Shyǵys Qazaqstan oblysynyń agroónerkásiptik kesheni azyq-túlik qaýipsizdigin qamtamasyz etetin, aımaq ekonomıkasynyń ekinshi negizgi salasy. Búgingi tańda atalmysh sala turaqty damyp keledi jáne eldiń aýyl sharýashylyǵy ónimi shyǵarylymynyń 6%-yn qurap otyr.
Bıyl aýylsharýashylyǵy boıynsha aýqymdy jumystar atqarylý josparlanyp otyr dep habarlaıdy Dalanews.kz kaz.inform.kz ke silteme jasap.
SHQO Aýyl sharýashylyǵy basqarmasynyń málimetine súıensek, ótken jyly óńir boıynsha aýyl sharýashylyǵy óniminiń jalpy shyǵarylymy 539,4 mlrd teńgeni quraǵan. Onda ósimdik sharýashylyǵy óniminiń úlesi – 43%, mal sharýashylyǵy óniminiń úlesi – 57%.
«Agroónerkásiptik keshenniń (AÓK) serpindi damýyna agrarlyq sektordyń basym baǵyttaryn damytýdy sýbsıdıalaý túrindegi memlekettik qoldaý sharalary, kredıtteý baǵdarlamalaryn iske asyrý yqpal etedi. 2024 jyly sýbsıdıalaý baǵdarlamalary boıynsha 23 795 mln. teńge qarastyrylǵan. Onyń ishinde ınvestısıalyq salymdar kezinde agroónerkásiptik keshen sýbektisi shekken shyǵystardyń bir bóligin óteý boıynsha sýbsıdıalaýǵa 8539,5 mln. teńge bólindi. Baǵdarlamanyń negizgi maqsaty – kapıtal syıymdylyǵyn tómendetý jáne salynǵan ınvestısıalardyń ótelimdiligin arttyrý arqyly AÓK-niń basym baǵyttarynda ınvestısıalyq jobalardy iske asyrý sheńberinde taýarlardyń, jumystar men kórsetiletin qyzmetterdiń qoljetimdiligin arttyrý, - delingen aqparatta.
Al agroónerkásiptik keshen sýbektilerine kredıt berý, aýyl sharýashylyǵy janýarlaryn, tehnıkasy men tehnologıalyq jabdyqtaryn satyp alýǵa lızıń kezinde syıaqy mólsherlemelerin sýbsıdıalaýǵa 5668,6 mln teńge qarastyryldy.
Sýbsıdıalaý qaryz sharttary boıynsha júzege asyrylady, naqty aıtqanda:
1) aýyl sharýashylyǵy tehnıkasyn, onyń ishinde aspaly jáne tirkeme jabdyqty satyp alýǵa, sondaı-aq aýyl sharýashylyǵy janýarlaryn satyp alýǵa, ınvestısıalyq maqsattarǵa (jeńil avtomobıl kóligi men jolaýshylar kóligin qospaǵanda), qurylysqa (un, mıneraldy sý jáne alkogólsiz sýsyndar óndirýge arnalǵan negizgi quraldardy satyp alýǵa arnalǵan qaryzdardy qospaǵanda);
2) óndiristik prosestiń tehnologıalyq sıkli úshin qajetti aınalym qarajatyn tolyqtyrýǵa;
3) kóktemgi egis jáne egin jınaý jumystaryn júrgizýge berilgen qaryzdar boıynsha júzege asyrylady.
«Asyl tuqymdy mal sharýashylyǵyn damytýdy sýbsıdıalaý, mal sharýashylyǵy óniminiń ónimdiligi men sapasyn arttyrýǵa – 4775,8 mln teńge bólindi. Osy baǵdarlama boıynsha sýbsıdıalar qaǵıdalarda bekitilgen normatıvterge sáıkes asyl tuqymdy iri qara mal, qoı, jylqy shoshqa satyp alǵany úshin, iri qara, qoı, shoshqa, maral jáne aralardyń analyq mal basymen seleksıalyq-asyl tuqymdyq jumysy úshin tólenedi. Sýbsıdıalar óndirilgen sıyr súti men qus eti úshin de tólenedi», - delingen habarlamada.
Ósimdik sharýashylyǵy óniminiń ónimdiligi men sapasyn arttyrýdy sýbsıdıalaýǵa – 4088,6 mln teńge jumsalmaq. Osy baǵdarlama sheńberinde sýbsıdıalaý mynadaı baǵyttar boıynsha júzege asyrylady:
- Tuqym sharýashylyǵyn damytýdy sýbsıdıalaý – 1120,9 mln teńge.
- Pestısıdterdiń, bıoagentterdiń (entomofagtardyń) qunyn sýbsıdıalaý – 1301,0 mln teńge.
- Tyńaıtqyshtardyń (organıkalyq tyńaıtqyshtardy qospaǵanda) qunyn sýbsıdıalaý – 1650,7 mln teńge.
- Aýyl sharýashylyǵy taýaryn óndirýshilerge sý berý boıynsha kórsetiletin qyzmetterdiń qunyn sýbsıdıalaý – 16 mln teńge. Sýbsıdıa alýshylar – aýyl sharýashylyǵy ónimin óndirýshiler, olar sý berýshiden sý berý qyzmetterin satyp alady jáne olardy tóleý shyǵyndaryn ótep alady.
- Qaıta óńdeý kásiporyndarynyń aýyl sharýashylyǵy ónimin tereńdetip óńdeý ónimderin óndirý úshin satyp alýǵa jumsaǵan shyǵyndaryn sýbsıdıalaýǵa – 571,9 mln. teńge.
«Baǵdarlama sheńberinde qaıta óńdeýshi kásiporyndardyń ony tereń óńdeıtin ónimderdi (sary maı jáne qatty irimshik) óndirý úshin aýyl sharýashylyǵy ónimin satyp alýǵa jumsaǵan shyǵyndary sýbsıdıalaýǵa jatady. Kepildik berilgen satyp alý baǵasy men satyp alý baǵasy belgilenetin aýyl sharýashylyǵy ónimderiniń tizbesine sáıkes qaıta óńdeýshi kásiporyndardyń aýyl sharýashylyǵy ónimin tereńdetip qaıta óńdeý ónimderin óndirý úshin satyp alýǵa jumsaǵan shyǵyndary sýbsıdıalaýǵa jatady», - deıdi basqarma basshysynyń mindetin atqarýshy Ajar Kadjıbekova.
Sýbsıdıalar osy jyly jáne ótken jyldyń tórtinshi toqsanynda aýyl sharýashylyǵy ónimin aýyl sharýashylyǵy taýaryn óndirýshilerden, aýyl sharýashylyǵy kooperatıvterinen jáne daıyndaýshy uıymdardan satyp alýǵa jumsalǵan qaıta óńdeý kásiporyndaryna tólenedi. Barlyq sýbsıdıalaý baǵdarlamalary boıynsha sýbsıdıalar tóleý sýbsıdıalaýdyń memlekettik aqparattyq júıesindegi elektrondyq ótinim negizinde júzege asyrylatynyn atap ótken jón. Ol berý sátinde sýbsıdıalaý qaǵıdalarynda kórsetilgen ólshemsharttarǵa sáıkes kelýi tıis.
Osy rette, kredıtteý baǵdarlamalary týraly aıtar bolsaq, 2024 jyly «Aýyl amanaty» halyqtyń tabysyn arttyrý baǵdarlamasy boıynsha 5,4 mlrd teńge bólinip, 965 mıkrokredıt josparlanǵan. Qarjylandyrýdy senim bildirilgen agent - «Ertis» ÁKK júzege asyrady. Kredıtteýdiń basym baǵyttary:
- Bordaqylaý jáne ónim alý, ósirý, ósimin molaıtý (mal basyn ulǵaıtý) maqsatynda etti jáne sútti mal sharýashylyǵy, jylqy sharýashylyǵy, qoı sharýashylyǵy, qus sharýashylyǵy;
- Aýyl sharýashylyǵy kooperatıvterine mıkrokredıt berý – negizgi jáne aınalym qarajatyn, aýyl sharýashylyǵy tehnıkasyn, mashınalary men jabdyqtaryn satyp alý úshin, mal azyǵyn daıyndaý jáne satyp alý úshin;
- Aýyl sharýashylyǵy tehnıkasy men jabdyǵyna tehnıkalyq qyzmet kórsetý jáne jóndeý stansıalaryn ashý, keńeıtý jáne jańǵyrtý úshin;
- Jylyjaılardy salý, jańǵyrtý jáne qyzmet kórsetý úshin;
- Agroónerkásiptik keshen salasyndaǵy taýarlardy óndirý, óńdeý jáne qaıta óńdeý;
«Bul jobanyń nysanaly sanaty – zeınetkerlik jasqa tolmaǵan jumyssyzdar, tabysy eń tómengi kúnkóris deńgeıinen tómen jeke qosalqy sharýashylyqta satýǵa arnalǵan ónim óndirý boıynsha qyzmetti derbes júzege asyratyn tulǵalar, otbasylyq kásipkerlikte tólenbeıtin qyzmetti derbes júzege asyratyndar, isin jańa bastaǵan jáne jumys istep turǵan kásipkerler (aýyl sharýashylyǵy ónimderin qaıta óńdeý jáne tamaq ónimderin óndirý boıynsha shaǵyn jáne orta bıznesti ashý jáne damytý), óndiristik kooperatıv músheleri. 2024 jyly iri ınvestısıalyq jobalardy qarjylandyrý boıynsha SQO tájirıbesin taratý sheńberinde 3 mlrd teńge bólindi. Jalpy aýdany 1,5 myń ga sýdy únemdeıtin sýarý tehnologıalaryn engizý boıynsha 2 jobany qarjylandyrý josparlandy», - delingen málimette.
