Elimiz qazirgi tańda tatýlyqty tý etip, turaqtylyq pen birlikti, ádildik pen yntymaqtyqty jalpyhalyqtyq deńgeıde nasıhattaı otyryp jyldar boıyna tatý tátti tirshilik etip keledi. Elimizdegi turaqtylyq, tynyshtyq qazir talaı elge úlgi bolyp otyr. Júzden astam ulttyń ondaǵan jyldar boıy bir shańyraq astynda birlikte, ózara dostyqta ómir súrýiniń syry memlekettik ustanym men eldik basymdyqta ekeni daýsyz. Osy oraıda elimizdegi mundaı ult bolyp uıysýda mańyzy zor organnyń biri Qazaqstan halqy Assambleıasy deı alamyz. Assambleıanyń jyldar boıyna Dostyq úılerinde ótkiziletin sharalary negizinen ulttyń birligin, birtutastyǵyn nasıhattap, barsha ultty bir shańyraq astynda uıysýǵa, ózara tatýlyqty saqtaýǵa úndeıdi. Asambleıa jandarynan qurylǵan medıasıa kabınetteri barsha halyqty, ózara til tabysyp, daý janjal týyndaı qalsa bitimmen sheshýge shaqyrsa, «Analar keńesi» jyl boıyna ataýly sharalarǵa mán berip, ulttyq salt dástúrdi jańǵyrtýǵa, el ishinde izgilik, birlik, tatýlyqty sekildi uǵymdardyń qadirin arttyrýǵa, el ishindegi senim men jaýapkershilik qundylyqtaryn nasıhattaýǵa, memlekettik rámizderimizdi qurmetteýge, ulttyq qasıetterimizdiń dáripteýge shaqyrady. Osy oraıda Aqmola oblystyq Qazaqstan halqy Assambleıasy janyndaǵy Analar keńesiniń tóraıymy Aınur Jahınamen arnaıy suhbattasyp, joǵaryda sóz bolǵan máselelerdi jan jaqty talqylaýǵa tyrystyq.
– Elimizde osydan birshama ýaqyt buryn ataýynyń ózi ádemi Dostyq úıleri barlyq oblystarda boı kótergen edi. Qazirgi tańda olar qandaı jumystarǵa muryndyq bolyp otyr?
– Aqmola oblysyna tıesili Dostyq úıi Kókshetaý qalasynda ornalasqan. Dostyq úıi kórkem jerde, Kókshetaý qalasynyń ortalyq meshiti men salynyp jatqan hrıstıan ǵıbadathanasynyń janynda kórshiles tur. Ornalasqan jeriniń ózi elimizdegi toleranttylyqty, barsha ulttyń, qaı dinniń ókili bolmasyn úlken qurmetpen qaraıtynymyzdy nasıhattap turǵandaı...
Qazirgi tańda bul ortalyq elimizdegi mańyzy zor sharalardy uıymdastyrýǵa uıyqty bolyp otyr. Oblys deńgeıindegi ataýly kúnder, birlik pen yntymaqty nasıhattaıtyn, oblys kólemindegi ıgi sharalardyń barlyǵy qazir osynda ótedi desem asyra aıtqandyq bolmas edi.
Ǵımarattyń jalpy aýdany 4 myń sharshy metrden asady. Bul Dostyq úıinde óńirdiń mádenı-demalys qyzmetiniń deńgeıin arttyrý úshin qajet nárseniń bári bar, oıyn-saýyq is-sharalaryn ótkizý úshin jaǵdaı jasalǵan. Óńirdegi barlyq ulttardyń ulttyq merekesin atap ótemiz. Mundaı sharalar arqyly bir oblysta ómir súrip jatqan barlyq ulttardyń bir birine degen qurmeti arta túsetini sózsiz.
Bir-biriniń mádenıetin, ulttyq qundylyqtaryn, artyqshylyqtaryn tanı túsedi. Sol arqyly bir-birine ózara syılastyǵy artatyny anyq. Sondyqtan bizde ótetin árbir is-sharanyń mańyzy zor dep eseptaımyn.
Aıtalyq, ortalyq zalymyzda etnomádenı ortalyqtardyń qyzmetin kórsetetin kórme vıtrınalary ornalasqan, sondaı-aq repetısıalyq, horeografıalyq zaldar, úlken saltanat zaly, óńirdiń etnomádenı birlestikteriniń kabınetteri, ana tilin úırenýge arnalǵan synyptar jáne taǵy basqa maqsattardy kózdeıtin kabınetterimiz bar.
Dostyq úıi qyzmetiniń basym baǵyttary rýhanı birlik ıdeıalaryn qalyptastyrý jáne taratý, etnosaralyq kelisimdi nyǵaıtý, qazaqstandyq patrıotızmdi nasıhattaý, fólklor men kórkemónerpazdar shyǵarmashylyǵyn, ulttyq biregeılikti damytý, etnostardyń mádenıeti men dástúrlerin qurmetteýge tárbıeleý bolyp tabylady. Sonyń ishinde barsha ult ókilderiniń basyn biriktire otyryp, qazaqstandyq patrıotızmdi nasıhattaý basty maqsatymyz!
– Qazaqstandyqtardyń patrıottyq sezimin arttyrý úshin ne isteýimiz kerek dep oılaısyz?
– Negizi patrıottyq sezim eldik úlken sharalarda baıqalady ǵoı. Bir qaraǵanda patrıot sıaqty emes kórinýi múmkin. Biraq keshegideı Parıj tórinde halyqaralyq deńgeıdegi Olımpıada da sportshylarymyz atoı salyp jatqanda, árbir qazaqstandyq ultqa bólinbesten shyn jankúıerligin tanytty. Sol sekildi syn saǵaty soqqanda árbir qoǵamymyzdyń múshesi óziniń eliniń janashyry ekenin tanytady dep oılaımyn.
Jalpy, elimizde patrıottyq sezimdi arttyrý úshin el basyna kún týǵan tarıhı kınolarymyzdy jıi kórsetýimiz kerek. Sonda ata-babamyzdyń qandaı joldardan ótkenin sezingen jas urpaqtyń boıynda patrıottyq sezimder kórine túsedi. Patrıottyq baǵyttaǵy ánder men óleńderdiń baıqaýy jıi uıymdastyrýdyń mańyzy zor dep esepteımin.
Erekshe sátimen shyqqan ánder el aýzynda da aıtylyp, halyq arasyna patrotızm dánegin sebetini sózsiz.
Qaıbir jyldary elimizde patrıottyq ánder joq ekeni ashyq aıtylyp, úlken syn aıtyldy emes pe? Sol kezde áskerdegi sarbazdarymyz mahabbat týraly ánder aıtqanyn da bilemin Biraq keıinnen bári retteldi. Osy máselege qoǵam nazary aýdarylǵannan keıin kóptegen patrıottyq ánder paıda boldy. Bul úshin ánshilerimiz ben sazgerlerge alǵysymyz sheksiz. Demek sol kezde qazaq qoǵamyna patrıottyq baǵyttaǵy ánder jetispegeni anyq. Sarbazdarymyz sapta kele jatyp mahabbat týraly ánder aıtýǵa májbúr boldy. Qazir patrıottyq ánderimiz kóp. Mundaı ánderdi balalarymyz jattap alyp, kóp oryndap júr.
Ótkende bir ońtústik jaqta áskerden oralǵan balasyna toı jasap berip jatqan otbasyny kórip súısindim. Bul bir jaǵynan toı ne úshin qajet daraqylyq dep synaýy da múmkin jurttardyń. Biraq balasynyń Otan qorǵap kelip, áskerı boryshyn ótep áskerı kıimde júrýi jasóspirimderdiń boıynda elikteýshilik týǵyzady.
Buryn aýylda áskerden kelgen jigitter ústindegi áskerı kıimmen birneshe kún aýylda júrip, ol áskerde júrgende dúnıeden ozǵan adamdardyń úıine qaıyr aıtyp kirip, keıbir úlkenderdiń úıine sálem aıta baryp aýylda aralap júretin. Olardyń sol júrisi jastardy qatty elikteýge ákelip, jas jigitterdiń boıynda Otan qorǵaýǵa degen qushtarlyqtaryn arttyratyn-dy.
Qazir shyny kerek kóp jastar áskerge barýdan qashady. Sondyqtan tıisti oryndar olardy kósheden qýalap júrip áketýge májbúr. Óıtkeni jastar áskerge shaqyrtý qaǵazyn elemeıdi, múldem áskerge barǵysy kelmeıdi. Jumyssyz bos júrse de áskerı boryshyn ótegisi kelmeıdi. Bul da bolsa eli ishindegi parıottyqtyń álsireýiniń bir sebep dep esepetımin.
Sondyqtan qazaq úshin toı erekshe bir qundylyq qoı. Áskerden kelgen balalaryna ata-analardyń toı jasaýy basqa jastarǵa oı sala ma dep úmittenemin.
Sonymen qatar bazarlardaǵy ulttyq kıimderdiń baǵasyn túsirýdi de oılaýymyz kerek. Kımige bir oıý tússe baǵasy sharyqtap shyǵa keledi. Bul durys emes. Ulttyq kıim tigetin sheberlerli memleket tarapynan yntalandyryp, ulttyq kıimderdiń baǵasyn túsirýdi oılaǵan jón. Budan utpasaq, utylmaımyz.
Qaı bir jyly jas qyzdar arasynda taqıa kádimgideı sánge aınaldy emes pe? Sol sekildi ulttyq kıimderdi túrlendirip, sán áleminde ustaı bilsek ulttyq kıimge degen halyqtyń suranysy da, qyzyǵýshylyǵy da artar edi. Osy Ózbekstannyń qyzdary ǵasyrlar boıyna sháı matadan tigilegen kóılekterin tastamaı kıip keledi ǵoı. Esesine olardy syrt kıimine qarap-aq qaı ulttyń ókili ekenin tanısyń.
Al aıyr qalpaqty qyrǵyzdardy bas kıimderinen alystan tanımyz. Sol sekildi bizdiń ulttyq kıimderimiz de bizdi tanytatyn bolýy kerek. Ulttyq dombyra sekildi aspaptarymyz da kez kelgen úıdiń tórinde ilinip turýy kerek. Báribir ulttyq zattar halyqtyń boıyna rýh syılaıdy. Eger nıet bolsa patrıottyqty nasıhattaýdyń joldary kóp. Jalpy patrıottyq degen ulttyq qundylyqtar arqyly qalyptasýy kerek dep sanaımyn.
– Aınur hanym, sizdiń oıyńyzsha elimizde patrıottyqtyń álsireýine ne sebep boly múmkin?
– Eń aldymen patrıottyq tárbıege mán bermegenimiz sebep boldy ma dep oılaımyn. Áıtpese qalaısha osyndaı mádenıeti men tarıhy maqtan eterlik, jyldar boıyna ultty uıystyryp otyrǵan, turaqtylyǵy men ashyqtyǵyn pash etýge tyrysqan, jemqorlyq sekildi jaman zattardan boıyn aýlaq ustaýǵa tyrysyp, barlyq azamattardyń quqyǵyn qorǵaýǵa barynsha tyrysyp otyrǵan eldi qalaıshe jaqsy kórmeske?! Bul eldiń patrıot azamaty bolýǵa qalaı umtylmasqa?!
Óz basym patrıottyqqa mán bersek halyqtyń óz eline degen súıispenshiligin de arttyra alamyz. Patrıottyq degende jastardyń qazir shetel asyp ketýge tyrysatyny jıi aıtylady.
Biraq odan qoryqpaý kerek. Qazir shekara ashyq. Burynǵydaı emes álem elderiniń bir birine emin erkin kirip shyǵýyna múmkindik bar. Endeshe nege jastarymyz da basqa eldi kórip, jumys istep, bar múmkindikti paıdalanbasqa?! Bul patrıotızmniń álsireýi emes, kersinshe basqa eldiń ıgilikterin kórip, ózimizge tartýǵa jaqsy múmkindik, sol arqyly elimizdi damytýǵa berilgen jaqsy bastama der edim.
Bara-bara shekara qalmaıtyn sekildi. Óıtkeni burynǵydaı emes qaýipsiz aýra qalyptastyryp, basqa eldiń týrzımin tamashalaý qazir dástúrge aınalyp barady. Sol maqsatta qazir ózderine týrızm mádenıetin damytýǵa tyrysatyn halyq kóp. Sondyqtan budan shoshymaýymyz kerek.
– 100 den astam ultty bir memlekette tatý-tátti ustap turý ońaı emes. Elimizdegi turaqtylyq pen birliktiń syry nede dep oılaısyz?
– Bizdiń halqymyz negizi beıbit súıgish el. Jaıdan-jaı eshkimge tıispegen ǵoı. Ekinshiden, elimizdegi atqarylyp jatqan memlekettik saıasattyń ózi soǵan úndeıdi. Barlyq halyqtyń dástúrin, dinı ustanymyn, mádenıetin saqtaı otyryp, olarǵa qurmetpen qaraýdy nasıhattaıdy.
Sondyqtan basqalar da bizge sondaı kózqaraspen, qurmetpen qaraıdy. Aınalyp kelgende bul elimizdegi tatýlyqty, birlikti nasıhattap otyr.
– Dostyq úılerindegi atqarylyp jatqan sharalardyń bul baǵytta mańyzy qandaı?
– Jaqynda ǵana «Eldesý jáne tatýlasý» jobasy aıasynda medıasıa semınar-trenıngter ótkizdik. Basty maqsat – el ishindegi tatýlyq, birlikti saqtaýǵa arnalǵan sharanyń mańyzy zor dep oılaımyn. Onyń aldynda 16 maýsym Ákeler kúnine oraı da shara ótkizdik.
Atap óter jaıt, biz otbasylyq qundylyqtardy arttyrýǵa da tyrysamyz. «Japyraǵyn jaıǵan báıterek» sharasyna qatysqandar sharamyzdy joǵary baǵalady. Jas urpaqqa otbasy qundylyqtaryn nasıhattap, memleket otbasy degen shaǵyn memleketterden quralatynyn eske salyp, árbir otbasynyń naǵyz mahabbat pen súıispenshilikten turatynyn uqtyrýǵa tyrystyq.
Mamyr aıynda da «El damýynyń negizi – turaqtylyq pen birlikte» atty sharamyz ótip, el ishindegi atqarylyp jatqan sharalardy talqyladyq. Aıta bersek sharalarymyz óte kóp. Olardyń árqaısysynyń qoǵamdaǵy orny bólek der edim!
