"Reseı áskerdiń kúshimen Túrkıany qos qaptaldan qysyp, qorshaýǵa almaq. Soltústiginde Qyrym, ońtústiginde Sırıaǵa ásker ornalastyryp, Ankarany tyrp etkizbeýdi kózdeıdi. Máskeý týrızm salasyn, gaz tasymaly men eki jaqty alys-beristi de Túrkıany tejeý, bopsalaý maqsatynda utymdy paıdalanyp otyr», – deıdi túrik profesory.
Ol sońǵy ýaqytta Reseıdiń Sırıadaǵy opozısıa kúshteri bekingen Idlıb, Ham, Aleppo sekildi aýdandardy bombylaýdy jıiletip ketkenin aıtady. Sırıanyń Azamattyq qorǵanys basqarmasynyń dereginshe, reseılik joıǵysh ushaqtar bir táýlikte 45 nysandy jermen-jeksen etken.
Al Sırıa basshysy Bashar Asad araǵa alty jyl salyp, resmı saparmen Pýtınniń aldyna bardy.
"Kreml kósemi Taýly Qarabaqtaǵy kıkiljińnen shet qalǵanyna, bul másele Erdoǵannyń pármenimen Ázirbaıjan paıdasyna sheshilgenine narazy. Reseı shatqaıaqtap qalǵan pozısıasyn Sırıa opozısıanyń negizgi shebi Idlıbti bombylaý arqyly qalpyna keltirýdi kózdeıdi.
Túrkıa prezıdenti Máskeýdiń Taıaý Shyǵystaǵy atys-shabysty toqtatýǵa múddeli emesin birneshe ret málimdegen. Al Asadtyń Máskeý sapary Idlıbqa qarsy shabýyldyń údeı túsetinin ańǵartady», – deıdi sarapshy.
Onyń paıymdaýynsha, Pýtın NATO múshesi Túrkıany soltústiginde Qyrym, ońtústiginde Sırıa arqyly qorshaýǵa alyp, Máskeýge muhtaj qylýdy kózdeıdi. Qyrymdaǵy Sevastopol pen Sırıadaǵy Hmeımım áýe bazasy Túrkıaǵa áskerı qaýip-qater tóndiretin nysandar sanatynda.
Sezaı Ozchelık Pýtınniń Túrkıany qorshaı ornalasqan áskerı bazalarda 70 myńǵa jýyq jaýynger ornalastyrǵanyn aıtady. Bulardyń basym bóligi Qyrym túbeginde shoǵyrlanǵan, sońǵy ýaqytta Reseı Sırıadaǵy áskerı kúshiniń aýqymyn arttyryp jatyr.
"Qyrym pen Sırıada Kremldiń jaıaý áskeri, áskerı teńiz kúshteri men áýe kúshteri ornalasqan. Reseıdiń saıası yqpaly atalǵan aımaqpen shektelmeıdi. Abhazıa, Ońtústik Osetıa, Armenıa, Moldova jáne Lıvıany da baılap-matap tastaǵan, Reseıdiń áskerı kúshteri munda da emin-erkin júr.
Bul Túrkıany tikeleı qorshaýǵa alǵannyń kórinisi ári eldiń qaýipsizdigine qater tóndiretin faktor. Máskeýdiń Ońtústik Kıprmen áńgimesi jarasyp, áskerı-saıası áriptestik ornatýǵa tyrysýy da Ankaraǵa berilgen belgi», – deıdi túrik profesory.
Onyń aıtýynsha, Grekıa bıligi Reseıden satyp alǵan S-300 zymyran keshenderin aralǵa tezdetip ornalastyrýǵa asyǵyp otyr. Reseıdiń áskerı teńiz floty Ońtústik Kıprdi torýyldaýy tegin emes, túneýkúni araldyń negizgi porty Lımasolǵa «Admıral Kýznesov» áskerı kemesi aıaldaǵan.
Sarapshynyń tuspaldaýynsha, ázir eki el Lımasol portyn Jerorta teńizindegi Reseıdiń áskerı bazasyna aınaldyrýdy oılastyrýda. Taraptar til tabyssa, bul Kremldiń Jerorta teńizindegi Sırıadaǵy Tartýstan keıingi ekinshi áskerı bazasyna aınalmaq.
"Pýtın qyrǵı-qabaq dáýirge qaıta oralǵandy qalaıtyn sekildi. Reseıdiń saıasaty – konflıktini soza túsý dep atalady. Bylaısha aıtqanda, bitimge kelmeıtin daý, túıini tarqamaıtyn, kúrmeýi kóp kıkiljiń.
Reseı Túrkıany qorshaýǵa alǵany azdaı, eki jaqty alys-beristi, orys týrıserin, tabıǵı gazdy saýdaǵa salýda, ýaqyt óte kele bopsalaýǵa deıin barady.
Lıvıadaǵy, Taýly Qarabaqtaǵy urys-keriste Reseı Túrkıaǵa qarsy soǵysty. Taýly Qarabaqtaǵy janjalda armán áskerimen qatar Máskeý de kúıreı jeńildi. Áskerı taktıkasy aqtalmady.
Pýtın keshirimge sarań, kekshil adam. Ol mundaıdy umytpaıdy. Idlıbke shabýyl jasaý arqyly abyroı-bedelin qalpyna keltirýdi kókseıdi...", – deıdi túrik profesory.
Másele buǵan ǵana tirelip turǵan joq, Idlıbti úzdiksiz bombylap, opozısıa kúshterin talqandaýdy kózdeıtin Pýtın osy arqyly Túrkıany tyǵyryqqa tiregisi keledi. Soǵystan bas saýǵalaǵan jurt Túrkıa shekarasyna qaraı lap qoıady dep boljaıdy.
Sóı degen Sezaı Ozchelıktiń pikirinshe, Pýtınniń túpki oıy – Erdoǵannyń tábetin tejeý, onyń aımaqtaǵy saıası ambısıasyn aýyzdyqtaý. Munyń arǵy jaǵynda Orta Azıa elderiniń qulaǵy qyltıady.
"Bosqyn máselesi – Túrkıanyń jandy jeri. Máskeý muny saıası oıynǵa aınaldyryp, Ankarany ashsa alaqanynda, jumsa judyryǵynda ustaýdy armandaıdy.
Gıbrıdti soǵystyń ádis-tásilderin Pýtınnen artyq meńgergen adam joq. Kıpr, Sırıa, Qyrym, Belarýs sekildi elderde Reseıdiń tólqujatyn taratyp jatyr. Aqparattyq propagandasy halyqtyń sanasyn ýlap, "Pýtın paıǵambar" degen úgit-nasıhat júrgizýde. Kremldiń soıylyn soǵatyn aýdıtorıa ár tustan tóbe kórsetýde. Buǵan Kıprde qurylǵan Progresıvti partıa, Bolgarıadaǵy «Ataka» partıasy, Grekıadaǵy «Altyn shapaq» saıası birlestigi, Túrkıadaǵy «Rodına» jáne Sırıadaǵy «Baas» partıalary dálel", – deıdi sarapshy.
Túrik profesory Reseıdiń bastamasymen ótip jatqan áskerı jattyǵýlar Batys órkenıetine qaýip tóndiretinin aıtady. "Batys-2021" áskerı jattyǵýyna Reseı men Belarýstiń 200 myńǵa tarta jaýyngeri qatysqan. Budan bólek Qazaqstan, Armenıa, Qyrǵyzstan, Tájikstan áskerıleri de osy jattyǵýdyń bel ortasynda júrgen-di.
Ázirlegen, Dýman BYQAI
