Memleket basshysy Qasym-Jomart Toqaev sońǵy tórt jylda elimizde kóleńkeli ekonomıkanyń úlesi aıtarlyqtaı azaıǵanyn aıtady. Naqtyraq aıtsaq, 2019 jyly jalpy ishki ónimdegi (JİÓ) kóleńkeli ekonomıka deńgeıi 23 paıyz bolsa, qazir bul kórsetkish 16 paıyzǵa deıin tómendegen. Halyqaralyq sarapshylar da Qazaqstandaǵy kóleńkeli ekonomıka deńgeıi resmı esepterden de tómen ekenin aıtady, dep habarlaıdy Dalanews.kz.
Prezıdent 2021 jyly kóleńkeli ekonomıkanyń kólemin 2025 jylǵa qaraı 15 paıyzǵa deıin túsirýdi tapsyrǵan edi. Osy tapsyrmany oryndaý úshin arnaıy is-sharalar jospary ázirlengen bolatyn. Jospar boıynsha, kóleńkeli ekonomıka kólemi 2023 jyly – 18,2%, 2024 jyly – 16,6%, al 2025 jyly 15%-dan aspaýy tıis bola-tuǵyn.
Bul mindetti oryndaý úshin eldegi qarjylyq operasıalardy baqylaý kúsheıtildi. Mysaly, qyrkúıekten bastap mobıldi aýdarymdardy tekserý kúsheıtilmek. Jańa erejege sáıkes, úsh aı ishinde shotqa túsetin qarjy kólemi 1 mıllıon teńgeden asqan jaǵdaıda, qarjynyń shyǵý tegi men maqsaty anyqtalady. Kásipkerlerdiń "mobıldi tólemderdi negizdeý qıyn" degen shaǵymdaryna jaýap bergen Qarjy mınıstrligi, bul ózgeristiń negizgi maqsaty – kóleńkeli ekonomıkany azaıtý ekenin, sondyqtan adal salyq tóleýshilerge alańdaýǵa negiz joq ekenin málimdedi.
Ulttyq statısıka búrosynyń deregi boıynsha, 2021 jyly Qazaqstanda kóleńkeli ekonomıkanyń kólemi JİÓ-niń 19,75%-yn qurasa, 2023 jyly 17,58%-ǵa deıin azaıǵan. Bul jospardaǵy kórsetkishten de tómen bolyp otyr.
Ranking.kz halyqaralyq sarapshylar Qazaqstandaǵy kóleńkeli ekonomıka deńgeıi resmı esepterden de tómen dep sanaıtynyn jazady. Máselen, Ernst & Young (EY) konsaltıń kompanıasynyń 2025 jylǵy naýryzdaǵy esebine sáıkes, Qazaqstandaǵy kóleńkeli ekonomıkanyń deńgeıi 2023 jyly JİÓ-niń 11,2%-yn ǵana quraǵan.
"Salystyrý úshin aıta ketsek, álem boıynsha ortasha kórsetkish – 11,8%. Ásirese, tabysy tómen elderde kóleńkeli ekonomıkanyń úlesi óte joǵary. Máselen, Serra-Leonede bul kórsetkish 64,5%, Nıgerde – 56,3%, Nepalda – 51%-ǵa jetedi. Al ekonomıkasy damyǵan elderde kerisinshe óte tómen. Birikken Arab Ámirlikterinde – 2,1%, Katarda – 2,2%. Ortalyq Azıa men Eýrazıalyq ekonomıkalyq odaq elderiniń arasynda Qazaqstannyń kórsetkishi eń tómen bolyp otyr (11,2%). EY esebine sáıkes, Reseıde kóleńkeli ekonomıkanyń úlesi – 13,1%, Belarýste – 18,3%, Armenıada – 18,9%, Túrkimenstanda – 19,7%, Ózbekstanda – 24,4%. Eń joǵary kórsetkish – Tájikstanda (shamamen 33%)", - deıdi Ranking.kz sarapshylary.
Jalpy alǵanda, álemdegi kóleńkeli ekonomıka kólemi 12,5 trln dollardy quraıdy. Absolútti kólem boıynsha Qytaı kósh bastap tur. Qytaıdaǵy kóleńkeli ekonomıkanyń kólemi – 3,6 trln dollar nemese eldiń JİÓ-niń 20%-y.
Absolútti kólem boıynsha ekinshi orynda – AQSH. Ondaǵy kóleńkeli ekonomıkanyń kólemi – 1,4 trln dollar. AQSH-taǵy kóleńkeli ekonomıkanyń úlesi az bolǵanymen (JİÓ-niń 5%-y ǵana), eldiń ekonomıkasy úlken bolǵandyqtan, absolútti soma óte joǵary bolyp otyr.
Úzdik bestikke Úndistan (931 mlrd dollar), Brazılıa (448 mlrd dollar), Indonezıa (326 mlrd dollar) kiredi. Reseı bul tizimde toǵyzynshy orynda, kóleńkeli ekonomıka kólemi – 265 mlrd dollar. Qazaqstandaǵy absolútti kórsetkish – 29,4 mlrd dollar.
Buǵan deıin saıtymyzda "Deldaldar ekonomıkasy. Qazaqstanda nege túrli shemalar kóp?" degen maqala jarıalanǵan bolatyn.
