qalanyp otyr.
El egemendigi tusynda da bir tabystarǵa qol jetkizsek, solardyń barlyǵy Elbasynyń esimimen tikeleı baılanysty. Demek, Nursultan Ábishulyndaı dana kóshbasshymyz bar kezde Qazaqstan tek ósip-órkendeı beredi dep tolyq senimmen aıta alamyn.
Suhbattasqan Nurlan Áýbákir
