Elimizde aldaǵy ýaqytta janarmaı tapshylyǵy týyndaýy múmkin. Ekonomıs ári R-Finance sarapshysy Arman Baıǵanovtyń pikirinshe, Reseıde janarmaı baǵasynyń qymbattaýy jáne eki memleket arasyndaǵy baǵa aıyrmashylyǵy Qazaqstan naryǵyna aıtarlyqtaı qysym túsirip otyr. Bul týraly ol Dalanews.kz redaksıasyna bergen suhbatynda málimdedi.
"Iá, qazirgi tańda bizde janarmaı tapshylyǵy qaýpi bar. Onyń basty sebebi: Reseımen aradaǵy baǵa aıyrmashylyǵy", – deıdi Baıǵanov.
Mamannyń sózinshe, eki el arasyndaǵy shekara uzyn ári baqylaý kúrdeli. Qazir kórshi elde benzınniń lıtri teńgege shaqqanda shamamen 390–400 teńge, al Qazaqstanda 215–240 teńge shamasynda.
"Reseıde janarmaı 70–80 paıyz qymbat. Osy aıyrmashylyq kontrabandalyq tasymaldy kóbeıtip, ishki naryqtaǵy tapshylyqty arttyrýy múmkin. Árıne, elde resmı túrde janarmaıdy syrtqa shyǵarýǵa tyıym salynǵan, biraq “sur shemalar” arqyly zańsyz jolmen ótkizý qaýpi joǵary. Shekarany tolyq baqylaýda ustaý qıyn, sebebi jemqorlyq táýekeli de joq emes", – deıdi sarapshy.
Sheshimi qandaı?
Baıǵanovtyń pikirinshe, jaǵdaıdy turaqtandyrýdyń birneshe joly bar. Onyń biri, ishki naryqtaǵy baǵany kezeń-kezeńimen kóterý.
“Baǵany Reseımen salystyrǵanda tym tómen deńgeıde ustap turý tıimdi emes. Eger aıyrmashylyq 70–80 paıyz bolsa, kontrabanda jasaýǵa árdaıym ynta týady. Sondyqtan baǵany shamamen 300 teńgege deıin kóterip, aıyrmany 20–30 paıyz deńgeıinde saqtaý kerek. Eger aıyrmashylyq qazirgi deńgeıde qalsa, otyndy shekara asyryp tasymaldaý tıimdi bolyp qala beredi. Reseımen aradaǵy aıyrmashylyq tym úlken bolǵan saıyn, zańsyz tasymal da soǵurlym kóbeıedi”, – dep túsindirdi ol.
Alaıda sarapshynyń aıtýynsha, baǵanyń kúrt kóterilýi ınflásıany údetip, aýyl sharýashylyǵy men óndirýshilerdiń shyǵynyn arttyrýy múmkin. Sondyqtan bul máseleni abaılap sheshý qajet.
Zaýyttardyń jaǵdaıy men rezerv máselesi
Arman Baıǵanov Qazaqstandaǵy munaı óńdeý zaýyttarynyń qazirgi qýaty ishki suranysty ýaqytsha qamtamasyz etip otyrǵanyn aıtty. Degenmen zaýyttardyń tıimdiligin arttyrý jáne jańǵyrtý jumystary keshiktirilmeýi tıis.
"Qazaqstanda munaı óńdeý zaýyttary bar, biraq olardyń óndiristik qýattylyǵyn arttyrý qajet. Óıtkeni ekonomıkanyń ósý qarqyny men halyq sanynyń artýy qosymsha óndiris pen modernızasıany qajet etedi. Eger baǵa naryqtan qalyp qoısa, zaýyttardaǵy jańǵyrtý jumystary baıaýlap, ónim sapasy tómendeýi múmkin. Bul óz kezeginde munaı óńdeý salasynyń tabysyna da keri áser etip, ýaqyt óte ondaı zaýyttardyń tıimdiligi tómendep, keıbiri shyǵynǵa batýy múmkin", – deıdi ekonomıs.
Budan bólek, sarapshy Qazaqstanda elde uzaq merzimge jetetin janarmaı qory joq ekenin eskertti.
"Qazirgi otyn qory shamamen bir aptalyq suranysty ǵana óteı alady. Al bir-eki aıǵa jetetin strategıalyq qor joqtyń qasy. Máselen, damyǵan elderde, sonyń ishinde AQSH-ta, mundaı qor kemi toqsan kúnge jetedi. Bizde, ókinishke qaraı, qysqa merzimge ǵana jetetin qor bar. Qazaqstanda bul baǵytta júıeli saıasat joq", – dedi Baıǵanov.
Negizgi túıin
Arman Baıǵanovtyń pikirinshe, janarmaı naryǵyndaǵy negizgi másele – Reseı men Qazaqstan arasyndaǵy baǵa alshaqtyǵy. Bul aıyrmashylyq teńge men rúbldiń aıyrbas baǵamyndaǵy ózgeristerden týyndap otyr.
"Rúbldiń teńgege qatysty nyǵaıýy baǵa teńgerimin buzdy. Osy jaǵdaı ári qaraı jalǵassa, tapshylyq qaýpi de arta túsýi múmkin", - dep túıindedi sarapshy.
Buǵan deıin
Eske salaıyq, buǵan deıin Energetıka mınıstrligi AI-92 benzıniniń qymbattaýy jáne suıytylǵan munaı gazynyń (avtogazdyń) jetispeýshiligine baılanysty shaǵymdardy qabyldaıtyn táýlik boıy jumys isteıtin jedel jelini iske qosqan edi.
Vedomstvonyń málimetinshe, jedel jelige benzın men dızel otynyna qoıylǵan baǵalyq moratorııdiń buzylýy, sondaı-aq janarmaı quıý beketterindegi otynnyń bolmaýy nemese shekteýli satylýy týraly ótinishterdi joldaýǵa bolady.
Mınıstrlik Básekelestikti qorǵaý jáne damytý agenttigimen jáne óńirlik shtabtarmen birlesip, alypsatarlyq pen otyn tapshylyǵyn qoldan jasaýǵa baǵyttalǵan kez kelgen áreketke qatań shara qoldanatynyn atap ótti.
Benzın men dızel otyny boıynsha mınıstrlik óńirlerge qajetti kólemniń tolyq jóneltilgenin jáne munaı bazalarynda jetkilikti qor bar ekenin málimdedi.
"Tapshylyqqa negiz bolatyn obektıvti sebep joq", - delingen habarlamada.
Al avtogazǵa qatysty mınıstrlik keıbir óndirýshi zaýyttarda júrgizilgen josparly jóndeý jumystary aldyn ala eskerilgenin, joǵary suranys baıqalatyn óńirlerge qosymsha kólem bólingenin habarlady. Keı jerlerdegi uzyn-sonar kezekter júıeli tapshylyqtan emes, logıstıka men ishki bólý máselelerinen týyndaǵan.
Azamattardan AI-92 benzıniniń negizsiz qymbattaýy nemese avtogazdyń bolmaýy sıaqty jaǵdaılar anyqtalǵan jaǵdaıda jedel jeli nómirine habarlasý suralady: +7 701 855 0248.
Qońyraýlar táýlik boıy qabyldanady. Mınıstrlik árbir ótinishti jeke qarap, rastalǵan jaǵdaıda adal emes naryq qatysýshylaryna qatysty tıisti sharalar qabyldaýǵa ýáde berdi.
